فرهنگ لغات میگونی(ج - چ)

حرف (ج)

جا (jā): مکان، بستر خواب

جا آکُردَن، جا اِنگوئَن (jā ākordan, jā enguan): فرو کردن چیزی در چیز دیگر

جا اِنگوئَن (jā enguan): اعضای شکسته ی استخوان را کنار هم قرار دادن

جا اِنگوئَن (jā enguan): جا انداختن

جا اِنگوئَن (jā enguan): جا زدن

جا بَخوردَن (jā bakhordan): جاخوردن، یکه خوردن

جا بِدائَن (jā bedā an): جادادن

جا بِدائَن (jā bedāan): سامان دادن

جا بَزوئَن (jā bazuan): با تقلب جا انداختن

جا بَزوئَن (jā bazuan): جا زدن

جا به جا بَویئَن (jā be jā bavian): جا به جا شدن

جا بوردَن، دِلِه شیئَن (jā burdan, deleh shan): جا رفتن

جا بوئِردَن (jā buerdan): جا رفتن

جا بَیتَن (jā baytan): جا گرفتن

جا تَنگ کُنَک (jā tang konak): مزاحم، جاگیر

جا تَنگ کُنَک، سَرِ خَر (jā tang konak, sare khar):  مزاحم

جا جا (jā jā): واژه ای که برای لانه کردن طیورات به کار می رود.

جا جا کُردَن (jā jā kordan): هدایت حیوان خانگی به لانه اش

جا جا، جیش جیش، کیش کیش (jā jā, jish jish, kish kish):  واژه ای که برای لانه کردن طیور به کار می رود

جا جو (jā ju): رختخواب

جا دَرِنگوئَن (jā darenguan): پهن کردن رختخواب

جا دُگمَه (jā dogmah): مادگی تکمه

جا کَتَن (jā katan): جا افتادن

جا کَتَن (jā katan): جا اُفتادن

جا کَتَن (jā katan): قوام گرفتن

جا کَتَه (jā katah): جا افتاد

جا کُردَن (jā kordan): جا کردن

جا کُردَن (jā kordan): جا کردن حیوانات خانگی

جا کَن (jā kan): از جا در آمده

جا کَن بَویئَن، وَر بیموئَن (jā kan bavian, var bimuan):  از جا کنده شدن

جا کینِت فِراخ بَوِیَه (jā kinet ferākh baveyah): خیالت راحت شد

جا گیتَن (jā gitan): جا گرفتن

جا گیتَن (jān gtan): جا گرفتن

جا گیتَن، جاییتَن (jā gitan, jāitan): بلند کردن

جا نِماز (jā nemāz): سجاده

جا نونَه (jā nunah): جانانه

جا نونی (jā nuni): ظرف نان

جا هاکُردَن (jā hākordan): طیور یا احشام را به محل استراحت یا خواب خود هدایت کردن

جا وِ جا بَوِه (jā ve jā baveh): عوض شد

جا وِ جایی (jā ve jāyi): جای چیزی را تغییر دادن

جا واهِشتَن (jā vāheshtan): جا گذاشتن

جابید (jābid): جاوید

جاجا (jājā): صوتی برای هدایت کردن مرغ و کبوتر به آشیانه هایشان

جاجو (jāju): رختخواب

جاجی (jāji): ظرف آشپزخانه

جاجیم (jājim): نوعی رو لحافی پشمی

جادار (jādār): ظرفیت کافی داشتن برای قرار دادن چیزی در جایی

جادَّه (jāddah): جاده

جادو و جَنبَل (jādu u janbal): جادوگری

جادو، سِحر (jādu, sehr): طلسم

جار (jār): بانگ و فریاد

جار (jār): جای چیزی

جار (jār): ندا

جار بَزوئَن (jār bazuan): جار زدن

جار بَزوئَن، چو بینگوئَن (jār bazuan, chu bnguan): جار زدن

جار، زار (jār, zār): جای چیزی

جارچی (jārchi): خبر رسان

جازِن (jāzen): سنگ گودی برای کوبیدن غلّات

جازِن چال (jāzen chāl): هاون سنگی

جآزِن دَسَه (jāzen dasah): هاونگ سنگی

جاکِش (jākesh): فحش و ناسزا به معنای کسی که عشرتکده ای دارد.

جاگیر (jāgir): وسیله ای که جای زیادی را اشغال کند.

جالِبَه، با مُسَمّایَه (jālebah, bā mosammāyah): جالب است

جام (jām): پیاله

جام (jām): ظرف آب خوری

جامِ چِل کیلی (jāme chel kl): جامی (ظرفی) که چهل کلید در آن آویخته بودند و به هر کلید دعایی نقش بود. در موارد مخصوص با آن جام آب بر روی خود می ریختند. (برای شفا و تبرک)

جامَک (jāmak): ظرف کوچک، کاسه

جان (jān): جان

جانِ بابا (jāne bābā): بابا جان

جانِ بِرار (jāne berār): برادر جان

جان بَکِنِسَن (jān bakenesan): جان کندن

جان بَکِنِسَن, عَرَق بَریتَن، سَگ دوو بَزوئَن، کین پارَه هاکُردَن (jān bakenesan aragh baritan, sag du bazuan, kin pārah hakordan):  کنایه از تلاش و فعالیت

جان بَکِنِسَّن، تَک و توو هاکُردَن (jān bakenesasn, tak u tu hākordan):  سعی کردن

جان بِکَنِسَن، خَر کاری (jān bekanesan, khar kāri):  جان کندن، کنایه از کار زیاد

جان بَکِنِسَّن، رنج بَوِردَن، عَرَق بَریتَن (jān bakenesasn, ranj baverdan, aragh bartan): زحمت

جان به دَر کُردَن (jān be dar kordan): مردن، جان از بدن خارج شدن

جان بِه سَر (jān be sar): فرد رو به موت (محتضر)

جان بِه سَر بَویئَن (jān be sar bavian): عذاب و ناراحتی بسیار شدیدی را متحمّل شدن

جان بِه سَری، جان بِه سَر بَویئَن (jān beh sari, jān be sar bavian):  فرد رو به مرگی که لحظاتی حالش بهتر شود

جان بَیتَن، رَمَق دار بَویئَن، با رَمَق (jān batan, ramagh dār bavan, bā ramagh):  جان گرفتن

جانِ پیئَر (jāne piar): پدر جان

جان جان (jān jān): جون جون

جان جانی (jān jāni): دوستان خیلی نزدیک و صمیمی

جانِ خِدایِ نازَنین (jāne khedāye nāzanin): خدا جان نازنین

جان فِشون، فِداکار، ایثار کُنَندَه (jān feshun, fedākār, isār konandah):  شخصی که مال و هستی خود را برای کمک به دیگران می پردازد

جان فِشونی، جان نِثار کُردَن (jān feshun, jān nesār kordan):  جان فشانی

جان کَنون (jān kanun): در حال جان دادن

جان گیتَن (jangitan): جان گرفتن

جانِ مِنی (jāne men): جون منی

جانِ نَفَسِت، جانِ نَفَس بَکِشیئَنِت (jāne nafaset, jāne nafas bakeshianet):  جان نفست

جان هِدائَن (jān hedāan): جان دادن

جان، جون (jān, jun): عزیز

جانتایی(jāntāyi):  نوعی کوله پشتی که با کیسه یا گونی و تکه طنابی درست می کنند. این نوع کوله پشتی برای چوپانان و کسانی که قصد چیدن سبزی کوهی دارند، استفاده می شود.

جاندار، آژان، اَمنیَه (jāndār, āzhān, amniyah): مامور نظامی دولتی

جانِشین، خَلیفَه، وارِث (jāneshin, khalifah, vāres):  قائم مقام

جانفِشونی (jān feshuni): جانفشانی

جانَم (jānam): جونم

جانَم تِنِر بوئِه (jānam tener bueh): عبارتی برای بیان احساسات هنگام صحبت

جانِماز او بَکِشیئَن (jānemāz u bakeshian): کنایه از تظاهر به پاکی و عفاف

جانِماز، جانِمازی (jānemāz, jānemāzi): سجاده

جانِه بِرار (jane berār): برادر جان

جانِه مَرگ (jāne marg): جوان مرگ

جانِوَر (jānevar): حیوان

جانِوَر (jānevar): کنایه از انسان موزی

جانِوَر، جونِوَر (jānevar, junevar): جاندار

جانِوَر، ناقُلا، جانِوَریئَه (jānevar, nāgholā, jānevariah):  کنایه از آدم زرنگ و چالاک

جانِوَرون (jānevarun): جانوران

جانونَه (jānunah): جانانه

جاهاز (jāhāz): جهیزیه

جاهانگیر، جَهونگیر (jāhāngir): جهانگیر

جاهِل، جاهِلون (jāhel, jāhelun): کنایه از جوان یا جوانان

جاهِلون (jāhelun): جوانان

‌جاهِلونِ مَحَلَه (jāhelune mahalah): جوانان محل

جاهِلی (jāhei): جوانی

جاویدون (jāydun): جاویدان

جایتَن (jāytan): بلند کردن

جایِز، مُستَحَق (jāyez, mostahagh): شایسته

جایِزَه (jāyezah): پاداش

جایِزَه (jāyezah): رواست

جاییت (jāyit): بلند کرده

جائیتَن، جاگیتَن (jāitan, jāgitan): بلند کردن از زمین

جِباب (jebāb): جواب

جُبرون، تِلافی (jobrun, telāf): جبران

جَبری (jabri): به اجبار

جِبرَئیل، جِبریل (jebrail, jebril): فرشته ی حامل وحی بر پیامبر

جَبَه، جَوَه (jabah, javah): جعبه

جِت (jet): گاو آهن

جِت (jet): وسیله ای که به گردن الاغ یا گاو در خرمن کوبی و شخم زنی می بستند

جِت (jet): وسیله ای که به گردن الاغ یا گاو در خرمن کوبی یا شخم زنی می بندند.

