فرهنگ زبان میگونی(س - ش)

حرف (س)  

سائوس ( saus ) : سبوس

سابِق بَراین ( sabey bar in ) : در گذشته ، قدیم ترها
سابِقَه ( sabeyah ) : سابقه

ساجَه(sajah): جارو
ساچمَه ( sacmah ) : ساچمه

ساحَت (sahat ): سلامت

ساحَت باشَد (sahat basad ): سلامت باشد، عافیت باشد
ساختِگی ( saxtegi ) : ساختگی
ساختِمون ( saxtemun ) : ساختمان
ساخت و پاخت کُردَن ( saxto paxt kordan ) : تبانی کردن

سادات مَحَل ( sadat mahal): محله سادات، نام یکی از چهار محل مسکونی بومی میگون
سادَه ( sadah ) : ساده
سادَه دل ( sadah del ) : بی تزویر ، ساده لوح
سارِبون ( sarebun ) : ساربان
سارِزون ( sarezun ) : روزهای غیر از ماه رمضان، سال و ماه
سارُق ( saroy ) : بقچه چهارگوش که وسایل حمام را در آن می بندند.
ساز بَزوئَن ( saz bazoan ) : ساز زدن
ساعَت بَدی یَن ( saat badiyan ) : مراجعه به تقویم های ویژه برای تعیین تاریخ کاری در زمانهای خوش یمن
ساعَت داشتَن ( saat dastan ) : نیک و فرخنده بودن انجام کاری
ساعَتَگ ( saatag ) : گیاهی از خانواده گندمیان که شاخک انتهای دانه آن برخلاف جو و گندم شکسته و خمیده است. چنانچه دانه در زمین مرطوب قرار گیرد شاخک مانند عقربه ساعت می چرخد.

سافِلیک (safelik ): حشرهای شبیه و بزرگتر از خرمگس که روی حیوانات مخصوصاً گاو گوساله می نشیند و از خون آنها تغذیه می کند.
ساقَه ( sayah ) : ساقه
ساکِت کُردَن ( saket kordan ) : ساکت کردن
ساکِت بَویئَن ( saket bavian ) : ساکت شدن
سال بیاردَن ( sal biardan ) : عمل درختان میوه ای که به طور متناوب یکسال  بار زیاد و سال بعد بار کم می دهند.
سال بَیتَن ( sal baytan ) : سال گرفتن
سالخوردَه ( sal xordah ) : سالخورده
سالی یُونَه ( saliyonah ) : سالیانه
سامون ( samun ) : مرز میان املاک
سامون بِدائَن ( samun beda an ) : سامان دادن
سایَه ( sayah ) : سایه
سایَه بِون ( sayahbun ) : سایبان
سایَه به سایَه ( sayah be sayah ) : از دور تعقیب کردن و مراقب بودن
سایَه خُشک ( sayah xosk) : خشکبار وسبزی خشک شده در سایه
سایَه سَنگین ( sayah sangin ) : به دیدار دوستان نرفتن و آنها را تحویل نگرفتن
سبز بَویئَن ( sabz bavian ) : سبز شدن
سبزَه ( sabzah ) : سبزه
سبزَه قَبا ( sabzah yaba )  : پرنده ای سبز رنگ
سبزی پاک کُردَن ( sabzi pak kordan ) : سبزی پاک کردن ، کنایه از تملق گفتن
سبُک سَنگین کُردَن ( sabok sangin kordan ) : سنجیدن ، کم وزیاد کردن
سبُک کُردَن ( sabok kordan ) : سبک کردن ،  مورد استهزا قراردادن
سَبُک بَویئَن ( sabok bavian ) : سبک شدن ، از غصه در آمدن
سِتارَه ( setarah ) : ستاره
سِتارَه دُمبالَه دار ( setarah dombalahdar ) : ستاره دنباله دار
سِتارَه دُمدار ( setarah domdar ) : ستاره دنباله دار
سُتونِ کَمَر ( sotune kamar ) : ستون فقرات
سُج ( soj ) : قره قروت
سَجدَه ( sajdah ) : سجده
سَجدَه کُردَن ( sajdah kordan ) : سجده کردن
سَخت ( سَخد ) بَیتَن ( saxt baytan ) : سخت گرفتن
سَخت کُردَن ( saxt kordan ) : سخت کردن
سَخت بَویئَن ( saxt bavian ) : سخت شدن
سَد دَوِستَن ( sad davestan ) : سد بستن
سَر ( sar ) : برتر
سَرازیری ( saraziri ) : سرپایینی ، شیب رو به پایین
سَراِشکَن ( sareskan ) : غذایی که علاوه بر سهم اولیه مانند بشقاب هر میهمانی مجدد توزیع می شود، توزیع عادلانه
سِراغ ( seray ) : سراغ
سِراغ گیتَن ، سِراغ هائیتَن ( seray gitan ) : سراغ گرفتن جا و چیزی مخفی
سِراغ بَیتَن ( seray baytan) : سراغ گرفتن
سِراغ بِدائَن ( seray bedaan ) : سراغ دادن
سِراغ داشتَن ( seray dastan ) : محل چیزی را دانستن
سَراِفکَندَه ( sarefkandah ) : سرافکنده
سِراکو کُردَن ( seraku kordan ) : مقایسه با دیگران، فرد را کوچک شمردن
سَراومَد ( sarumad ) : سرآمد
سَراِنداختَن ( sarendaxtan ) : سرانداختن ، انداختن دانه های ابتدایی بافتنی با میل یا قلاب
سَراِنداز ( sarendaz ) : رو انداز
سَراو ( saru ) : سرآب ، آب مازاد پس از پر شدن استخر ، سراب
سَراوسالی ( sar usali ) : انعام به واسطه فروش حیوانات ، انعام
سَرایَت ( sarayat ) : سرایت
سَر اِموئَن ( sar emu an ) : سرآمدن ، پایان یافتن
سَرباری ( sarbari ) : بار اضافه بر بار چارپایان
سَربالا کُردَن ( sarbala kordan ) : سربلند کردن
سَربالاگیتَن ( sar bala gitan ) : سر بالاگرفتن
سَربِجُمبِستَن ( sar bejombestan ) : سرجنباندن
سَربَخوردَن ( sar baxordan ) : به سبب بد یمنی موجب مرگ شدن ، پرحرفی کردن
سَربِدائَن ( sar beda an ) : رها کردن حیوان برای چرا
سَربِدائَن صِدا ( sar bedaane seda ) : باصدای بلند آواز خواندن
سَربَدووندَن ( sar baduvundan ) : سردوانیدن
سَربَرویئَن ( sar barvian ) : سربریدن
سَربَرِسی یَن ( sar baresiyan ) : سررسیدن
سَربَزوئَن ( sar bazuan ) : سرزدن ، کوتاه کردن مو ، سرکشی کردن ، بریدن سرشاخه درختان ، انجام عملی از سوی کسی
سَربَزوئَه ( sar bazuah ) : سرزده
سَربَستَه ( sar bastah ) : سربسته
سَر بَکِشی یَن ( sar bakesiyan ) : سرکشیدن ، نوشیدن

