فرهنگ لغات میگونی(ا -آ)

زبان طبری یکی از زبانهای بازمانده از زبانهای کهن پهلوی، سانسکریت ، که آن هم شاخه ای از خانواده زبانی "هند و اروپایی" است.هند و اروپایی به اقوامی اطلاق می شود که در روزگارانی بس کهن در نواحی واقع در جنوب سرزمین روسیه امروزی، در دشتها و استپهای میان جنوب سیبری، دریاچه آرال، شمال بحر خزر و شمال قفقاز می زیستند.تا هزاره سوم پیش از میلاد این اقوام در زایشگاه اولیه خود می زیسته و پس از آن زمان مهاجرت کرده و به هند و سرتاسر اروپا و آفریقا گسترش پیدا کرده اند.مروری بر ریشه یابی زبان فارسی طبری نشان می دهد که این تغییرات از کجا و در چند مرحله انجام گردید.همچنین گستردگی جغرافیای زبان را می توان تا حدودی لمس کرد.

                    اروپایی

هند و اروپایی »                                  هندی کهن

                  آریایی قدیم(هند و ایرانی) »                   مادی

                                                    ایرانی کهن » اوستایی

                                                                     سکایی

                                                                     فارسی باستان

                      ایرانی میانه

فارسی باستان »   شرقی

                     غربی

                                                                      کوهساری

                                        غربی » فارسی میانه »  لری

                                                                     فارسی

                                                                     بلوچی

                                                    زاندا

ایرانی میانه »  شمال غربی »            کردی

                                              خزری

                                             مرکزی

                                هیتایی

               شرقی »       آسی

                               سندی

                              خوارزمی

                             ختنی

                             پامیری

                             پشتو

در رابطه با زبان طبری دانشمندان غیر ایرانی همچون مگلونوف،خودزکو، درن ... به تخقیق پرداخته اند. اینها نشان از آن دارد که این زبان دارای اهمیت است. گوناگونی گویش های زبان طبری از محلی به محل دیگر و از شهری به شهر و از روستایی به روستای دیگر وجود دارد. همین تفاوت گویش ها اصطلاحات و فرهنگهای مخصوص به خود داشته که با فرهنگهای محلات دیگر متفاوت است.نداشتن آشنایی اولیه با زبان طبری باعث می شود که دیگران آن را با زبان گیلانی اشتباه بگیرند.گویش مردم رودبارقصران هم زیر مجموعه گویش و زبان طبری است که با اندک اختلافی در روستاها تقریبا نزدیک به یکدیگر می باشند. البته روستاهایی همچون فشم، رودک، اوشان و زردبند مقداری به فارسی دری نزدیک تر می باشد. این فرهنگ را با استفاده از دانسته های خودم و کتابهایی از جمله تاریخ زبان فارسی تالیف دکتر مهدی باقری و سایت های مختلف فرهنگ طبری استفاده کردم .   

حرف (ا)

اَ (a): از

اَ آما: (a amā) از ما، ازمون

اَ اون دور دورا تا اِلازِلیکا :(a un dur durā tā elāzilikā) از قدیم تا ابد

اَ اوناهان: (a oonahan) از آن ها، ازشون

اَ بِین بوردَن، نیست بَویئَن : (abeyn burden) فنا شدن، تباه شدن

اَ پَسِ هَم بَر اِینِنَه: (apaseham bareynenah)  حریف هم هستند

اَ پَسِش بَر بیموئَن : (a pasesh bar bimuan) نیروی مقابله داشتن

اَ پُشدِ، اَ پُشتِ (a poshdeh) از نسل

اَ تو دی اویی گَرم نَوونَه: (a to di uyi garm navunah) کنایه از این که امیدی به تو هم نیست، کنایه از بی عرضه بودن، کنایه از قطع امید از کسی

اَتو، اَ تِ : (a to) از خود

اَ جان بُذَشد : (a jān bozoshd) از جان گذشته

اَ چُش بَکِتَن : (a chosh baketan) از چشم افتادن، بی ارزش شدن

اَ خُدا پِنهون نیئَه اَ شُما چِه پِنهونَ: (a khodā penhun nia a shomā che penhun)  از خدا پنهان نیست از شما هم پنهان نباشد