جُثَّه (josash): تنه

جَخت بیمو (jakht bimu): دو بار عطسه کردم

جَخت بیموئَن (jakht bimuan): دو بار عطسه کردن

جَخت، جَختی (jakht, jakhti): حتی

جَختَکی هِرِس، جَختی هِرِس (jakhtaki heres, jakhti heres): کمی بایست

جَختی (jakht): اندکی

جَختی (jakhti): با همه ی این احوال

جَختی (jakhti): لحظه ای

جَختی (jakhti): یک لحظه ای

جَختی (اَتا، باویشتا) بوتِمِش (jakhti atā, buyshtā butemesh): حتّی بهش گفنم

جَختی بوتِمِش (jakhti butemesh): با این که گفتمش

جَختی بوتِمِش نَخور (jakhti butemesh nakhur): حتی بهش گفتم نخورش

جَختی صَبِر کُن (jakhti saber kon): یک لحظه صبر کن

جَختی، باویشتا (jakhti, bvishtā): با این که

جَختی، جَخد (jakhti, jakhd): با این همه

جَخد (jakhd): سریع

جَخد، جَخت (jakhd, jakht): عطسه ی دوم بعد از عطسه ی اول

جَخدی (jakhdi): علاوه بر این

جَخدی، جَخد (jakhdi, jakhd): باز هم

جَد (jad): پدر بزرگ

جِد (jed): عجله

جِد کُن (jed kon): عجله کن

جِد کُن، تیشت بَزِن (jed kon, tisht bazen): زود باش

جَد، جَدَّه (jad, jadadh): پدر بزرگ

جِدال (jedāl): جنگ

جَدَّه (jaddah): مادر بزرگ

جَدِه (jadeh): جاده

جَذِبَه (jazebah): جذبه

جَذِبِه دار، با جَذِبَه (jazebeh dār, bā jazebah): عرضه دار

جَذَبِه دارنَه (jazabeh dārnah): با ابهت است

جَذَبَه، اُبُهَّت (jazabah, obohhat): جذبه

جَر (jar): دعوا و کشمکش

جِر (jer): بد قولی

جِر (jer): پارگی البسه

جِر (jer): پاره

جِر (jer): تقلب

جِر بَخوردَن (jer bakhordan): پاره شدن

جِر بِدائَن (jer bedāan): پاره کردن

جِر بِدائَن (jert bedāan): پاره کردن البسه

جِر بَزوئَن (jer bazuan): جر زدن

جِر بَیتَن، چاک هیتَن (jer batan, chāk htan): شکاف برداشتن

جِر خُورنَه (jer khornah): پاره می شود

جِر زَن (jer zan): فرد ناقض قول و قرار و متقلّب

جَرَب (jarab): بیماری خارشک

جُرُب (jorob): جوراب

جُربُزَه (jor bozah): شجاعت، از پس کاری بر آمدن

جُربُزِه داشتَن (jorbozeh dāshtan): توانایی انجام کاری را داشتن

جُربُزَه، جَذِبَه (jorbozah, jazebah): لیاقت و کفایت

جِرز (jerz): ستون هایی با مصالح سنگ یا آجر

جِرز، دَرز، چاک (jerz, darz, chāk): شکاف

جَرِقَّه (jareghghah): جرقه

جِرِنگ (jereng): صدای شکستن شیشه

جِرِنگ جِرِنگ (jereng jereng): صدای پول خرد

جَری (jari): شخص عصبانی، عاصی و سخت خشمگین

جَری بَویئَن (jari bavyan): دعوایی شدن

جَری هاکُردَن (jari hākordan): عصبانی کردن

جِریب (jerib): مقدار مساحت زمین برابر با 675 مترمربّع

جُرئَت دار (jorat dār): شجاع و نترس

جَریمَه (jarimah): جریمه

جَریمَه بَویئَن (jarimah bavian): جریمه شدن

جَریمَه، تو اون (jarmah, tu un): جریمه

جَریهِ جَریهَ (jarihe jariha): عصبانیِ عصبانی است

جِز (jez): صدایی که از ریختن آب و روغن روی آتش و وسایل گداخته ایجاد شود.

جُز اِینَیَه (joz inayah): غیر این است

جِز بِدائَن، کِز بِدائَن (jez bedāan, kez bedāan): موهای کلّه پاچه ی گوسفند را روی آتش سوزاندن

جِز جِز بَزوئَن (jez jez bazuan): زاری و تضرّع کردن زیاد

جِز جِز بَزوئَن (jez jez bazuan): زجر و زاری کردن

جِز جِز بَزوئَن (jez jez bazuan): سخت تضرع و زاری نشان دادن

جِزِ جیگَر بَزِنی (jeze jigar bazeni): کنایه نفرین آمیز راجع به این که گرفتار مصیبت از دست دادن فرزند بشی

جِزّ سینَه (jezz sinah): داغ عزیز

جِزِّ سینَه بَخوری (jezez sinah bakhuri): داغ عزیز بخوری (نفرین)

جِزّ و وِلیق هاکُردَن (jezz u veligh hākordan): زجّه زدن

جِزجِز بَزوئَن (jez jez bazuan): تضرع و زاری کردن زیاد

جِزغالَه (jezghālah): هر چیز سخت سوخته و به خود جمع شده

جِزَّک (jezzak): پیه یا دنبه ای که با چربی خودش سرخ و برشته شده باشد و برای مصرف در ماه های بعد مهیا گردد

جُزوی (jozvi): جزئی

جِس (jes): ژست

جِس (jes, jest): پریدن، شتاب کردن، کوشش

جِس بِدائَن (jes bedāan): به رخ کشیدن

جِس بَزِن، جِس هاکُن، جَلد باش (jes bazen, jes hākon, jald bāsh):  زودباش

جِس بَزوئَن، بَپِرِسِّن (jes bazuan, baperessan): پریدن

جِس بَیتَن (jes baytan): شکل تهدید گرفتن

جِس بَیتَن (jes baytan): فیگور گرفتن

جِس بَیتَن، جولون بِدائَن (jes baytan, julun bedāan):  پز دادن

جِس بَییتَن (jes bayitan): ژست گرفتن

جِسّ و خیز (jess u khiz): کوشش

جِسّ و خیز هاکُردَن (jess u khiz hākordan): فعّالیّت

جِست (jest): خیز

جَستَک (jastak): جهش

جَستَک بَزو (jastak bazu): جهش کرد

جِستَگ (jestag): جهیدن

جشن بَیتَن (jashn baytan): جشن گرفتن

جَعوَه، جَبَه (javah, jabah): صندوقچه

جَعوَه، جَوَه (ja vah): جعبه

جِغِل بِغل (jeghel beghel): بچه های کوچک

جِغِل و بِغِل (jeghel u beghel): بچه های کوچک

جِغِل و بِغِل (jeghel u beghel): خرده ریزه چیزها

جِغِلَه (jeghelah): آدم ریز نقش

جَغول بَغول (jaghul baghul): جغول بغول

جُف پا (jof pā): جفت پا، دو پایی

جُف جُف (jof joft): جفت جفت، دو تا دو تا

جُف گیری (jof giri): جفت گیری

جُفت بَزوئَن (joft bazuan): جفت کردن نر و ماده حیوانات

جُفتَک (joftak): لگد چارپایان با هر دو پا

جُفتَک بینگوئَن (joftak binguan): کنایه از لجاجت و حرف نشنوی

جُفتَک چارگوش بینگوئَن (joftak chārgush binguan):  لج بازی

جُفدی (jofdi): دو تایی

جُفدی جُفدی (jofdi jofdi): دوتایی دوتایی

جَفَنگ (jafang): سخن یاوه

جَق (jagh): جلق (خود ارضایی مردان)

جَق بَزوئَن (jagh bazuan): خود ارضایی جنسی مردانه

جِک جِک (jek jek): جیک جیک

جَک و جانِوَر (jak u jānevar): جانوران موزی و خطرناک

جِگَر دار، خایَه دار (jegar dār, khāyah dār): شجاع

جِگری (jegr): رنگ سرخ تیره

جِل (jel): تکِّه ای از پارچه

جِل (jel): تکه پارچه، پوشش پارچه ای که روی پالان چهارپایان می اندازند.

جُل (jol): حرص

جُل بَخوردَن (jol bakhurdan): حرص خوردن

جُل بَزوئَن (jol bazuan): حرص زدن

جُل بَزوئَن (jol bazuan): عجله نشان دادن

جِل پارَه، پِلاس پارَه (jel pārah, pelās pārah): پارچه ی کهنه و پاره

جُل و پِلاس (jol o pelās): پوست و زیرانداز

جُل و پِلاس (jol u pelās): وسایل محقرانه ی زندگی

جِل و جول (jel u jul): پارچه ی پاره

جُل، پِلاس (jol, pelās): لباس (هم تن پوش هم شلوار)

جِل، پِلاس، کُهنَه (jel, pelās, kohnah): پارچه

جِل، جِل پارَه (jel, jel pārah): پارچه ی کهنه

جِل، جِل و پِلاس، پِلاس، تَنجُن (jel, jel u  pelās, pelās, tanjon):  پوشاک

جِل، قُماش (jel, ghomāsh): پارچه

جِلا بِدائَن (jelā bedā an): جلا دادن

جَلَب (jalab): بد جنس

جَلَب (jalab): حیلِه گر

جَلَب (jalab): زرنگ

جُلَّت (jollat): جلب

جَلد (jald): تیز و فرز

جَلد (jald): سریع، عادت کردن حیوانات مخصوصا کبوتر به لانه خود.

جَلد (jald): شخص چابک و زرنگ

جَلد باش، جِس کُن، فِرت بَزِن (jald bāsh, jes kon, fert bazen):  عجله کن

جَلد بَویئَن (jald bavyan): عادت سریع پیدا کردن حیوانات به لانه شان

جَلدَه (jaldah): فرد چابک، زرنگ، تیز و فرزی است

جَلدی (jaldi): فوری، بی درنگ

جِلِز و وِلِز (jelez u velez): بی قراری

جِلِز و وِلِز بَزوئَن، جِزِ وِلِز هاکُردَن (jelez u velez bazuan, jeze velez hākordan):  بی قراری کردن

جِلِزّ و وِلِز، جِزّ و جِز (jelezz u velez, jezz u jez): عجز و لابه

جِلِزّ و وِلِز، فَغون (jelezz u velez, faghun): فغان

جِلِزّ و وِلِزِّش دیرگامو (jelezz u velezzesh dirgāmu):  دادش درآمد

جِلف (jelf): سبک

جِلف (jelf): شخص سبک و ذلیل و مسخره

جُلگَه (jolgah): جلگه

جُلُمبُر (jolombor): شخص ژولیده و ژنده پوش با سر و وضعی نامناسب

جِلو دار، جِلو کِش (jelu dār, jelu kesh): جلودار

جِلوو دار (jelu dār): آن که افسار چهارپا را می کشد

جَلیقَه (jalighah): جلیقه

جَم (jam): جمع

جُم (jom): تکان، افزاری چوبی که گاوآهن(جت) را به آن می بندند.

جُم بَخوردَن (jom bakhurdan): تکان خوردن

جَم بَویئَن (jam bavian): جمع شدن

جَم کُردَن (jam kordan): جمع کردن

جَم هاکُردَن (jam hākordan): جمع کردن

جَم و جو (jam u ju): منظّم و مرتّب

جَم، جِت (jam, jet): گاو آهن

جَم، دَسَّه، گِروه (jam, dassah, geruh): گروه

جُماع (jomā): جماع

جِماعَد (jemāad): جماعت

جِمام (jemām): انسان یا حیوانی که مدت ها استراحت کرده و تازه شروع به کار نموده و کارایی مناسبی ندارد. این اتفاق با شروع بهار و پایان زمستان هر ساله رخ می دهد.