سَر بَکوئِستَن(sar bakuestan): سر خاراندن، کنایه از تعلل کردن

سَر بَویئَن ( sar bavian ) : سرشدن ، به پایان رسیدن زمان ، برتر شدن ، برنده شدن
سَربه سَر ( sar be sar ) : برابر ، دست انداختن
سَربه سَر دَرِنگوئَن ( sar be sar darenguan ) : سربه سر گذاشتن
سَربِه طاق دَکُتَن ( sar be tay dakotan ) : سربه طاق کوبیدن
سَربِه گَریبون ( sar be garibun ) : سربه گریبان
سَربِه نیست کُردَن ( sar be nist kordan ) : مفقود کردن
سَربِه نیست بَویئَن ( sar be nist bavian ) : مفقود شدن

سَر بَیتَن ( sar baytan ) : سرگرفتن ، عملی شدن ، قرار گرفتن کارها ، چیدن ساقه ها وبرگ تازه گیاهان
سَربینَه ( sare binah ) : داخل رختکن حمام
سَرپابَنیشتَن ( sare pa banestan ) : سرپا نشستن
سَرپا بَویئَن ( sare pa bavian ) : بهبود یافتن از بیماری
سََرپاگیتََن ( sa rpa gitan ) : سرپا گرفتن کودک
سَرپا هِرِسّائَن ( sar pa heressa an ) : سرپا ایستادن
سَرپَنجَه  (sar penjah) : قدرت ، زور و نیرو
سَرپوش ( sarpus ) : درپوش
سَرپوشیدَه  ،  سَرپوشیَه ( sarpusidah ) : سرپوشیده
سَرپیج ( sarpij ) : سرپیچ
سَرتاسَر ( sartasar ) : سراسر
سَرتَختَه بَشوردَن ( sare taxtah basurdan ) : سرتخته شستن مرده ، نفرین مرگ برای کسی
سَرتُکون بِدائَن ( sar takun bedaan ) : سرتکان دادن ، کنایه از عدم رضایت یا تهدید

سَر جورایی(sar jurayi): سر بالایی

سَر جیرائی(sar jiraei): سر پایینی

سَر چاهون(sar cahun): نام یکی از کوههای میگون در هملون
سَرحال ( sarhal ) : تندرست و با نشاط
سَرِحَرف بیموئَن ( sare harf bimuan ) : لب به سخن گشودن
سَرِحَرف واز بَویئَن ( sare harf vaz bavian ) : سرسخن باز شدن
سَرِحَرف واز کُردَن ( sare harf vaz kordan ) : سرسخن باز کردن
سَرِحرف هِرِسّائَن ( sare harf heressa an ) : سرقول ایستادن
سَرخاک ( sar xak ) : سرمزار

سُرخ بَویئَن ( sorx bavian ) : سرخ شدن
سَرخُور ( sare xor )  : کنایه از مزاحم
سَرخَط ( sar xat ) : سرمشق
سُرخ کُردَن ( sorx kordan ) : سرخ کردن

سُرخ گُرز چال (sorx gorze cal): نام محلی در غرب میگون
سَرخو ( sorxu ) : سرخاب
سَرخود ( sar xod ) : خودسر ، خودسرانه
سَرخودی ( sar xodi ) : خودسرانه
سُرخَه ( sorxah ) : سرخ رنگ
سَردالون ( sar dalun ) : اتاقی که روی دالان ساخته شده است.
سَرداو ( sardu ) : سرداب ، سردابه
سَردیرگااوردَن ( sar dirgaurdan ) : سردرآوردن
سَردرختی ( sar deraxti ) : میوه ومحصول درخت
سَردَستَه ( sar dastah ) : رهبر ، رییس دسته
سَردُماغ ( sar domay ) : سرحال
سَررِشتَه ( sar restah ) : سررشته

سَر ریز (sar riz ): لبریز
سرزابوردَن ( sare za burdan ) : سرزا رفتن
سَرزِِنِِش ( sar zenes ) : سرزنش
سََرزِوون ( sar zevun ) : سرزبان
سَرسِپُردَه ( sar sepordah ) : سرسپرده ، خدمتگذار
سُرسُره ( sorsorah ) : سرسره
سَرسَری ( sarsari ) : بی دقتی
سَرسَری بَیتَن ( sarsari baytan ) : سبک و شوخی پنداشتن
سَرسَلومَتی ( sar salumati ) : تسلیت
سَرِسوم ( saresum) : سرسام
سَرِسوم بَویئَن ( sarei som bavian) : دچار بیماری سرسام شدن
سَرِسوم بَیتَن ( saresom baytan ) : سرسام گرفتن
سَرشِکِستِگی ( sar sekestegi ) : سرشکستگی
سَرشِکِستَه ( sar sekestah ) : سرشکسته
سَرِشو ( sare su ) : اول شب