اَ خُدِت (خُدِد) رَم بِداییش: (a khodet ram bedāyish)  از خودت متنفرش کردی

اَ خُدِد گُریزون هاکُردی : (a khodet gorizun hākordi) از خودت گریزانش کردی

اَ خِرس می بَکِنِسَن (a khers mi bakenesan): کنایه از خسیس چیزی در آوردن

اَ دَس بِدامَه (a das bedāmah): از دست دادم

اَ دَسِّت بَر اِینَه؟ (a daset bareynah): توانایی انجام این کار را داری؟

اَ دَسَم دَرشیئَه (a dasam darshiah): از دستم در رفت

اَ دَسِّش بوردَه (a dasesh burdah): از دست رفت

اَ دِمال، دِمال سَری (ademāl): از پشت سر

اَ دِمالدَر (a demāldar): از عقب

اَ دیر، دیرِ شِیر (a dir): از دور

اَ دیئَری سَرَه (a diari sarah): برتر از دیگری است

اَ راه بِه دَر بَوِردَن (a rāh bedar baverdan): کنایه از گمراه کردن

اَ راه دَر بَویئَن (a rāh dar baverdan): گمراه شدن

اَ رو بَوِردَن (a ru baverdan): کسی را با دلیل قانع کردن

اَ رو بوردَه (a ru burdah): از رو رفت

اَ سَر بَکِت (a sar baket): شخصی که عقلش را از دست داده باشد

اَ سَر بَکِتَن (a sar baketan): بی عقل شدن

اَ سَر بَیتَن، سَر بَیتَن (a sar baytan): آغاز کردن کار

اَ سَر بَیتِنَه (a sar baytenah): شروع کردند

اَ سَرِش بَکِتَه (a saresh baketah): از سرش (عادتش) افتاد

اَ سِه چی بَتِرس اَوَل اَ دیوارِ شِکَسَه دُیُم اَ سَگِ دَرَندَه سُیُم اَ زَنِ سَلیتَه (a se chi baters aval adivareh shekassah doyim a sageh darandah seyom azaneh salitah):  از سه چیز بترس. اول از دیوار شکسته، دوم از سگ درنده، سوم از زن سلیته

اَ سینِه بَییتَن (a sineh baytan): از شیر گرفتن طفل

اَ شِما : (a shemā) از شما، ازتون

اَ شیر بَیتَن (a shir beytan): از شیر گرفتن

اَ شیرِ مارِد دی حِلال تَرَه، اَ شیرِ نَنَد دی حِلال تَرَه (a shireh māred di helal tarah): کنایه از سخت حلال بودن

اَ صِدا بَکِتَن (a sedā baketan): از صدا افتادن

اَ صِدا بَکِت (a seda baket): کنایه از کسی که بی رمق شده و نای صحبت ندارد

اَ عَقل بَکِتَن (a aghl baketan): گول خوردن و نادان شدن

اَ قَلَم بینگوئَن (a ghalam binguan): به حساب نیاوردن

اَ کودوم رگ و ریشِه بِه (a kodum rago risheh beh): از کدام طایفه بود

اَ کورِه شِیر سَنگ اَلَک کُردَن (a kure sheyr sang alak kordan): از جای نامشخصی سنگ پرتاب کردن

اَ کَسی یِه چی بَکِنِسَن (a kasi ye chi bakenesan): با ترفند از کسی چیزی گرفتن

اَ کَف هِدائَن (a kaf hedāan): از دست دادن

اَ کَمَر بَکِتَن (a kamar baketan): کنایه از خسته و درمانده شدن

اَ کَمَر بَکِتَه، کَمَر نِدارنَه (akamar baketah): از کمر افتاد، از مردی افتاد

اَ کَمَر بینگوئَن (a kamar binguan): کنایه مربوط به سخت از کسی کار کشیدن

اَ کورِه دَرشیئَن (a kureh darshian): کنایه از عصبانی شدن

اَ کینِت گیرنی دُهُنِت اِنگِندی (a kinet girni dohonet engendi): از کونت می گیری می گذاری دهانت؟ کنایه از خسیسی