جِمام (jemām): تازه کار

جِمام بیئَن (jemām bian): تازه دست به کار زدن

جَمبَه (jambah): جنبه، ظرفیت

جَمتون، هَمَتون (jamtun, hamatun): تمامی شما

جُمجُمَه (jomjomah): جمجمه

جمعاً (jmā): سر هم

جَمعیَّتی کار هاکُردَن (jamiyati kār hākordan): گروهی کار کردن

جَمَه (jomah): جمعه

جُمِه شو (jomeh shu): شب جمعه

جُمَه، جُمَه (jomah, jomah): جمعه ها

جِن (jen): جن (موجود قرآنی)

جُن دَر بَوِردَن (jon dar baverdan): نجات یافتن

جِنازَه (jenāzah): جنازه

جِناق (jenāgh): استخوانی شبیه به دو شاخه ی تیر و کمان در سینه ی پرندگان

جِناق بِشکِسَّن (jenāgh beshkessan): شرط بندی با جناق سینه ی مرغ

جُنب بَخور (jonb bakhur): زود باش

جُنُب بَویئَن (jonob bavan): جنُب

جُنب و جوش (jonb u jush): حرکت و فعالیت

جُنبَندِگون (jonbandegun): جنبندگان

جَنبَه، تَحَمُل، جاداری (janbah, tahamol, jādāri): ظرفیت

جِندَه (jendah): روسپی

جِندَه زَنَک، خُرابِ زَنَک (jendah zanak, khorābe zanak): زن خراب

جِندِه واز، کُسی سَر بوئِرد (jendeh uāz, kosi sar buerd):  خانم باز

جِندِه وازی (jendeh vāzi): معاشرت با زنان بدکار

جِندِه وازی، کُس وازیک (jendeh uāz, kos uāzk): جنده بازی

جِندَه، خُراب، غِرِشمال، کُسدِه (jendah, khorāb, ghereshmāl, kosdeh): قحبه

جِندَه، کُس دِه (jendah, kos deh): فاحشه

جِندَه، هَرزَه، خُراب (jendah, harzah, khorāb): روسپی

جِنس (jens): ذات

جِنس (jens): کالا

جِنسِ خُراب (jense khorāb): بد جنس

جِنس، سورِ سات (jens, sure sāt): کالا

جنگِ زَرگَری (jnge zargari): جنگ ساختگی

جَنگ، دَعوا (jang, davā): پیکار

جَنگولَک وازی (jangulak uāzi): داد و بی داد

جَنگولَک وازی (jangulak vāzi): سر و صدا

جَنگولَک وازی دِرگا اوردَن (jangulak vāzi dergā urdan):  سر و صدا راه انداختن

جِنوبی سی (jenubi si): سمت جنوب

جِنّی بَوِه (jenni baveh): دیوانه شد

جِنّی بَویئَن (jenni bavian): دیوانه شدن

جِهاد (jehād): جهاد

جُهاز (johāz): جهیزیه

جُهاز، جاهاز (jahāz, johāz): جهیزیه

جَهَنُّم (jahannom): جهنم

جَهَنُّم دَرَه (jahannam darah): جایی رنج آور و خشک و بی آب و علف

جُهودی (johudi): یهودی

جَهوَر (jahvar): جعفر

جَهون (jahun): جهان

جِهون (jehun): جهان

جَهون بَگِرِس (jahun bageres): دنیا دیده

جَهون پَهلِوون (jahun pahlevun): جهان پهلوان

جِواب (jevāb): جواب

جِواب کُردَن (jevāb kordan): از کار بر کنار کردن

جِواب کُردَه (jevāb kordah): رد کرد

جوآل (juāl): پاچه ی ضخیمی که روی پالان چارپا می گذارند

جِواهِر (jevāher): سنگ قیمتی

جور (jur): بالا، مثل هم

جور (jur): جور

جور (jur): طور

جور (jur): مثل هم

جور (jur): مرتّب

جور بَکِشیئَن (jur bakeshan): بالا کشیدن

جور بَوِه (jur baveh): درست شد

جور بَویئَن (jur bavian): جور شدن

جور بیاردَن (jur biārdan): بالا آوردن

جور دِرگاموئَن، جور گِرِسَّن (jur dergāmuan, jur geresasn):  موافق درآمدن

جور زوئَن، لا بَزوئَن (jur zuan, lā bazuan): بالا زدن دامن و لبه ی شلوار

جور شیئَن، لو شیئَن (jur shian, lu shian): بالا فتن

جور ماحلَه، جور مالَه (jur māhlah, jur mālah): بالا محل، یکی از چهار محل مسکونی بومی نشین میگون

جور نَوِرِش (jur naveresh): اهمیتش نده

جور نیئَه (jur niah): مناسب نیست

جور هاکُردَن (jur hākordan): جور کردن

جورِ هَمِنَه (jure hamenah): مثل هم هستند

جور و جیر کُردَن (jur u jir kordan): بالا و پایین کردن

جور واجور (jur vājur): گونه گونه

جورِ واجور (jure vājur): نوع نوع

جور، جورایی، سَر دَس، سَردیم (jur, jurāyi, sar das, sardim):  قسمت بالایی

جور، کِر، مُک (jur, ker, mok): موافق

جورا، تُک (jurā, tok): بالا

جورا، جوردَس (jurā, jurdas): بالا، بالا دست

جورایی (jurāyi): بالایی

جورایی بوئِر (jurāyy buer): برو سر بالایی

جوروب (jorob): جوراب

جوز (juz): گردو

جوز بَزوئَن (juz bazuan): ریختن گردو از درخت

جوز دار (juz dār): درخت گردو

جوز دار گوشوک (juz dār gushuk): نام یک قسمتی از میگون

جوز داری بِن (juz dāri ben): زیر درخت گردو

جوز زَنی، جوز بَزوئَن، جوز جیر کُردَن (juz zani, juz bazuan, juz jir kordan):  پایین ریختن گردو

جوز قاقارتی بَوِه، جوز چارخاش بَوِه (juz ghāghārti baveh, juz chārkhāsh baveh):  وقت پایین ریختن گردو شد

جوزِ کول (juze kul): پوست چوب گونه ی شکسته شده ی گردو

جوزِ مَغز (juze maghz): مغز گردو

جوزِ وَلگ (juze valg): برگ درخت گردو

جوزدار (juzdār): درخت گردو

جوسونَک (jusunak ): نام محلی در جنوب غربی میگون

جوش (jush): جوش

جوش (jush): جوشش

جوش (jush): دانه هایی از بیماری که بر پوست بدن پیدا می شود

جوش (jush): کنایه از حرص

جوش بَخوردَن (josh bakhordan): جوش خوردن، حرص خوردن، ترمیم شاخه شکسته درختان و یا پیوند درختان

جوش بَخوردَه، ‌قُل قُل بیمو (jush bakhurdah,ghol ghol bimu):  جوشید

جوش بِدائَن (jush bedāan): جوش دادن

جوش بیاردَن (jush byārdan): خشمگین شدن

جوش بیموئَن (jush bmuan): به جوش آمدن

جوش بیموئَن، خُل بَویئَن (jush bimuon, khol bavian):  عصبانی شدن

جوشِ دِل (jushe del): دل شوره

جوش نَخورنَه (jush nakhurnah): سرد است، با مردم معاشرت ندارد

جوش و جَلا (jush u jalā): عصبانیّت

جوش و جِلا (jush u jelā): حرص و جوش

جوشِش (jushesh): میل به معاشرت و آمیزش

جوشوندَه (jushundah): جوشانده

جوشی (jushi): عصبی

جوشیئَه (jushiah): عصبی است

جوکُلایی (jukolāyi): غذایی که با بلغور و گوشت در ظرف مخصوص در تنور می پختند

جوکّی، چُش بَند، حُقِّه واز (jukki, chosh band, hoghgheh vāz):  شعبده باز

جول و پِلا (jul u pelā): چیزهای کهنه

جولو بَزوئَن (julu bazuan): جلو زدن

جولو دَویئَن (julu davyan): پیش بودن

جولو و دِمال هاکُردَن (julu u demāl hākordan): جلو و عقب کردن

جولو، پیش، دَم (julu, pish, dam): جلو

جولو، تُک، لو (julu, tok, lu): جلو

جولو، جِلو (julu, jelu): پیش

جولون (julun): عرض اندام

جولون بِدائَن (julun bedāan): عرض اندام کردن

جولویی (juluyi): جلویی

جوم (jum): دانه های کبریت

جومَه، پیرَن، بُلیز، پیرهَن (jumah, piran, boliz, pirhan):  جامه، پیراهن

جومَه، رَخت (jumah, rakht): جامه

جومَیِه مَشدیئَه (jumayeh mashdiah): پیراهن عالی و مرغوبی است

جونِ مَرد (june mard): مرد جوان

جونَه (junah): جوانه

جونَه (junah): شاخه ی نو رسیده

جونِه بَزوئَن (juneh bazuan): جوانه زدن

جونِه گو (juneh gu): گاو نر جوان

جونِه مَّرگ (juneh mmarg): جان کندن

جونِه مَرگ بَکِن (juneh marg baken): درخواست بی ادبانه برای بیشتر تلاش کردن

جونِّه مَرگ بَوِه (junenh marg baveh): جوان مرگ شده

جونِه مَرگ بَویئَن (juneh marg bavian): به جان کندن افتادن

جَوَه، جَعوَه (jaevah, javah): جعبه

جُوهود (johud): یهود

جوو (ju): جو

جوو گَندُمی (ju gandomi): رنگ مخلوط سیاه و سفید

جِوون (jevun): جوان

جِوون بَمِرد (jevun bamerd): جوان مرده

جِوون زَن (jevun zan): زن جوان

جِوون مَرد (jevun mard): جوانمرد

جِوون مَرگ (jevun marg): جوان مرگ

جِوون، جاهِل (jevun, jāhel): جوان

جَوونَه (javunah): جوانه

جَوونِه بَزوئَن (javuneh bazuan): جوانه زدن

جِوونی (jevun): جوانی

جَوین، دیم، دیم و دیار (javin, dim, dim u diyār): چهره

جی جیئَک زاهلَه (ji jiak zāhlah): ترسو

جیجیئَک، تَشنی، تَشنیئَک (jijiak, tashni, tashniak):  جوجه

جیر (jir): پایین

جیر جیر (jir jir): داد و فریاد بیهوده

جیر جیر کُردَن (jir jir kordan): داد و فریاد بیهوده

جیر جیرَک (jir jirak): نوعی سوسک که شب ها جیر جیر می کند

جیر دَس، بِن دَس (jir das, ben das): پایین دست

جیر شیئَن (jir shian): پایین رفتن

جیر کَتَن (jir katan): افتادن

جیر کُردَن (jir kordan): پایین ریختن

جیر کَشیئَن (jir kashian): پایین کشیدن

جیر ماحله، جیر مالَه (jir māhlah, jir mālah): پایین محل، نام یکی از محلات مسکونی میگون

جیر و جور بَویئَن، زیر و رو بَویئَن (jir u jur bavian,  zir u ru bavian):  بالا و پایین شدن

جیر و جور هاکُردَن (jir u jur hākordan): بالا و پایین کردن

جیر، بِن دیم، بِن دَری، بِنی (jir, ben dim, ben dari, beni):  پایین

جیر، بِن، ناق، بیخ (jr, ben, nāgh, bkh): بیخ

جیرا (jirā): پایین

جیرایی (jirāyi): پایینی

جیردِه (jir deh): نام محلی در جنوب میگون

جیردِه (jirdeh): پایین ده

جیرکَتَه (jirkatah): افتاد

جیرَه (jirah): آذوقه ی روزانه

جیرِه خور (jire khur): نوکر

جیریک و پیریک هاکُردَن (jirik u pirik hākordan): بی قراری

جیریک و ویریک هاکُردَن (jrk u virik hākordan): بی قراری

جیرینگی چَن (jiringi chan): نقدی چند

جیز، جیزَه (jiz, jizah): هر چیز داغ از زبان کودک

جیش جیش (jish jish): لفظی که با آن مرغان را به لانه فرا می خوانند.