سَرشی (sar si ): سر رفته
سَرشیر ( sar sir ) : ورقه روی شیر جوشیده

سَرشی یَن ، سربشاین ( sarsiyan ) : سررفتن
سَرعَمِلَه ( sar amelah ) : سر کارگر
سَرفِراز ( sarferaz ) : سربلند
سَرفِرازی ( sarferazi ) : سربلندی ، افتخار
سَرقُلفی ( sar yolfi ) : سرقفلی
سَرقُز بَویئَن ( sare yoz bavian ) : سرقوزافتادن ، به مخالفت دست زدن
سَرَک بَکِشی یَن ( sarak bakesiyan ) : سرک کشیدن
سَرکُردَن ( sar kordan ) : سرکردن
سَرکِردَه ( sar kerdah ) : سرکرده ، رییس
سَرَک سَرَک کُردَن ( sarak sarak kordan ) : سرسری کردن کودکان
سَرکَشِِه گیتَن ( sar kase gitan ) : بغل کردن و بوسیدن صورت ، مصافحه
سَرکِشی کُردَن ( sarkesi kordan ) : سرکشی کردن
سَرکوفت ( sarkuft ) : سرزنش
سَرکوفت هاکُردَن ( sarkuft hakordan ) :  سرزنش کردن
سَرکَلَّه بَزوئَن ( sar kallah bazuan ) : سروکلّه زدن
سِرکَه ( serkah ) : سرکه
سَرکیسَه هاکُردَن ( sarkisah hakordan ) : سرکیسه کردن
سَرکیلَه ( sarkilah ) : کنار نهر آب ، اصطلاحی است از همکاری همگانی برای پاک کردن نهر و آب انداختن درآن
سَرگَب بیموئَن ( sare gab bimuan ) : سرصحبت آمدن
سَرگَب واز هاکُردَن ( sare gab vaz hakordan ) : سرسخن باز کردن
سَر گیتَن ( sar gitan ) : روی سر گرفتن
سَرگیجَه ، سَرگیژَه ( sargijah ) : سرگیجه
سِرگین ( sargin ) : مدفوع چارپایان

سَرما (sarma ): سردی
سَرما بَخوردَن ( sarma baxordan ) : سرما خوردن
سَرما بَزوئَن ( sarma bazuan) : سرما زدن
سَرمایَه ( sarmayah ) : سرمایه
سُرمَه ( sormah ) : سرمه

سَرمِه بَدیئَه کُلامَه بَئوتَه (sarme badiya kolame bautah ): سرم را دید کلاهم را دوخت، ضرب المثلی  برای کلاه گذاشتن و فریب دادن است.
سُرمِه دون ( sormehdun ) : سرمه دان
سَرند کُردَن ( sarand kordan ) : سرند کردن
سَرنَفَس بیموئَن ( sare nafas bimuan ) : رفع خستگی کردن
سَرونَه ( sarunah ) : سرانه
سَرنیزَه ( sar neyzah ) : سرنیزه
سَربَیتَن ( sar baytan ) : سرشماری کردن
سَرواز ( sarvaz ) : سرباز ، بدون روسری و کلاه
سَروازی ( sarvazi ) : سربازی
سَر وا کُردَن ( sar vakordan ) : سرباز کردن
سَرو جُن ( saro jon ) : سروجان
سَر و رو ( saro ru ) : سر وصورت
سَروسامون ( saro samun ) : سروسامان
سَرهِدائَن ( sar heda an ) : سردادن ، اضافه بها دادن
سَرهائیتَن ( sar haeitan) : اضافه قیمت گرفتن
سَرهَم ( sarham ) : روی هم ، در مجموع
سَرهَمسَر ( sar hamsar ) : همرتبه ، همنوع ، هم قد وقواره
سَری ( sari ) : رویی
سَریِنجَه ( sar yenjah ) : سریونجه ، برگ و سافه های جوان وتازه یونجه که برای استفاده در غذا گرفته می شود.

سَرلاک ( sarlak ) : پارچه ضخیمی که هنگام نان بستن ،خمیر را روی آن پهن کرده تا به تنور بچسبانند.
سِست بَویئَن ( sest bavian) : نرم شدن ، بی حال و تنبل شدن
سِفارِش بدائَن ( sefares beda an ) : سفارش دادن
سِفارِش کُردَن ( sefares kordan ) : سفارش کردن
سفت کُردَن ( seft kordan ) : سفت ومحکم کردن
سَفَر بوردَن ( safar burdan ) : سفر رفتن
سُفرَه ( sofrah ) : سفره
سَق ( say ) : کام
سَق بَزوئَن ( say bazuan) : سق زدن ،  با زبان وکام صدا برآوردن
سَق سیاه ( say siyah ) : آنکه هر چیز بدی را بگوید اتفاق می افتد
سَقَط  ( سَقَد ) کُردَن ( sayad kordan ) : کشتن حیوانات بزرگ مانند سگ و الاغ
سَقَط بَویئَن ( sayat bavian ) : مردن یا کشته شدن حیوانات
سُقُلمَه ( soyolmah ) : با انگشت شست دست به پهلو و بدن کسی زدن

سِک ( sek) : آب بینی

سِک بَیتَن ( sek baytan ) : گرفتن یا پاک کردن آب بینی
سَکتَه ( saktah ) : سکته

سِکِن ( seken ) : دماغو
سِکِندَری ( sekendari ) : سکندری
سِکَّه ( sekkah ) : سکّه
سِکَه بَویئَن ( sekkah bavian ) : سکه شدن ، رونق یافتن کار
سَکینَه ( sakinah ) : سکینه
سَگ جُن ( sag jon ) : سگ جان
سَگ دو بَزوئَن ( sag du bazuan ) : دوندگی بی حاصل
سِگِرمَه ( segermah ) : اخم

سَگ گُلَک ( sag golak): گل سرخ وحشی، نوعی گل نسترن صورتی رنگ
سَلاخ خُنَه ( sallax xonah ) : کشتارگاه
سِلام کُردَن ( salam kordan ) : سلام کردن
سَلط ( salt ) : سطل
سُلفَه ( solfah ) : سرفه
سَلمونی ( salmuni ) : سلمانی
سَلّونَه سَلّونَه ( sallunah sallunah ) : سلانه سلانه
سَلیطَه ( salitah ) : سلیطه
سَلیقَه ( saliyah ) : سلیقه

سِما ( sema): رقص حکیمانه بومی
سُمباتَه ( sombatah ) : سمباده
سَمبَل ( sambal ) : سنبل
سُمبُل ( sombol ) : سنبل
سَمبَل هاکُردَن ( sambal hakordan ) : کار را با بی دقتی به پایان بردن
سُمبُلَه( sombolah ) : سنبله ، گل سفید رنگی که شهریور ماه می روید ، شهریور
سَمبور ( sambur) : سمور
سُمبَه ( sombah ) : سوراخ ، افزاری که با آن آهن را سوراخ می کنند.
سُم تِراش ( som teras ) : وسیله ای فلزی شبیه داس که با آن اضافه سم حیوانات را کوتاه می کنند.
سُمِنو ( somenu ) : سمنو

سَموَر ( samvar): سماور

سَن تِلارسَر(san telarsar): قسمت بالایی تالارسر، نام یکی از باغات در شرق میگون
سُنّت هاکُردَن ( sonnat hakordan ) : ختنه کردن
سِنجاق ( senjay ) : سنجاق
سِنجاقَگ ( senjayag ) : سنجاقک
سِندِ سال ( sende sal ) : سن وسال
سِندون ( sendun ) : قطعه ای آهنی که از روی آن برای کوبیدن اجسام استفاده می شود.
سِندَه ( sendah ) : سنده، مدفوع انسان
سَنگ اَسیو ( sang asiu ) : سنگ آسیاب
سَنگ بَرگاه ( sang baragah ) : سنگ مخصوص برگاه
سَنگ بَرَه ( sang barah ) : سنگ مخصوص بره، ستگ برای انشعاب و باز و بسته کردن آب نهر

سَنگ پِلَک (sang pelak ): پل سنگی روی نهرهای کوچک
سَنگ تِرازو ( sang terazu ) : سنگ ترازو
سَنگ تِراش ( sang teras ) : سنگ تراش
سَنگ چین ( sang cin ) : دیوار سنگی
سَنگدون ( sangdun ) : سنگدان
سَنگ ریزَه ( sang rizah ) : سنگ ریزه
سَنگ سامون ( sang samun ) : سنگ درازی که در امتداد طول در مرز میان دو ملک مجاور در خاک قرار داده و کمی از نوک آن را بیرون می گذارند و نشانه مرز دو قطعه است
سَنگ سو ( sang su ) : سنگی که داس و کارد را با آن تیز می کنند.
سَنگ قَفون ( sange yafun ) : وزنه ی قپان
سَنگ قُلّاب ( sang yollab ) : قلابی که با آن سنگ پرتاب می کنند.
سَنگ کُف ( sang kof ) : سنگ کوب ، ایست ناگهانی قلب
سَنگَل ( sangal ) :  پشگل سخت شده که به پشم گوسفند چسبیده است
سَنگ لوسی ( sange lusi ) : سنگ تختی که در لبه بام قرار می دهند

سَنگ میون(sang miun): نام محلی در شمال میگون بالای هفت چنار
سنگین بَویئَن ( sangin bavian ) : سنگین شدن

سُهُن (sohon ): سوهان
سو ( su ) : نور ، روشنی ، سمت
سو ( su ) : نسب ، نژاد
سو ( su ) : سایش ، سنگ مخصوص تیز کردن داس و کارد

سوئَه(suah): سبد بزرگ، سبدی که برای چهارپایان علفهای خرد کرده راجا به جا می کنند.
سَوات ( savat ) : سواد
سَوات دار ( savat dar ) : با سواد
سوآر ( suar ) : سوار ، راکب
سوآر هاکُردن ( suar hakordan ) : سوار کردن
سوآر بَویئَن ( suar bavian ) : سوار شدن
سوآرَه ( suarah ) : سواره
سوآری ( suari ) : سواری
سواری بخوردن ( suari baxordan ) : سواری خوردن
سوآری هِدائَن ( suari heda an ) : سواری دادن
سوآری هائیتَن ( suari haeitan ) : سواری گرفتن
سِوا بَویئَن ( seva bavian ) : جدا شدن