جیغ بَزوئَن (jigh bazuan): جیغ زدن

جیغ بَکیشیئَن (jigh bakeshian): جیغ کشیدن

جیغ، قی یَه، داد (jgh, ghiah, dād): بانگ بلند

جیف (jif): جیب

جیف زَنی (jif zani): جیب بری

جیف، جیو (jif, jiv): جیب

جیقَه، جِقَّه (jghah, jeghghah): تاج، پر بلند

جیک جیک (jik jik): آواز پرندگان

جیک جیکِ مَستون (jik jike mastun): کنایه از شعر و نغمه های عاشقانه

جیک جیکِ مَستونِت بِیَه فِکرِ زِمِسونِت نَوِه (jik jike mastunet beya fekre zemesunet naveh): کنایه از بی خیالی و فقدان آینده نگری

جیک جیکِ مَسّون (jik jike massun): نغمه ی عاشقانه

جیگر (jigar): جگر، دل و جرات

جیگَر دار، خایَه دار، بی کَلَه (jigar dār, khāyah dār, bi kalah):  کنایه از دل و جرئت دار

جیگر سیفید (jigar sifid): جگر سفید

جیگَرَک (jgarak): جگر کبابی

جیگَرَم بَسوتَه (jgaram basutah): جگرم کباب شد

جیگَرَم تَش هایتَه (jgaram tash hātah): جگرم آتش گرفت

جیم بَویئَن (jim bavian): جیم شدن، از زیر کار در رفتن، غایب شدن ناگهانی

حرف (چ)

چِ :(che) چرا

چا (chā): سرما

چاب بَزو (chāb bazu): چَپو کرد

چاب خُنَه (chāb khonah): چاپ خانه

چابُک (chābok): قِبراق

چاپ بَزوئَن (chāp bazuan): از خود تعریف کردن

چاپ بَزوئَن (chāp bazuan): چاخان کردن

چاپ بَزوئَن (chāp bazuan): چپو کردن، با حرص و ولع چیزی برداشتن

چاپ بَزوئَن، پُز بِدائَن، شاندازی هاکُردَن، قُپّی بیموئَن (chāp bazuan, poz bedāan, shāndāzi        hākordan, ghopp bmuan): لاف زدن

چاپ زَن (chāp zan): چاخان

چاپ زَن (chāp zan): شارلاتان

چاپ، پُز (chāp, poz): لاف

چاخان (chākhān): آن که سخنان فریبنده و بی اساس می گوید

چاخان (chākhān): شارلاتان

چاخان پاخان (chākhān pākhān): چرب زبانی برای قانع ساختن دیگران

چاخان هاکُردن(chākhān hākordn):  سخنان فریبنده و بی اساس گفتن

چادِر (chāder): چادر

چادِر (chāder): خیمه

چادِر بَزوئَن (chāder bazuan): چادر زدن

چادِر چاقشو هاکُردَن (chāder chāghshu hākordan):  کنایه از آماده شدن برای انجام کاری

چادِر چاقشور (chāder chāghshur): لباس خارج از منزل زنان عمدتاً تا پیش از کشف حجاب

چادِر سَرِت هاکُن (chāder saret hākon): کنایه ی تحقیری و یا توهین آمیز به جنس مذکری که از انجام کار متداولی امتناع می وزید

چادِر شو (chāder shu): چادرشب، چادر یا پارچه ای که رختخواب در آن ببندند.

چار (chār): چهار

چار بَند (char band): کمرگاه

چار بَندِ تَنَم دَرد کُندَه (chār bande tanam dard kondah):  کمرم درد می کند

چار پَلی (chār pali): شخص قوی هیکل و چهار شانه

چار تُخمَه (char tokhmah): دارویی گیاهی

چار تُخمَه (chār tokhmah): دارویی گیاهی

چار چاری چِلَّه، چار وی چاری چِلَّه، چار بِه چار چِلَّه (char chāri chellah, char vichāri chellah, chār be chār chelalh):  چار به چار چلّه (از ایام سرد زمستان)

چار چُشمی (chār choshmi): چهار چشمی

چار چَنگِلی (chār changeli): چهار چنگولی

چار چَنگِلی (chār changeli): خشک و چنگ شدن انگشتان

چار چو (chār chu): چهار چوبه ی در

چار خُنَه (chār khonah): خطوط مربّعی

چار را (chār rā): محل تقاطع دو راه

چار زاندی (chār zāndi): چهار زانو

چار زاندی بَنیشتَن (chār zāndi banishtan): چهار زانو نشستن

چار سو (chār su): چهار طرف

چار سوتونِ بَدَن (chār sutune badan): تمامی چهار دست و پای بدن

چار شونَه (chār shunah): آدم قوی هیکل

چار شونَه (chār shunah): فردی که شانه های پهن دارد

چار گَرد (chār gard): داروی قدیمی ضدّ امراض

چار گوش، چار گوشی (chār gush, chār gushi): مربّع

چار لا پَن لا بَروتَن (chār lā pan lā barutan): گران فروشی

چار لا پَهنا (chār lā pahnā): کنایه از گران فروشی و انداختن چیزی به کسی

چار لَک (chār lak): چهار جا

چار میخَه (chār mikhah): سفت و استوار

چار میخَه (chār mikhah): کسی که دست و پایش را به چهار میخ بسته باشند

چار نَل (chār nal): سریع دویدن اسب و الاغ

چار نَل (chār nal): کنایه از با سرعت و عجله در رفتن

چار نَل بوئِر (chār nal buer): با عجله و سریع برو

چاربیدار (chārbidār): فرد مالک یا همراه چهارپایان

چاربیداری (chārbidāri): شغل الاغ داری یا قاطرداری

چارپایَه (chār pāyah): چهارپایه، کرسی گونه ای کوچک که روی آن بنشینند

چارچو (charchu): چهار چوبه ی درب

چارچو، قاب (chārchu, ghāb): چهار چوب

چارخُنَکی (chārkhonaki): جدولی

چارخُنَه، چارخونوک (chārkhonah, chārkhunuk):  چهارخانه، جدول

چاردیفالی (chārdifāli): کنایه از خانه

چاردیواری (chārduār): حصار

چارشَمبَه (chār shambah): چهارشنبه

چارشونَه (chārshunah): قوی هیکل

چارشونَه، شونِه دار، قُلچُماق، قِوی (chārshunah, shuneh dār, gholchomāgh, ghevi):  تنومند

چارُق (chārogh): نوعی کفش که از چرم خام گاو می ساختند. سنتی ترین کفش این ناحیه که معمولا با پاتوئه استفاده می شد. جنس آن چرم و دارای بندهای بلند برای بستن دور پا است. آخرین نوع این پای افزار که دیده بودم و چند روزی هم استفاده می کردم در انبار طویله زنده یاد حاج رضاقلی سلیمانی در تالارسر بود. احتمالاً مربوط به پدر مرحومش حاج ملک بود. چند روزی این پای افزار را می پوشیدیم. به علت چرمی بودنش، مدتی که استفاده نمی کردند، خشک می شد. به همین منظور شب ها آن را در آب خیس می کردیم تا برای پوشش صبحگاهی نرم و قابل استفاده بشود.

چارقَد (chārghad): روسری بزرگ

چارقَد سَر کُردَن (chārghad sar kordan): چارقد به سر انداختن

چارَک (chārak): نام حیوانی، بعضی ها گورکن و بعضی ها شغال را می گویند.

چارَک (chārak): وزنی برابر یک چهارم من

چارَکی (chāraki): ظرف مسی که ظرفیت ده سیر بار دارد

چارگَرد (chārgard): گردی که به عنوان داروی سرماخوردگی توسط پزشکان تجویز می شد

چارلَت وا بِیئَن (chārlat vā bian): باز بودن تمامی درب ها

چارنُخمَه (chārnokhmah): دارویی گیاهی

چارنَل (chārnal): چهارنعل، حالت دویدن سریع اسب و الاغ

چارَه (chārah): چاره

چاریک (chārik): سرمایی

چاریک بَزَه (chārik bazah): سرما زده

چاریک بَزَه، آجیش بَزَه، آجیشی (chārik bazah, ājish bazah, ājishi):  فرد سرمایی

چاریک بَزَه، چُمُرون بَزَه (chārik bazah, chomorun bazah):  سرما زده

چاش گُدَر (chāsh godar): موقع ناهار

چاشت (chāsht): ظهر

چاشتایی (chāshtāyi): غذایی که هنگام عصر صرف می شود

چاشدی، چاشتی (chāshdi, chāshti): ظهری

چاق بَویئَن (chāgh bavian): سالم شدن و از بیماری بهبودی یافتن

چاق بَویئَن، جوش بَخوردَن (chāgh bavyan, jush bakhurdan):  التیام زخم ها

چاق بَویئَن، شِکِل بَیتَن (chāgh bavyan, shekel baytan):  رو آمدن

چاق گِرِسَن (chāgh geresan): بهبود یافتن زخم

چاق و چِلَّه (chāgh u chelalh): سالم و شاداب

چاق و چِلَّه (chāgh u chellah): فربه

چاقالو (chāghālu): خیلی چاق

چاقچور، چاقشور (chāghchur, chāghshur): جوراب گونه ای سیاه رنگ که در سابق زنان زیر چادر به کمر می بستند که گاه تا زیر کمر می رسید

چاک (chāk): شکاف

چاک بِدائَن (chāk bedāan): شکافتن

چاک چاک (chāk chāk): شکاف شکاف

چاکِ دُهُن (chāke dohon): ورّاج

چاک شونَه، لَب چاک (chāk shunah, lab chāk): لب شکری

چاک هِدائَن (chāk hedāan): شکافتن

چاک هیتَن، تِراک پِیدا کُردَن (chāk hitan, terāk peydā kordan):  شکافتن

چاک، لاپ (chāk, lāp): شکاف

چاکَر (chākar): غلام، مخلص

چال (chāl): سنگ آسیاب ثابت کوچک وسط حیاط

چال (chāl): گود

چال (chāl): مناطق نسبتاً هموار و وسیع در کوه

چال بَکِنِسَّن (chāl bakenessan): سوراخ کردن زمین

چال چالَه (chāl chālah): چاله چاله

چال چالَه (chāl chālah): گودال

چال کُردَن (chāl kordan): دفن کردن

چال کُردَن، خاک کُردَن (chāl kordan, khāk kordan):  دفن کردن

چال، گوود (chāl, gud): گود

چالِسی زَنَک (chālesi zanak): زن چالوسی

چالَک (chālak): نام محلی در میگون

چالَک، چالَک کُرسی (chālak, chālak korsi): گودی اندکی که در کف اطاق درست می کردند و از آن به عنوان منقل کرسی جهت ریختن زغال آتش برای گرم نگه داشتن کرسی بهره می بردند

چالَنگ (chālang): قطعه میل گرد خمیده شده که دو طرف بوم غلطان متصل بود تا به وسیله ی آن بتوان بوم غلطان را به حرکت درآورد

چالَنگ (chālang): قطعه میلگرد خمیده شده ای که در دو طرف بوم غلطان متصل و به وسیله آن بوم غلطان را به حرکت در می آورند.