سوآل (sual ): پیشانی
سِوایی ( sevayi ) : جداگانه، صبح زود
سو بِدائَن ( su beda an ) : سابیدن
سو بَزوئَن ( su bazuan ) : زده شدن چشم در اثر نور شدید
سوت ( sut ) : افتادن چیزی به نقطه ای دور دست
سوت کُردَن ( sut kordan ) : انداختن چیزی به نقطه ای  دور دست
سوت بَویئَن ( sut bavian ) : سوت شدن
سوج ( suj ) : سوز
سَوَد ، سَوَت ( savad ) : سبد
سود بَوِردَن ( sud baverdan ) : سود بردن
سود بَکُردَن ( sud bakordan ) : سود کردن
سور چَرون ( sur carun ) : کسی که هر جا ضیافتی است حا ضر گردد.
سور چَرونی ( sur caruni ) : ضیافت ، میهمانی
سورسات ( sure sat ) : خواروبار و قند وشکر ، اسباب پذیرایی و خورد و خوراک
سورهِدائَن ( sur head an ) : سور دادن ، میهمانی دادن
سوزَن بَزوئَن ( suzan bazuan ) : خیاطی کردن
سوزی ( suzi ) : سبزی
سوزی بَچیئَن ( suzi basian ) : رفتن به کوه یا مزارع برای جمع آوری سبزی
سوزی کاری ( suzi kari ) : سبزی کاری
سوسوبَزوئَن ( susu bazuan ) : روشنایی اندکی دادن
سوسَه بیموئَن ( susa bimuan ) : سوسه آمدن
سوک ( suk ) : گوشه ، کنار
سوگُلی ( sugoli ) : زن مطلوب و محبوب
سولاخ ( sulax ) : سوراخ
سولاخ سُمبَه ( sulax sombah ) : گوشه کنار ، جاهای پرت و دور از معرض دید
سولاخَگ ( sulaxag ) : سوراخ کوچک ، کنایه از اتاق یا فضایی تنگ و کوچک
سو بَیتَن ( su baytan ) : تیز شدن داس و کارد در اثر ساییدن
سوی چِراغ ( suye ceray ) : نور یا شعله چراغ که به آن قسم نیز می خورند
سه پایَه ( se payah ) : سه پایه
سِهر ( sehr ) : سر بی حس
سهر بَویئَن ( sehr bavian ) : سر شدن
سِه ریدار ( se reydar ) : سرایدار
سَهلِنگاری ( sahlengari ) : بی توجهی

سُهُن (sohon ): سوهان
سُهُن بَزوئَن ( sohon bazuan ) : سوهان زدن ، تیز کردن با سوهان
سُهن بَکِشی یَن ( sohon bakesiyan ) : سوهان کشیدن

سی(si): سیب

سی اَبری (si abri) : نوعی سیب

سی دار (sidar ): درخت سیب
سیا تو ( siatu ) : سیاه چرده
سیا سُلفَه ( siasolfah ) : سیاه سرفه
سیا کُهَه ( sia kohah ) : سیاه سرفه

سیالیز (sializ): نام کوه کم ارتفاعی در میگون

سیاه بَویئَن ( siah bavian ) : سیاه شدن
سیاه دل ( siyah del ) : بی رحم
سیاه زِوون ( siah zevun ) : کسی که نفرینش بگیرد
سیاه ماهر ( siah mahr ) : مار سیاه
سیاهَه ( siahah ) : سیاهه
سیاهی بوردَن ( siahi burdan ) : سیاهی رفتن چشم
سی باهارَه ( si baharah ) : سیب بهاره ،  سیبی که میوه اش ابتدای تابستان می رسد.

سی بُشقابی (si bosyabi) : سیب بزرگ و ترش
سی پاییزَه ( si paeizah ) : سیب پاییزه : سیبی که میوه اش آخر تابستان و ابتدای پاییز می رسد.
سی تابسّونَه ( si tabessunah ) : سیب تابستانه ، سیبی که میوه اش اواسط تابستان می رسد.
سی تُرشَک ( si torsak : سیبی غیر پیوندی وترش
سی تََلَک ( si talak ) : نوعی سیب غیر پیوندی

سی پَرَک (si parak): محتویات درون سیب که شامل تخمها و محفظه دور آن که غیر قابل خوردن می باشد.

سی دُزَّک (si dozzak) چوب باریک و درازی که انتهای کلفتی آن را چهارقاچ کرده و درون هر قاچ را تکه چوب کوچکی قرار داده تا دهانه چوب به اندازه یک سیب باز بماند. از این چوب برای چیدن سیبهایی که در شاخه های بالای درخت قرار داشته و دور از دسترس می باشد را می چینند.
سی زَمِنی ( si zameni ) : سیب زمینی
سی سیفید ( si sifid ) : سیبی شبیه شمیرانی ولی به رنگ سفید
سی شمرونی ( si semruni ) : سیب شمیرانی
سی قَندَگ( si yandak)  : سیبی غیر پیوندی و شیرین

سیل(sil): زشت
سی لُبلان ( si loblan ) : سیب لبنانی
سی لُبلان قرمز ( si loblan yermez) : سیب لبنانی قرمز رنگ
سیپیل ( sipil ) : سبیل
سیپیلو ( sipilu ) : دارای سبیل بزرگ

سی چال(si cal): نام کوهی در شمال غربی میگون
سیخ بَزوئَن ( six bazuan ) : سیخ زدن ، تحریک کردن
سیخ تَندیر (six tandir) : سیخ مخصوص تنور که با آن سوخت را در تنور جابجا می کنند.
سیخَگ ( sixag ) : سیخونک ، میخ طویله یا چوب نوک تیز که آن را به چارپایان زده تا تندتر بروند.
سیخَگ بِدائَن ( sixag bedaan ) : با سیخونک به چارپایان زدن

سید گاهره (sed gahrah ): نام چشمه و محلی در هملون میگون

سید مُرسَلین ( sed morsalin):  سید میر سلیم، نام امامزاده مدفون در سادات محل میگون که دارای صحن کوچکی بوده و در فضای امامزاده آرامگاه شهدای میگون هم قرار دارد.*
سیر کُردَن ( sir kordan ) : سیر کردن
سِیر کُردَن ( seir kordan ) : تماشا کردن
سیر بَویئَن ( sir bavian ) : سیر شدن ، بیزار شدن
سیرمونی ( sirmuni ) : سیری
سی ( سیر ) سرکه ( si serkah ) : کلماتی که برای جلوگیری از حمله یافراری دادن زنبور ادا می شود
سیسمونی ( sismuni ) : سیسمانی
سیفید ( sifid ) : سفید
سیفید کُردَن ( sifid kordan ) : قلع اندود کردن ظرف مسی ، گچ کردن دیوار و سقف ساختمان
سیفیدَه ( sifidah ) : سپیده صبح
سیفیده بَزوئَه (sifideh bazua): برآمدن سپیده ی صبح
سیل او ( seil u) : سیلابه ، گل و لای ته نشین شده ناشی از جاری شدن سیل
سیل بیموئَن ( seil bimuan ) : سیل آمدن
سیل بَزوئَن ( seil bazuan ) : سیل زدن

سیل واز(seil vaz): نام محلی در غرب در میگون
سیلی بَخوردَن ( sili baxordan ) : سیلی خوردن
سیلی بَزوئََن ( sili bazuan ) : سیلی زدن
سِیُّم ( seyyom ) : سوم

سیمَک ( simak ) : کپک نان
سیمَک بَزوئَه ( simak bazuah ) : کپک زده
سین جین کُردَن ( sin jin kordan ) : سین جیم کردن ، سوال جواب کردن
سینَه ( sinah ) : سینه ، پستان ، دامنه ، وسط
سینَه بِدائَن ( sinah bedaan ) : شکم دادن
سینَه بَند ( sinah band ) : کرست
سینَه پَهلو (sinah pahlu ) : سینه پهلو
سینَه زِنی ( sinah zeni ) : سینه زنی
سینه کُردَن ( sinah kordan ) : جمع کردن و بردن حیوانات یا عده ای به سمتی معین ،  شکم دادن دیوار و سنگچین ، به شیر آمدن پستان
سینه کَش ( sinahkas ) : وسط ،  بعدازدامنه و نرسیده به قله کوه
سینه هِدائَن ( sinah hedaan ) : شیردادن
سینه هائیتَن ( sinah haeitan ) : مکیدن پستان از سوی نوزاد
سینه مال ( sinah mal ) : سینه خیز
سینه مال بوردَن ( sinahmal burdan ) : سینه خیز رفتن

--------------------

حرف (ش)

ش (s ): با کشش شین لفظ هُش است که برای ایستادن اُلاغ به کار می رود.

شابدِالعَظیم (sabdel azim ): شاه عبدالعظیم

شاتوت، شاتود ( satut): شاه توت، توت درشت و پرآب و سیاه و سرخ

شاخ بَزوئَن (sax bazuan ): شاخ زدن

شاخ به شاخ بَویئَن (sax be sax bavian ): شاخ به شاخ شدن

شاخ دِرگااوردَن (sax derya urdan ): شاخ در آوردن

شاخَگ (saxag ): شاخک

شاخ بَویئَن (sax bavian ): شاخ شدن

شاخ و شونَه بَکِشیئَن (sax o sunah bakesian ): شاخ و شانه کشیدن، تهدید کردن

 شاخَه (saxah ):  شاخه

شادَت ( sadat): شهادت، شاهد

شادَت هِدائَن (sadat heda an ): شهادت دادن

شادونَه (sadunah ): شاهدانه، تخم نوعی گیاه که تفت داده و برشته کرده و می خورند.

شاد بَویئَن (sad bavian ): شاد شدن

شاد کُردَن (sad kordan ): شاد کردن

شازدَه (sazdah ): شاهزاده

شاش بَزوئَن (sas bazuan ): بید زدن

شاش بَند بَویئَن (sas band bavian ): شاش بند شدن

شاغال (sayal ): شغال

شاف (saf ): شیاف

شاکیلَه(sakilah ): نهر اصلی، جوی بزرگ

شاگِردونِگی (sagerdunegi ): انعامی که به شاگرد مغازه می دهند.

شال (sal ): منسوجی دراز از پشم و مشابه آن که دور کمر می بندند.

شالاتان (salatan ): شارلاتان

شالَکی (saleki ): گونی بسیار بزرگ بافته شده با نخ پشمی یا موی بز برای حمل مواد سبک

شال و کلاه کُردَن (sal o kolah kordan ): لباس پوشیدن و عازم انجام کاری شدن

شامیوَه ( samivah): شاه میوه، نوعی گلابی شیرین و خوشبو که زودتر از بقیه می رسد.

شانسَکی ( sansaki): شانسی

شاهون (sahun ): شاهان

شاهی (sahi ): واحد پول در قدیم معادل 50 دینار

شایستَه (sayestah ): شایسته

شَباهَت، شَباهَد (sabahat ): شباهت

شَبَق (sabay ): شفق، اولین روشنایی روز، چوپانان گله های خود را به هنگام شفق

شَبونَه (sabunah ): شبانه

شَبونَه روز (sabona ruz ): شبانه روز

شَبیه بَویئَن (sabih bavian ): شبیه شدن

شِپِشَگ ( sepesag): شپش، حشره ریز در تن طیور، کک

شَپِلَق (sapelay ): سیلی محکم

شِت (set ): تخم پرندگان که به علت فاسد شدن به جوجه تبدیل نمی شود.

شِتَگ (setay ): ترشح، مقادیر کم آب و گل و لای که به جایی پاشیده می شود.

شِتَگ بَویئَن ( setay bavian): پاشیدن آب و گل و لای از روی زمین

شَتَه (satah ): شته، نوعی آفت درختان و گیاهان

شِتَگ کُردَن (setay kordan ): پاشیدن آب و گل و لای

شَتَه بَزوئَن (satah bazuan ): شته زدن، آفت زدن درختان و گیاهان توسط شته، آلوده شدن مزرعه و باغات به آفت شته

شِتِه توت، تود (seteh tut ): نخستین دانه های میوه توت که هنوز به طور کامل نرسیده اند ولی به دلیل سستی دم آنها از درخت کنده شده و می ریزند، توت نارس

شِته مُرغُنَه (seteh moryonah ): تخم مرغ خراب و نازا، تخمی که برای تشویق و تسهیل و یا تعیین محل تخم گذاری در جای مناسب قرار می دهند.