چالَه (chālah): گودی، چاله

چالَه چولَه (chālah chulah): جای ناهموار

چالَه، گوودی (chālah, gudi): گودی

چالوک (chāluk): چاله ی کوچک

چاموش (chāmush): چموش

چاهَک (chāhak): چاه کوچک

چاهیر (chāhir): سرماخورده

چاوُک (chāvok): چابک

چایِمون (chāyemun): سرماخوردگی

چایِمون بَویئَن، بِچایِسَّن (chāyemun bavian, bechāyesasn):  سرما خوردن

چائوشی (چاوشی) (chāuoshi): آوازی آیینی که در بدرقه و یا استقبال از حجاج و کسانی که از اماکن مذهبی بر می گشتند خوانده می شد. از چاوشی خوانان قدیمی می توان به زنده یادان برادران کربلایی محمدی (حاج علی آقا، حاج حمزه، حاج درویش)، آقایان: مجید خان احمدی، سید مصطفی میراسماعیلی و غیره نام برد.

چَب بال (chab bāl): چپ دست

چَب بال (chab bāl): کسی که کارها را با دست چپ انجام می دهد

چَب کَتَن (chab katan): با کسی بد شدن

چَپ بال (chap bāl): چپ دست

چَپ بال، چَپ دَس (chap bāl, chap das): آن که با دست چپ کار می کند

چَپ بَویئَن (chap bavian): پیچ خوردن طناب به پای الاغ که یا چهارپایان دیگر سبب افتادن آن ها شود

چَپ بَویئَن، چَپ کَتَن (chap bavyan, chap katan): واژگون شدن

چَپ پَلی (chap pali): طرف چپ

چَپ پَلی، چَپِ بال (chap pali, chape bāl): طرف چپ

چَپ چَپ هارشیئَن (chap chap hārshian): با اعتراض و خشم نگاه کردن

چَپ کَتَن (chap katan): دوستی که سر ناسازگاری گرفته است

چَپ کَتَن (chap katan): واژگون شدن، افتادن چهارپایان، پیچ خوردن افسار و طناب چهارپایان به پاهایشان، دوستی که سر ناسازگاری به خود می گیرد.

چَپ هاکُردَن (chap hākordan): واژگون کردن

چَپ و راس (chap o ras): پی در پی و مداوم

چَپ و راس اِمونَه (chap u rās emunah): پی در پی می آمدند

چَپَر (chapar): چهار چوب مستطیلی بزرگی که درون آن را با شاخه های درخت می بافند و به کمک حیوانات چهارپا روی خرمن حرکت می دهند تا گندم و جو از ساقه جدا شود

چَپَر (chapar): قاصد

چَپَر چُلاق (chapar cholāgh): شخصی که دست و پای فلج دارد

چَپَر چُلاق بَویئَن، چار چَنگولی بَویئَن (chapar cholāgh bavian, chār changul bavan):  فلیج شدن

چَپر دَرَگ (chapar darag ): درب چوبی نرده مانند که در روزهای گرم برای در ورودی آغل و طویله استفاده می کردند.

چَپِش (chapesh): بز نر که بزرگ تر از یک سال عمر داشته باشد

چَپَک دَوِسائَن (chapak davesāan): بستن ریسمان و تنگ از سمت راست الاغ

چَپَک دَوِستَن (chapak davestan): بستن وارونه و غیر استاندارد، بستن ریسمان و تنگ از سمت راست الاغ

چَپَک راستَک (chapak rāstak): بستن ضربدری طناب و مانند آن

چَپَک راسَّک (chapak rāsask): ضربدری

چَپَک راسَّکی، چَفَک راسَّکی (chapak rāssaki, chafak rāssak):  ضربدری

چَپَّلی (chapapli): سمت چپ

چَپَه (chapah): واژگون

چَپِه کُردَن (chapeh kordan): واژگون کردن

چَپو (chapu): با حرص و ولع چیزی را برداشتن

چَپو کُردَن (chapu kordan): چپاول کردن

چَپو گَر (chapu gar): غارتگر

چَپو هاکُردَن (chapu hākordan): غارت کردن

چَپول (chapul): چشم چپ، لوچ

چَپول، چَپول چُش (chapul, chapul chosh): چشم کج

چُپّون (choppun): چوپان

چُپّون، کُرد (choppun, kord): چراننده ی گله ی گوسفند، چوپّان

چُپّونی، کُردی (choppuni, kordi): چوپاّنی

چَتری (chatri): نوعی آرایش مو، چَتری زُلف: خانم هایی که دارای زلف پیچ و تاب دارند. گاهی هم برای گاوی نامیده می شود که موهای پیشانی اش بلند و افتاده باشد.

چِتی ای؟ (cheti i): چه طور هستی؟

چِتی گُذَرون کُندی؟ (chet gozarun kondi): چطور زندگی می کنی؟

چِتی مَگِه (cheti mageh): چطور مَگر

چِتی هاکُنَم (cheti hākonam): چه کار کنم

چِتی؟، چِنتی؟ (cheti, chent): چطور؟

چِتیئَه؟ (chetiah): چگونه است؟

چَچَهَه (chahchahah): چهچهه

چَچی (chachi): چوب نیم سوخته و سیاه

چِخ chekh صوت پرخاش گرانه برای راندن سگ گاه در مقام توهین و تحقیر افراد

چَخماق (chakhmāgh): وسیله ی انفجاری در تفنگ

چِخَه (chekhah): لفظی که با آن سگ را برانند.

چِخِه (chekheh): صوتی برای فراری دادن توله سگ

چَر چَر (char char): جشن و صفا

چَر چَر راه اِنگوئَن، بُرو بُرو راه اِنگوئَن (char char rāh enguan, boru boru rāh enguan):  سور و شادی فراهم کردن

چَر چَر، چَر چَری (char char, char chari): عیّاشی

چِر، چی اِر (cher, chi er): از بابت

چِرا (cherā): چریدن علف

چِرا بِدا ئَن (cherā bedā an): چراندن

چِرا هاکُردَن (cherā hākordan): علف چریدن گوسفندان

چِرا هِدائَن (cherā hedāan): چراندن گوسفندان

چِراغ اَنگیلیسی، چِراغ بادی، فِنار، لَنتَر، لَنتَه (cherāgh angilisi, cherāgh bādi, fenār, lantar,   lantah):  فانوس

چراغ بادی (cheragh bādi): فانوس

چِراغ لولَه cheragh loolaشیشه ی چراغ

چِراغ موشی (cherāgh mushi): چراغ نفتی دست ساز و فتیله دار که بدون حباب بود.

چِراغونی، آذین (cherāghuni, āzin): چراغانی

چِراغی هِرا (cherāghi herā): گرمی یا گرمای چراغ

چراگاه (chrāgāh): جای چریدن احشام، مرتع

چَرب دَسّی (charb dassi): چابکی

چَرب دَسّی (charb dassi): غلبه

چَرب دَسّی هاکُردَه (charb dassi hākordah): پیش دستی کردن

چَرب دَسی، چَرو دَسی (charb dasi, charu dasi): پیش دستی

چَربِ زِون، زِوون واز (charb zevun, zevun vāz): زبان باز

چَرب هاکُردَنcharb hakerdan (charb hākordan):  چرب کردن

چَرب هاکُن (charb hākon): اضافه کن

چَرب و چی (charb u chilh):  چیز بسیار چرب، خوراک پر روغن

چَرب و چیلی (charb u chili): پر روغن

چُرت (chort): خواب سبک نشسته، خلسه

چُرت بَزوئَن (chort bazuan): چرت زدن

چِرت و پرت بوتَن chert u pert butan): حرف های بیهوده گفتن

چُرتی بَویئَن (chorti bavian): مقهور خواب شدن

چَرخ (charkh): وسیله ای چوبی که سنگ آسیاب را می گردانید

چَرخ بَخوردَن (charkh bakhurdan): به جایی رفتن و گشت زدن

چَرخ بَخوردَن (charkh bakhurdan): به دنبال چیزی گشتن، جستجو کردن، چرخیدن

چَرخ بَخوردَن، دوور بَزوئَن (charkh bakhurdan, dur bazuan):  پیچیدن

چَرخ دَسّی (charkh dassi ): فرغون

چَرخِ فَلَک (charkhe falak): چرخ و فلک

چرخ کُردَن (chrkh kordan): چرخ کردن

چَرخ هاکُردَن (charkh hākordan):  کارد و چاقو را با چرخ تیز کردن، تفرج کردن

چَرخ هاکُن (charkh hākon): گردش کن، جستجو کن

چَرخ و چول، گِردِش (charkh u chul, gerdesh): گردش

چَرخ و فَلَک (charkh u falak): کنایه از آسمان

چَرخَک (charkhak): چهارچرخه ای کوچک جهت به راه افتادن کودکان

چَرخَک charKhak (charkhak): فرفره،  وسیله ای برای کلاف کردن نخ، وسیله ای که دانه های ...

چُردَه (chordah): چهره

چَرِسَن (charessan): چرا کردن، چریدن

چَرسی (charsi): مبتلا به مواد مخدّر بنگ

چَرغ (chargh): قرقی

چَرَق (charagh): صدای شکستن چوب

چِرک (cherk): عفونت

چِرک او (cherk o): آب چرک و کثیف، خونابه ی زخم

چِرک توو (cherk tu): چرک تاب

چِرک مُردَه (cherk mordah): لباسی که آن قدر کثیف است و با شستن هم پاک نمی شود

چِرک هاکُردَن (cherk hākordan): چرک کردن زخم

چِرک، چِلک (cherk, chelk): کثیفی بدن و لباس

چُرکَه: (chorka): چرتکه

چِرگ (cherg): کثیف

چَرم (charm): پای پوش چرمی مورد استفاده ی کارگران، چوپانان و کشاورزان

چَرم (charm): پوست دباغی شده

چَرَند (charand): سخن یاوه

چَرَند و پَرَند (charand u parand): سخن بی معنی

چَرَندَه (charandah): حیوان گیاه خوار

چِزَّه (chezzah): نوعی بوته خودرو خاردار چتر مانند که برای پوشاندن پیشانی بام ها، جارو، همچنین برای آتش شب چهارشنبه سوری استفاده می شد.

چِزَّه ساجه (chezzah sājah): نوعی بوته  خودرو که با آن جارویی برای بیرون از منزل و جمع کردن برگ درختان باغ درست می کردند.