شِخ (sex ): شیخ، آخوند یا مرد مذهبی که دقت زیادی درانجام احکام دینی دارد.

شُخ (sox ): شخم

شُخ بَزوئَن ( sox bazuan): شخم زدن

شِراب (serab ): شراب

شَرح بِدائَن (sarh beda an ): شرح دادن

شِر شِر (ser ser ): باران تند، صدای باران، صدای ریزش آب از ناودان

شَرط دَوِستَن (sart davestan ): شرط بستن

شَرط کُردَن(sart kordan ) : شرط کردن

شِرِق (serey ): صدایی که از زدن سیلی به گوش می رسد.

شِرِق شِرِق (serey serey ): صدایی که از سوختن چوب در آتش یا از مفاصل بدن مانند انگشتان برخیزد.

شَرمَندَه (sarmandah ): شرمنده

شَرمو(sarmu ) : خجالتی

شروع کُردَن( sorue kordan): شروع کردن

شروع بَویئَن (sorue bavian ) : شروع شدن

شَریک (sarik ): شریک

شَریک بَویئَن (sarik bavian ): شریک شدن

شَریکی (sariki ): شراکت، به صورت مشارکتی

شُستََه رُفتَه (sostah roftah ): پاک و تمیز

شعر بوتَن (ser butan ): شعر گفتن

شُعلَه (solah ): شعله

شِفا بِدائَن (sefa beda an ): شفا دادن

شِفا هائیتَن (sefa haeitan ): شفا گرفتن

شِفتََه، شِفدَه ( seftah): شفته، دوغاب آهک و خاک و سنگریزه، هر مخلوط شل ناشی از آب زیاد مانند پلوی با آب بیش از اندازه

شَق (say ): راست و محکم

شَق شَق اِسّایَه (essayah  say say): راست راست ایستاده

شَقَه (sayah ): شقیقه، نیمی از لاشه گاو و گوسفند

شَقَه شَقَه (sayah sayah ): پاره پاره

شَقِه کُردَن (sayeh kordan ): شقه کردن، دو پاره کردن

شِکاف بِدائَن (sekaf beda an ): شکافتن

شِکاف بَخوردَن (sekaf baxordan ): شکاف خوردن

شِکَر او بَویئَن (sekar u bavian ): شکر آب شدن، به هم خوردن رابطه

شُکر کُردَن (sokr kordan ): شکر کردن

شُکرونَه ( sokrunah): شکرانه

شِکِست (sekest ): شکست

شِکِست بَخوردَن (sekest baxordan ): شکست خوردن

شِکِست بِدائَن (sekest beda an ): شکست دادن

شِکِستِه بَند (sekeste band ): شکسته بند

شِکِستِه نَفسی (sekesteh nafsi ): شکسته نفسی، تواضع

شِکلَک دیرگا اوردَن (seklak dirga urdan ): شکلک در آوردن

شِکِنجَه (sekanjah ): شکنجه

شِل (sel ): لنگ، آنکه می لنگد

شِلاب (selab ): باران و برف مخلوط، برفی که بخشی از آن ذوب شده و درهم است

شلاق بَزوئَن ( salay bazuan): شلاق زدن

شِل بَزوئَن ( sel bazuan): لنگیدن

شِل بَویئَن (sel bavian ): لنگ شدن

شُل بَویئَن ( sol bavian):‌سست شدن

شُل بَیتَن (sol baytan ): سست گرفتن

شُل بیموئَن (sol bimuan ): ضعف نشان دادن، سستی کردن

شَلتوک ، چلتوک (saltuk ): گندم و جو و برنج بوجاری نشده، خوشه هایی که پس از درو و جمع کردن محصول جو و گندم و برنج در زمین پراکنده شده است.

شِلَختَه (selaxtah ): شلخته

شِل شِلی (sel seli ):‌ لنگان لنگان

شِلِ گِل (seleyel ): گل شل

شِلوار ( selvar): ‌شلوار

شِلوار وَتَک (selvar vatak ): کسی که شلوار از پایش در آمده

شَل و پَر کُردَن (sal o par kordan ):‌ کسی را سخت زدن و مجروح کردن

شُلوغ بَویئَن (soloy bavian ): شلوغ شدن

شُلوغ کُردَن (soloy kordan ):‌ شلوغ کردن

شُلَه زَرد (solah zard ):‌ شله زرد

شَلیتَه (salitah ): دامن کوتاه پر چین

شِمار (semar ):‌ شمار، حساب

شِمارِش (semares ):‌ شمارش

شِمال (semal ): شمال

شَمَد (samad ): نوعی روانداز تابستانه، نخی و نازک

شِمُردهِ حرف بَزوئَن (semorde harf bazuan ): با تانی حرف زدن، شمرده صحبت کردن

شِمشَه (semsah ): شمشه

شَمشیر بَزوئَن (samsir bazuan ): شمشیر زدن

شَمشیر بَکِشیئَن (samsir bakesi an ): شمشیر کشیدن

شَمشیرَک ( samsirak): گلی خودرو مانند گلایل که برگهای آن مانند شمشیر است.

شَم (sam ): شمع، پایه ای که زیر ستون یا دیوار شکسته زنند.

شَمبَلیلَه (sambalilah ): شنبلیله

شَمبَه ( sambah): شنبه

شَمدون (samdun ): شمعدان

شَمدونی (samduni ): شمعدانی

شَم دَوِستَن ( sam davestan): شمع بستن، یخ بستن آب ناودان و نظایر آن به صورت آویزان در زمستان

شِمرون (semrun ): شمیران

شِناس ( senas): آشنا، خودی، شناخته شده

شِنگَه (sengah ): شنگ، سبزی خودرو تره مانند که دارای شیره می باشن. هم به صورت خام و هم در غذا مصرف می شود.