چُس خور، گی خور (chos khur, gi khur): شخص خسیس و نخور

چُسِ فیل (chose fil): دانه های ذرّت بو داده

چُس مالی (chos māli): سرهم بندی، بی دقت کاری را انجام دادن

چُس مالی کُردَن (chos māli kordan): بی دقت کاری را انجام دادن

چُس و فیس (chos u fis): تکبر و خودپسندی، افاده

چَسبونَک (chasbonak): چسبناک

چُسَک پُسَک (chosak posak): چیز بی ارزش، چیز کم بها         

چَسم (chasm): چسب

چُسِن، تُسِن (chosen, tosen): چُسو

چُسی بوردَن (chosi burdan): پز دادن و گزافه گفتن

چُسی بیموئَن (chosi bimuan):دور برداشتن، افاده آمدن

چُسی کار اَ دَسِت بَر نینَه (chosi kār ā daset bar ninah):  کنایه از این که هیچ کاری از دستت ساخته نیست.

چُسی نِرا (chosi nāra) گُندِ گویی نکن

چُش (chosh ): چشم

چُش بَتِرسی  (chosh batersi): زهر چشم گرفته شده، ترسیده

چُش بَتِرکِس، دِل بَتِرکِس (chosh baterkes, del baterkes):  حسود

چُشِ بَد (choshe bad): نظر شهوت آمیز

چُشِ بَدیئَنِ کَسی رِ نِدارنَه (choshe badiane kasi re nedārnah):  حسود

چُش بَزوئَن، نَظَر بَزوئَن (chosh bazuan, nazar bazuan):  چشم زدن، سق سیاه، چشم زخم

چُش بَشورد (chosh bashurd): بی حیا، بی چشم و رو

چُش بَکِت  (chosh baket): از چشم افتاده، طرد شده

چُش بِگاردِنییَن (chosh begārdeniyan): چشم گردندان، چشم غره رفتن، چشم به هم زدن

چُش بُلبُلی (chosh bolboli):لوبیا چشم بلبلی

چُش بَندی، جادوگَری (chosh bandi, jādugari): تردستی

چُش بِه چُش دَکِتَن            (chosh be chosh daketan):  رو به رو شدن، چشم در چشم افتادن

چُش بِه را، چُش بِه دَر (chosh be rā, chosh be dar):  منتظر

چُش بّه راه بیئَن (chosh be rāh bian): منتظر بودن

چُشِ بی سو، چُشِ سو نِدار (choshe bi su, choshe su nedār):  چشم کور

چُش بینگوئَن (chosh binguan): پاییدن

چُش پاک            (chosh pāk):کسی که نگاه شهوانی به جنس مخالف نداشته باشد.

چُش پُشتِ کین اِنگوئَن (chosh poshte kin enguan):  نادیده گرفتن

چُش پِلّیک (chosh pellik): زمانی به اندازه ی یک چشم بهم زدن

چُش پوشی هاکَردن            (chosh pushi hākardn): گذشت کردن، صرف نظر کردن

چُش پیلِه هاکُردن  (chosh pileh hākordn): ورم کردن اطراف چشم

چُش تَنگ، چِگیس (chosh tang, chegis): بخیل، خسیس، تنگ نظر

چُش چِرون (chosh cherun): کسی به نظر شهوت آمیز به کسی نگاه می کند

چُش چُش (chosh chosh): چشم ها

چُش چُش رِه نَدیئَن (chosh chosh re   nadian):  تاریکی مطلق، تاریکی مطلقی که نتوان کسی یا چیزی را رویت کرد.

چُش چُش هاکُردن (chosh chosh hākordn): بادقّت و تعجّب به چیزی خیره شدن، خیره شدن، در انتظار بودن

چُشِ چین (choshe chin): چشم نظر

چُش خالَه (chosh khālah): چشم غرّه

چُش خو گیتَن (chosh khu gitan): خواب رفتن

چُش خیرَه (chosh khirah): خیره چشم، بی حیا

چُش داشت (chosh dāsht): انتظار، توقع، منتظر احسان بودن

چُش داشت زیادی، تَوَقُّع بیجا (chosh dāsht ziādi, tavaghogh bijā):  پر توقع

چُش دَراِنگوئَن (chosh darenguan): نظر دوختن

چُش دَرد (chosh dard): درد چشم

چُش دَریدَه، چُش نَشورد (chosh daridah, chosh nashurd):  بی حیا

چُش دَریدَهchosh darida (chosh daridah): بی حیا

چُش دَوِس (chosh daves): چشم بسته، چشم پوشی و اغماض

چُش دیرگامَه، چُش دِرگامَه (chosh dirgāmah, chosh dergāmah):  توهینی به معنای چشم در آمده

چُش رَس بیئَن (chosh ras bian): در دید چشم بودن، مسافتی که بتوان با چشم افراد و اشیا را مشاهده کرد.

چُش روشنی (chosh rusheni)هدیه

چُش زاهلَه بَییتَن (chosh zahle bayitan):زهر چشم گرفتن، بر گرداندن چشم کسی را ترساندن

چُش زَخم دار، چُش بَد کار (chosh zakhm dār, chosh bad kār):  فرد چشم ناپاک و هیز

چش زَخم، چُشِ بَد (chsh zakhm, choshe bad): چشم ناپاک

چُش سو بوردَن (chosh su burdan) : از دست دادن روشنایی چشم

چُشِ سو بوردَن (choshe su burdan): از حال رفتن، از رمق افتادن

چُش سو دَکِتَن (chosh su daketan): خوش حال شدن، روشن شدن

چُش سو  (choshe su): نور چشم

چُش سیا بَویئَن، چُشِت سیا بَوِه (chosh siā bavian, choshet siā baveh):  کنایه از بی ملاحظه ای

چُش سیا گِرِسَن (chosh siā geresan): کنایه از فراموش کردن محبت و نیکی

چُش سیر (chosh sir): چشم سیر

چُش سیفید  (chosh sifid) آدم نترس، بی باک، بی ادب، بی حیا

چُش شور (chosh shur): شخصی که چشمش گیرا است و نظر می زند

چُش عالَم گیر بَوِه (chosh ālam gir baveh): آوازه اش جهانی است

چُش غُرّه (chosh ghorrah): چشم غره

چُش غُرِّه بِدائَن (chosh ghorreh bedāan):چشم غره دادند.

چُش فَرق نکُردَنchosh fargh nakordan(chosh fargh nkordan):  تمیز ندادن، تشخیص ندادن، خطای دید

چُش قالَه، چُش قُرَه (chosh ghālah, chosh ghorah):  نگاه توام با خشم

چُشِ کَم سو (choshe kam su): چشم ضعیف

چُش کُن (chosh kon): پر توقع

چُش کولَه (chosh kula): پلک چشم

چُش گرد بَوییَنchosh gerd baviyan  (chosh grd baviyan):  متعجّب شدن، تعجب کردن

چُش گرد chosh grd): تنگ نظر

چُش گَرم بَویئَن (choshm garm bavan): به خواب سبک رفتن

چُش گَرم دَکِتَن (chosh garm daketan): چشم گرم شدن

چُش گَرم کُردَن (chosh garm kordan): به خواب سبک رفتن

چُش مار هاچیئَن (chosh mār hāchian): عقب رفتن چشم در هنگام بیماری شدید

چش مجیک (chosh mejik): مژه ی چشم

چُشِ نَظَر داعا (choshe nazar daa): دعایی که برای دفع عوارض چشم نظر خوانند.

چُش نیومَن (chosh nyuman): چشم نیامدن

چُش هِدی گیتَن (chosh hedi gitan):  چرت زدن

چُشِ هَم چُشی (choshe ham choshi): حسادت

چُش هَم گیتَن، چُش گَرم هاکُردَن (chosh ham gitan, chosh garm hākordan):  خوابیدن

چُش هم نَیتَن، چُشم گَرم نکُردَن (chosh ham nayitan, choshm garm nakordan):  کنایه از نخوابیدن و یا خواب به چشم نیامدن

چُش و اَبرو اِمو (chosh u abru emu): دلبری می کرد

چُش و اَبرو اِنگو (chosh u abru engu): کرشمه می آمد

چُش و اَبرو بینگوئَن (chosh u abru binguan): چشمک

چُش و اَبرو بینگوئَن، کِرم بَریتَن (chosh u abru binguan, kerm baritan):  عشوه آمدن

چُش و اَبرویی داشتَن (chosh u abru dāshtan): زیبا بودن

چُش و چار (chosh u chār): چشم

چُش و دِل سیر (chosh u del sr): غنی طبع

چُش و رو دار (chosh u ru dār): فرد با ملاحظه و حق شناس

چُش و رو نِدار، بی چُشم و رو (chosh u ru nedār, bi choshm u ru):  ناسپاسی، بی ملاحظه و حق نشناس

چُش و گوش دَوِس (chosh u gush daves): کسی که بد و خوب روزگار را ندیده باشد

چُش و گوش واز (chosh u gush vāz): آدم وارد

چُش و هَم چُشی (chosh u ham choshi): رقابت

چُش واکُردَن (chosh vākordan): حواس جمع کردن

چَش، چَش چَش (chash, chash chash): باشد

چُشِت اَلِه وَلِه کُندَه (choshet aleh vale kondah): چشم تو عوضی می بیند

چُشِت اَلِه وَلِه کُندَه (choshet aleh valeh kondah):  چشم تو عوضی می بیند

چُشِت کور دَندِت نَرم (choshet kur dandet narm):  کنایه از این که می بایست حواست را جمع کنی

چُشتِه (choshte): عادت و توقع بی جا و غیرمتعارف، طمع

چُشتِه بَخورد (choshteh bakhurd): بد عادت شد، بد عادت و پر توقّع شد

چُشتِه بَخوردَن (choshteh bakhordan): بد عادت شدن، کنایه از سوء استفاده و پر رو شدن، عادت کردن، طمع پیدا کردن و عادت به طمع

چُشتِه بِدائَن (choshteh bedāan): پر رو کردن

چُشته هِدائَن (choshte haadaaan): در کسی توقع بی جا ایجاد کردن

چُشدِه (choshde): عادت، طمع

چُشدِه بَخوردَن (choshdeh bakhurdan): عادت به گرفتن خوراکی از کسی

چُشدِه بِدائَن (choshdeh bedāan): بد عادت کردن

چُشِش مار اِکِتَه (choshesh mār eketah): فرو رفت تو چشمش

چُشمِ چین(کَهو میرکا) (choshme chin): خر مهره ای  یا مهره سفالی است که برای رفع چشم زخم و رفع قضا و بلا به سینه کودکان می بستند. چشم اصلی چشم چین در حقیقت تهیه شده از مردمک خشک شده چشم گوسفند در روز عید قربان است که همراه مهره ای به روی سینه می آویختند.

چُشم و رو نِدار، بی چُشم و رو (choshm u ru nedār, bi choshm u ru): شخص ناسپاس و بی ملاحظه و حق نشناس

چُشم و گوش واز (choshm u gush uāz): آدم آگاه

چُشم و هم چُشمی (choshm o ham choshmi): رقابت

چُشمَک (choshmak): چشمک، حرکت پلک چشم با هدف اشاره یا پیام عاشقانه، چشمک زدن

چُشمَک بَزوئَن، چُشمَک بینگوئَن (choshmak bazuan, choshmak binguan):  چشمک زدن

چُشمَک بینگوئَن (choshmak binguan): چشمک انداختن

چُشمَه (choshmah): چشمه

چُشمِه او (choshme u): آب چشمه

چُشمِه سَر (choshmehsar) : سرچشمه، کنار چشمه

چُشمِه گَل (choshmeh gal): کنار چشمه

چُشمِه گَلَک (choshmeh galak): نام یکی از چشمه ها و محلی در میگون

چُشی گَل، چُشی پَلی (choshi gal, choshi pali): دو رو بر چشم

چِطی (chetiچگونه

چَغَر (chaghar): زبر و خشن، سفت و محکم

چَغَر (chaghar): سخت و چروکیده

چَغَر (chaghar): سفت و سخت و محکم ولی قابل ارتجاع

چَغَر (chaghar): کثیف و ناشور       

چِغِر (chegher): شخصی که بدن سفت و قوی و عضلانی دارد

چَغَرات، چارشونَه (chagharāt, chārshunah): ورزیده

چَغَرمَه (chagharmah): هر چیز سفت و سخت و خشک

چَغَرَه (chagharah): کثیف

چُغُلَه (chogholah): چاغاله، میوه های نارس زردآلو و قیسی و بادام

چُغُلی (chogholi): بد گویی، گله پشت سر دیگران

چُغُلی هاکُردَن (chogholi hākordan): گله کردن

چُغُلی، شِرا (chogholi, sherā): شکایت

چُغُندَر(chogondar):  چغندر

چَغُور (chaghur): لاغر اندام و بلند ق           

چُغولی هاکُردَن (chogholi hakordan): شکایت کردن، شکوه کردن، بدگویی و تحریک کردن فردی علیه دیگری

چَف (chaf): مک

چِفت (cheft): حلقه ای که به رزه ی درب می اندازند

چِفت (cheft): نزدیک

چِفت هاکُردَن: (cheft hakordan): جور کردن، تراز کردن تخته ها در نجاری، بستن درب منزل

چِفت و بَست (cheft u bast): نوعی کلون در با زنجیر کوتاه ادوات مربوط به آن

چِفت و بَست نِداشتَنِ دُهُن (cheft u bast nedāshtane dohon):  کنایه از دهان لقی

چِفت و رَزَه (cheft o razah): قفل و بست

چِفت، بَند، چِفت و بَند (cheft, band, cheft u band):  قفل

چِفتِه رَزَک (chefte razak):چفت و بست در، قفل کوچک در شامل زنجیر و حلقه (دَرِ چِفت چِفتِ رَزَه نومزِه وازی دارنِه مِزَه)

چَفِسَّن (chafessan): مکیدن

چَک (chak): ساق پا تا ران

چِک (chek): صدا، صدای شکستن یا به هم خوردن دو چیز با هم

چِک (chek): کنار

چِک (chek): لبه ی کوه،  قله ی کوه، لبه ی هر بلندی مثل پشت بام، نوک

چک او (chek oo)  : آب چکیده از ماست یا پنیر

چَک بَخوردَن (chak bakhordan): سیلی خوردن

چَک بَزوئَن (chakk bazooan): سیلی زدن، کشیده زدن

چَک بُلَن (chak bolan): قامت بلند

چَک بَند (chak band): شکسته بند سنّتی برای جا انداختن استخوان های شکسته و یا جا به جا شده

چَک بَند (chak band): کسی که چک و چانه ی مرده را می بندد

چَک بَند کُردَن (chak band kordan): بستن چانه ی مرده

چَک چَک (chak chak): پاها

چَک چَک (chak chak): قد و بالا

چِک چِک (chek chek): چکه چکه، قطره قطره

چِک چِک (chek chek): صدای شکستن استخوان، چوب و غیره

چک چک کردن(chek chek kordan) چکه کردن

چَک چَکِش بُلَندَه (chak chakesh bolandah): قامتش بلند است یا پایش دراز است

چَک دِراز (chak derāz): قامت بلند

چَک دَکِشیئَن (chak dakeshian): سیلی محکم زدن

چَکِ مَردونَه (chake mardunah): سیلی جانانه

چَک و پوز (chak u puz): قواره و شکل

چَک و چونَه (chak u chunah): فک و آرواره

چَک و چونَه (chak u chunah): فک و آرواره

چَک و چونِه بَزوئَن، سَر و بِن گیتَن (chak u chuneh bazuan, sar u ben gitan):  سر و کلّه زدن

چَک و چونَه بَزوئَن، کُتار مُتار بَزوئَن (chak u chunah bazuan, kotār motār bazuan):  چانه زدن

چَک، چَک و چونَه (chak, chak u chunah): چانه

چِک، سوک (chek, suk): نوک

چَک، کَشَه رون (chak, kashah run): ساق پا تا ران

چَک، کَشیدَه (chak, kashdah): ضربه ای با کف دست به صورت فرد دیگر

چِکاس دَسِری (chekās daseri): شبنم گونه

چِکاس، چِنِس، شی (chekās, chenes, shi): قطرات و رطوبت ریز آب که شب هنگام روی گیاه می نشیند

چِکاس، نِکاس (chekaas): قله ی کوه، لبه ی پشت بام

چَکاسَت (chakāsat): خساست

چکر (cheker): برآمدگی روی چوب و دیگر

چِکِر، چِنگِرَه (cheker, chengerah): برآمدگی روی چوب

چَکمَه (chakmah): چکمه

چِکَنَم، چوکونَم (chokonam): چه کار کنم

چَکَّه (chakkah ): کف زدن

چِکَّه (chekaah): قطره

چِکَّه (chekkah): چکه

چَکِّه بَزوئَن (chakekh bazuan): تشویق مردم با دست زدن

چِکَه بَکُردَن (chekah bakordan): چکه کردن

چَکِّه زَنون (chakkeh zanun): دست زنان

چِکِّه هاکُردَن (chekekh hākordan): چکه کردن

چَکوش (chakush): چکش

چَکی (chaki): به صورت کلی (در معاملات)

چِکیس، گُدا (chekis, godā): گدا

چِکیسی، گُدایی (chekisi, godāyi): گدایی

چَگمَه (chagmah): چکمه

چِل (chel): چهل

چِل (chel): چهل، سفیه و نادان( در ترکیب به صورت خل و چل هم می آید)

چِل (chel): چوب نخ ریسی

چِل (chel): سفیه و نادان

چِل (chel): شوخ و سبک

چِل آدِم (chel ādem): شخص شوخ و سبک و با رفتار بچّه گانه

چِل بَریشتَن (chel barishtan): پشم ریسیدن

چِل تیکَه (chel tikah): بقچه ای که با تکه های پارچه ی رنگی دوخته می شد

چِل چِلی (chel cheli): اعمال کودکانه ی بزرگسالان

چِل ریسَک، چِل لیسَک (chel risak, chel lisak): نام پرنده ای به اندازه ی گنجشک با پرهای خاکستری و زرد که در اوایل بهار بیشتر دیده می شود

چِل و چو (chel u chu): شهرت بی اساس

چِل و چوو (chel u chu): چوب ریزه ی هیزم

چِل، چِلَک (chel, chelak): وسیله ای چوبی که با آن از پشم و پنبه نخ می ریسیدند

چُلاق، چُلُق (cholāgh, chologh): آن که دستش از کار افتاده است

چِلچِلَه (chelchelah): پرستو

چِلچِلی بَکُردَن (chelcheli bakordan): رفتار کودکانه بزرگسالان

چَلخا (chalkhā): پوست گوساله

چُلُق (chologh): فردی که دست هایش از کار افتاده است

چُلُق بَوِه (chologh baveh): فلج شد

چِلَک (chelak): ابزار چوبی که با آن از پشم و پنبه نخ می ریسند.

چِلک (chelk): چرک، فساد زخم

چِلک (chelk): مادّه ی عفونی که از زخم بیرون می آید

چِلک بَکُردَن (chelk bakordan): چرک کردن، عفونت کردن

چِلک بَویئَن (chelk bavian): چرک شدن

چِلک، رَختِ چِلک، چِلکِ رَخت (chelk, rakhte chelk, chelke rakht): لباس کثیف

چِلکَه (chelkah): چرک است

چِلکیس (chelkis): کنس

چِلکیسی (chelkisi): کنسی

چِلگ بَکُردَن (chelg bakordan): عفونت کردن

چُلمَن (cholman): شخص بی عرضه و دست و پا چلفتی

چِلَه (chelah): نقطه ی اوج هر فصل

چِلَّه (chellah): مدت چهل روز

چِلِّه بَیتَن (chelelh baytan): چهلم گرفتن برای متوفا

چلِّه دَکِتَن (chlleh daketan): چلّه افتادن

چِلِّه شوو (chelelh shu): شب یلدا

چِلَه، خُل و چِلَه (chelah, khol u chelah): نادان است

چِلوار (chelvār): نوعی پارچه ی نخی سفید رنگ

چَم (cham): پیچ و خم

چَم (cham): حریم

چَم (cham): رگ خواب

چَم (cham): زیگزاگ

چَم (cham): قلق، عادت خاص یک فرد

چَم (cham): نظر کسی را به دست آوردن

چَم بَزِن بوئِر (cham bazen buer): زیگزاگ برو

چَم چِه اِشناسمَه (cham cheh eshnāsmah): عادتش را می شناسم

چَم چَه دَس بَییر (cham chah das bayyr): نظرش را به دست بیار

چَم چَه دَس گیتِمَه (cham chah das gitemah): رگ خوابش را به دست گرفتم

چَم و خَم (cham u kham): راه و روش

چَم و خَمِ کار (cham u khame kār): راه و روش کار

چَم، چَم و خَم (cham, cham u kham): طرز

چَم، حَریم (cham, harim): فضا و پهنه ی اختصاصی خانه و ملک

چَم، دیمَه (cham, dimah): سمت

چَم، رَگِ خوو (cham, rage khu): رگ خواب

چَم، فَند (cham, fand): شیوه

چَم، گِردِنَه (cham, gerdenah): پیچ

چَمبَر بَزَه (chambar bazah): پیچ خورده

چَمبَرَه (chambarah): پیچ و تاب خورده

چَمبَک بَزوئَن (chambak bazuan): زانوی غم بغل کردن

چَمبَک بَزوئَن (chambak bazuan): نشستن به حالتی روی دو پا و خم شدن روی دو زانو

چَمبَل بَزَه (chambal bazah): خَم و گرد شده

چَمبَل، چَمبَر (chambal, chambar): چنبر، خم ، چوب خمیده

چَمبَلَه (chambalah): پارچه ای که آن را تاب داده و به دور درپوش دیگ می گذارند و روی درب آتش می گذارند تا پلو دم بکشد