شِنو (senu ): شنا

شِنو بَکُردَن ( senu bakordan): شنا کردن

شِنو گَر (senugar ): شناگر

شُهرَت (sohrat ): معروفیت

شُهرَت بِدائَن (sohrat beda an ): شایع کردن

شُهرَت داشتَن (sohrat dastan ): شایع بودن

شو (su ): ‌شب

شوول (suol ): شاقول

شو او (su u ):‌ آبیاری در شب

شو بَویئَن (su bavian ):‌شب شدن

شو پَرَک (su parak ):‌ شب پره، پروانه

شو جِل (su jel ): کهنه بچه

شو جُمعَه ( su jomah): شب جمعه

شو چِرَه (sucarah ):‌ شب چره، تنقلاتی که شب هنگام و در شب نشینی ها خورده می شود.

شوخون (suxun ):‌ شبیخون

شِوِد (seved ):‌ شوید( نوعی از سبزی)

شور بَویئَن (sur bavian ): شور شدن

شورِش هاکُردَن (sures hakordan ):‌ شورش کردن

شورَگ (surag ): شوره سر

شوروا (surva ): شوربا، آش ساده برنج که کمی آرد به آن می افزایند.

شورَه (surah ):‌شوره یا سفیده لباس و آجر یا زمینهای نمکی

شورَه زار ( surazar): شوره زار

شوکار (su kar ): شب کار

شو کُردَن (su kordan ): شب کردن

شو کور (su kur ):‌ شب کور، خفاش

شو گیر (su gir ): کار با عجله ای که شب هنگام انجام بدهند.

شولا (sula ):‌ پوشش عبا مانندی که از جنس پشم بوده و بیشتر چوپانان به تن می کردند.

شوم (sum ): شام، شب

شوم بَخوردَن (sum baxordan ): شام خوردن

شو مُراد (su morad ): شب مراد، شب زفاف

شوم هِدائَن (sum heda an ): شام دادن

شون (sun ):‌ شان، محل ذخیره عسل زنبور عسل

شو نِشین (su nesin ): شب نشین

شونَه (sunah ): شانه، کتف

شونِه به شونَه (sunah be sunah ): شانه به شانه

شونِه جورزوئَن (sunah jurzuan ): شانه بالا انداختن، بی اعتنایی کردن

شونِه خالی کُردَن (sunah xali kordan ): شانه خالی کردن

شونِه کُردَن (sunah kordan ): شانه کردن

شی (si ):‌شوهر

شی بِدائَن (si beda an ):‌ شوهر دادن

شی بِرار ( si berar): ‌برادر شوهر

شی بَکُردَن (si bakordan ): شوهر کردن

شی پی اَر (si pi ar ):‌ پدر شوهر

شیخَک (sexak ): دانه بلند تسبیح

شیپور بَزوئَن (sepur bazuan ): شیپور زدن

شی خواخِر (si xaxer ):‌ خواهر شوهر

شیرازَه (sirazah ): شیرازه

شیر باها (sir baha ): شیربها

شیرجَه ( sirjah): شیرجه

شیرجَه بَزوئَن (sirjah bazuan ): شیرجه زدن

شیر خورَه (sir xorah ): شیرخوره

شیردون ( sirdun): شیردان

شیش (sis ): عدد شش

شیشک (sisk ): چوب تازه و نازک

شیر کُردَن (sir kordan ): تحریک کردن، تهیج یا تشجیع کردن

شیرگ (sirag ): نوعی علف که در صورت قطع کردن ساقه آن مایع سفید رنگ چسبناک و تلخی مانند شیر ار آن خارج می شود.

شیروونی (sirvuni ): شیروانی

شیرَه (sirah ): شیره

شیر هِدائَن (sir heda an ): شیر دادن

شیرَه ای (siraei ): شیره ای

شیرَه به شیرَه (sirah be sirah ): دو نوزاد با اختلاف سنی کمتر از دو سال از یک مادر

شیرَه کَسی رِ بَکِشیئَن (sirah kasi re bakesian ): شیره کسی را کشیدن، رمق کسی را کشیدن

شیرَه کَش حُنَه (sirah kas xonah ): پاتوق شیره ای ها

شیرین بَویئَن (sirin bavian ): شیرین شدن

شیرین زِوون ( sirin zevun): شیرین زبان

شیرین کُردَن (sirin kordan ): شیرین کردن

شیرینی بَخوردَن (sirini baxordan ): شیرینی خوردن

شیشک (sisk ): شاخه های نازک و بلند نوعی درخت بید که با آن سبد می بافند.

شیشَگ (sisag ): گوسفند نر شش ماهه تا یک ساله، صورت فلکی ثریا که شش ستاره دارد.

شیشَک دیرگاموئَه (sisak dirgamuah ): ثریا در آمده یا در آسمان دیده می شود، این ستاره در اوایل شب شهریورماه از پشت آفتاب کوه سر برآورده و کاربرد این اصطلاح برای زمانی است که درختان نیاز زیادی به آب ندارند و می شود باغ را زیاد سیراب نکرد.

شیشَه (sisah ): شیشه

شیشَه بُر (sisah bor ): شیشه بر

شیشَه گَر (sisah gar ): شیشه ساز

شیشَه گَری (sise gary ): شیشه سازی

شیطُن (seton ): شیطون

شیطُنَک ( setonak): شیطونک

شیطُنی (setony ): شیطنت

شیطُنی کُردَن (seytoni kordan ): شیطنت کردن

شیعَه (siah ):  شیعه

شیلَه پیلَه (sila pilah ): فریب، دورویی

شی مار (simar ): مادر شوهر

شِیهَه (sehah ): صدای اسب

والله علیم حکیم

سعید فهندژی سعدی

بدون ذکر منبع شرعاً جایز نیست