چَمبَلَه (chambalah): پارچه ای که زنان برای زینت به سر می بستند

چُمبُلَه (chombolah): چمباله

چَمبَلَه بَزَه (chambalah bazah): گرد شده

چَمبَلَه هاکُنِش (chambalah hākonesh): گردش کن

چُمبورَک، چَمبَک (chomburak, chambak): چُمباتمه

چَمچَه (chamchah): آن چه با آن غذا می خورند

چَمِدون (chamedun): چمدان       

چُمُر، وَنگ (chomor, vang): صدا، صدای پای خفیف و آهسته و نا آشنا

چُمُرون بَزَه، چُمُرون دار (chomorun bazah, chomorun dār):  فرد سرمایی

چُمُرون بَزو (chomorun bazu): سرما آمد

چُمُرون بیمو (chomorun bimu): سرما آمد

چُمُرون دارنَه (chomorun dārnah): سرماییست

چَمِشک (chameshk): کفش

چَمِشک، چَمِشکَک (chameshk, chameshkak): تمشک

چَمَن (chaman): زمین سر سبز و خرّم

چَموش (chamush): سرکش

چَن (chan): چند

چَن اَرزِنَه؟ (chan arzenah): چند می آرزد؟

چَن تا (chan tā): چقدر

چَن تانَه؟ (chan tānah): چند نفر هستند؟

چَن تایَه؟ (chan tāah): چقدر است؟

چَن تِمون (chan temun): چه مقدار از زمان

چَن تِمون (chan temun): زمان دور

چَن تُمون دَرِینی؟ (chan tomun dareyni): چقدر برای آمدن معطل می کنی؟

چَن دَس، چَن را، چَن کِش، چَن وَعدَه (chan das, chan rā, chan kesh, chan vadah):  چند بار

چِنار (chenār): درخت بزرگ و زیبایی که برگ هایش شبیه پنجه ی دست است

چَنتِمونی (chantemuni): زمان طولانی

چَنتِمونی طول بِدا (chantemuni tul bedā): زیاد طول داد

چِنتی (چِتی) کُندی؟ (chenti cheti kondi?): چه کار می کنی؟

چِنتی ای؟، چِتی ای؟ (chenti ā, chet i ?): چطور هستی؟

چِنتی کُندی؟ (chent kond): چرا این طور می کنی؟

چِنتی هاکردی؟ (chenti hākrdi): چار کردی؟

چِنتی؟ (chenti): چگونه؟ چطور؟

چَند و چون (chand u chun): چگونگی کار

چِندِر غاز (chender ghāz): مبلغی اندک

چِندِش، قُرقاسَّک (chendesh, ghorghāssak): تن لرزه

چَندَه؟ (chandah?): چند است؟

چَندی پَخمَه ای (chandi pakhmah i?): چقدر بی عرضه ای

چَندی پَر پَر زَندی؟ (chand par par zand?): چقدر ماجراجویی می کنی؟

چَندی خوچِّه گیرنَه (chand khudchche girnah?): چقدر خودش را می گیرد

چَندی خودتِه گیرنی؟، چَندی خودتِه باد دَکُندی؟ (chand khudteh grn, chand khudteh bād dakond?):  چقدر پز میدی؟

چَندی راه گیرنی؟ (chandi rāh girni): چقدر بهانه می آوری؟

چَندی سَبُکَ (chand saboka): چقدر جلف است

چَندی سَر و بِن گیرنی؟ (chandi sar u ben girni): چقدر گیر می دهی؟

چَندی کَلَّه کَلَّه کُندی؟ (chandi kallah kallah kondi):  چقدر مشاجرا و دعوا می کنی؟

چَندی ماچَه ای؟، چَندی ماچِگی ای؟ (chand mācha i, chand māchegi i):  چقدر زن صفتی؟

چَندی مَرخایی؟ (chand markhāyi): چقدر زن ذلیل هستی؟

چَندی هولی؟ (chandi huli): چقدر عجله داری؟

چَندینَکَه؟ (chandinakah): چقدر کوچک است؟

چَندینَه گَب بَزو! (chandinah gab bazu): چه حرف بزرگی زد!

چَندینَیَه (chandinayah): چقدر بزرگ است

چَندینَیَه (chandinayah): چقدری است؟

چَندیئَه؟ (chandiah): چقدر است؟

چَنگ (chang): پنجه و انگشتان

چَنگ بَزوئَن، چَنگ بَکِشیئَن (chang bazuan, chang bakeshian):  چنگ کشیدن

چَنگ بَویئَن (chang bavian): افلیج شدن

چِنگال (chengāl): چنگال

چِنگِرَه (chengerah): جای شاخه های قطع شده ی قبلی بر تنه ی درخت

چَنگَک (changak): فردی که دستش شل و انگشتانش خشک شده باشد

چَنگَک بَویئَن (changak bavan): چنگ شدن

چَنگَک، آلِش کِنَه (changak, ālesh kenah): چوبی برای خم کردن شاخه های درخت به منظور جمع آوری محصولات آن ها

چَنگَک، چَنگُم (changak, changom): قلّاب

چَنگِلی (changeli): پنجه

چَنگِلی بَکِشیئَن (changeli bakeshian): پنجه کشیدن

چَنگول (changul): انگشتان خشک شده و کنایه از پنجه

چَنگول (changul): کسی که دستش شل و انگشتانش خشک شده باشد

چَنگول (changul): کنایه از پنجه

چَنگولَک گِرِس (changulak geres): کسی که دستش شل و انگشتانش خشک شده و افلیج شده است

چِنیک، چینیک (chenik, chinik): کیسه ی معده ی پرندگان

چِه دِل بَپِتی با مِن دارنی؟ (cheh del bapeti bā men dārni):  چه دشمنی با من داری؟

چِه دِل بَییتی اَ مِن دارنی؟ (cheh del bat a men dārn):  چه دشمنی با من داری؟

چِه ریکایی! (che rikāyi): چه پسری!

چِه کاری تِنِر بَوِه (cheh kāri tener baveh): چه گرفتار شدی

چِه کاری مِنِر بَوِه (cheh kāri mener baveh): چه گرفتار شدم

چِه کَسونی، کیاها (cheh kasuni, kyāhā): چه کسانی

چِه کیجایی! (cheh kijāyi): چه دختری!

چِه نالنی (cheh nālni): چه می نالی

چَهچَه، چَهچَهَه (chahchah, chahchahah): چهچهه

چِهرَه (chehrah): نوعی قیچی بلند برای چیدن پشم گوسفندان

چُو (cho): شایعه

چو (chu): آوازه

چو (chu): چوب

چو او چِل (chu u chel): چوب ریزه های مرتبط با هیزم

چو بَس، چوبَّس (chu bas, chubbas): داربست

چو بَوِه لیاس (chu baveh lās): ریواس خشک

چو بینگوئَن (cho binguan): شایعه پراکندن

چو چو (chu chu): چوب ها

چو خُردَه (chu khordah): ریزه ی چوب

چو خط (chu khat): چوبی که روی آن مقدار چیزی را علامت می زنند.

چُو دَرِنگوئَن (cho darenguan): شایعه انداختن

چو دَسِّی (chu dassi): چوب دستی

چُو راه اِنگوئَن (cho rāh enguan): شایعه کردن

چو رَختی (chu rakhti): چوب لباسی

چو سو (chu su): چوب سای نجاری

چو کاری (chu kāri): کنایه از احسان و خجالت زده کردن کسی

چو کاری هاکُردَن (chu kāri hākordan): شرمنده کردن

چُو هاکُردَن (cho hākordan): شایع کردن

چو و چل(chuocel):  چوب های ریز و درشت

چو و خَط (chu u khat): چوبی که روی آن مقدار چیزی را علامت می زدند

چو، زَمزَمَه (cho, zamzamah): شایعه

چودار (chudār): کسی که معامله ی گوسفند می کند

چور (chur): چرب

چورِ چور (chure chur): چرب چرب

چور کُردَن (chur kordan): چرب کردن

چوروگ (churug): چروک، چروک هایی که در صورت، دست و یا لباس ایجاد می شود

چوری (churi): چربی

چوق (chugh): چوب

چوکّول:(chokkul) گردوی دیرشکن گردویی که به راحتی از پوسته خارج نمی شود.

چولاس، بَپِلاس (chulās, bapelās): فرد لاغر و ضعیف

چولو (chulu): برنج پخته ی آب کشیده شده و دم کشیده، چلو

چون (chun): چون

چوندَه، چی دوندَه (chundah, chi dundah): چه می داند

چونَش گَرم کَتَه (chunash garm katah): کنایه از پر حرفی

چونَم، چی دومَه (chunam, chi dumah): چه می دانم

چونَه (chunah): چانه

چوئوشی (choushi): شعرهایی که به هنگام بدرقه و استقبال زوّار اماکن مقدّسه می خوانند، چاوشی

چویی (choyi): چای

چویی شیرین (choyi shirin): شیرین چایی

چویی قُطی (choyi ghoti): ظرف چای

چی (ch): چیز

چی (chi): چه

چی بَدی؟ (chi badi): چه دیدی؟

چی بَوِه مَگِه؟ (chi baveh mageh): مگر چه شده؟

چی بَوِه؟، چی بَوِیَه (chi baveh, chi baveyah): چی شده؟

چی بَوِه؟، چی بَوِیَه؟ (chi baveh, chi baveyah): چی شد؟

چی چَرنی؟، چی نُشخوار کُندی؟ (chi charni, chi noshkhār kondi):  چی داری می خوری؟( بی ادبانه و یا شوخی)

چی خورنی؟ (chi khurni): چی می خوری؟

چی دومی، چومی (chi dumi, chumi): چه می دانیم

چی دوندی، چوندی (chi dundi, chundi): چه می دانی

چی گُنی؟ (chi goni?): چه می گویی؟

چی نی واسّون؟ (chi ni vāssun?): برای چی

چی ئِر؟ (chier?): برای چه؟

چی؟، چیئَه؟ (chi, chiah): چه چیزی؟

چیر بَوِیَه؟ (chir baveyah?): چرا شد؟

چیر؟ (chir?): چرا؟

چیریک (chirik) : صدای شکستن اشیایی مانند چوب و غیره                    

چیریک (chirik): چروک

چیز خور هاکُردَن (chiz khur hākordan): چیز خورد کردن (به قصد نابودی طرف)

چیزون (chizun): چیزها

چیک چیکی بَنیشتَن (chik chiki banishtan): روی پاها نشستن

چیکَّه (chikkah): چکه

چیلَگ (chilag): چوب ریزه، چوب های ریزی که زودتر آتش می گیرد

چیلی (chili): چرب

چینِ اَوَّل، اَوَّلین چین (chine avval, avvalin chin): برداشت بار اول کاشتنی هایی مثل یونجه

چین چین (chin chin): شکن شکن

چینِ دوُّم (chne dovvom): جمع آوری یونجه و اسپرس در نوبت دوم

چینِر (chiner ): برای چه

چِینَه (chinah ): سرد می شود.

چینَه (chinah): دیوار گلی بدون ملاط

چینی (chini): ظرف یا ظروف شکننده ای که در اصل از چین می آمد

چینی واسون، چیئِر (chn uāsun, cher): برای چی

چینیک (chinik ): سنگدان طیور

چیه خاصی نیئَه (chh khās nah): چیز مهمی نیست

چیَه؟ (chiah?): چیست؟

چیوون (chyun): چیزها

چیئِر کِه، اِسا کِه (chier keh, esā keh): چون که

چیئِر؟ (chier?): برای چی؟

چیئَم (chiam): چه چیزم