اَ گُردَیِه کَسی کار بَکِشیئَن (a gordayeh kasi kār bakeshian): از کسی سخت کار کشیدن

اَ لِنگ بَکِتِمَه (a leng baketemah): از پا افتادم

اَ ما (a ma): از ما

اَ ما بِهتَرون (a ma behtarun): جن (موجود افسانه ی)

اَ مَردون سَر بَیتِنَه، سَر بَیتِنَه اَ مَردون (a mardun sar baytenah): از مردم سرشماری کردند

اَ نَظَر بَکِتَن (a nazar baketan): از چشم افتادن

اَ نَفَس بَکِتَن (a nafas baketan): کنایه از سخت درمانده شدن، خسته شدن

اَ نَفَس بینگوئَن (a nafas binguan): خسته و مانده ساختن

اَ نّوو، اَسَر: (a nno) از نو، از اوّل

اَ هَر دَس هادی اَ هَمون دَس گیرنی (a har das hadi a hamun das girni): کنایه از اهمیت دست گیری دیگران

اَ وی (a vi): ازش

اِ: ( e): از اصوات تعجّب و گاهی اعتراض

اَ: (a ) از اصوات تعجّب، از

اَبچه: (abcheh) عطسه، صدای عطسه

اَبَّحر: (abbahr) از حفظ، از بر

اَبِر: (aber) ابر، مه

اَبراز: (abraz) ابزار

اَبرو بینگوئَن (abru binguan ): ابرو انداختن

اَبرو کَمون : (abrokamun) ابرو کمان

اَبریشُم (abrishom ): ابریشم

اِبشا کُردِنَه : (ebshākordena) افشا کردند.

اَبلِه : (ableh) ابله

اَبلِهی : (ablehi) ابله هستی

اُبنَه ای، اُبی : (obnaei)کونی

اَبول: (abol) مخفف ابواقاسم

اَبِین بوئِرد : (abeyn buerd)فرسوده

اَپّا بَکِتَن: (apabaketan) از پا افتادن

اَت (at): یک

اتّا مِنِه مَحَل دِنِنگو: (atta mene mahal denengo) حتّی به من اعتنایی نکرد.

اَتّا: (attā) حتّی

اُتراق (otrāgh): اقامت

اُتراق هاکُردَن: (otrāgh hakordan) در مسافرت جایی توقّف کردن

اِتفینون نَکُن (etfinun nakon): اعتماد نکن

اِتفینون، اِتفِنون (etfinun): اعتماد

اِتِلبوس: (etelbos) اتوبوس

اِتِمال: (etemal) اهتمال

اَتو: (ato) از تو

اُتولبوس: (otolbos) اتوبوس

اَتینا، بَریج بَریج ( atey nā): خرج بیهوده

اِتیاج: (etiāj) احتیاج

اَتینا هاکُردَن، بَریج بَریج هاکُردَن (ateynā hākordan): ولخرجی کردن

اَثاث خُنَه :(asās khonah) لوازم خانه

اثاثیئَه: (asāseah) لوازم های خانه

اَثَر، اَثَر اووسور، رَج، نوشون :(asar) نشانه

اَجّا دَرشیئَن (ajjā darshian ): از جا در رفتن

اِجازِه بِدائَن ( ejazeh bedā an): اجازه دادن

اَجاش پِرِسا (a jash peresā): از جا بلند شد

اِجاق ( ejāgh): اجاق، فرزند، نسل

اِجاق به کور (ejagh be kur ):‌ اجاق کور، بدون فرزند

اِجاقِت کور گِردِه (ejaghet kur gerdeh): دشنامی به معنای این که صاحب بچّه نشوی

اِجاقِش روشِن بَوِه (ejāghesh rushen baveh): صاحب اولاد شد.

اَجّان بُگذُشد: (ajan bogzosht) از جان گذشته

اِجبار (ejbār): زور و قهر

اِجباری (ejbāri ): سربازی، زوری، قلری، جبر

اِجدِها (ejdehā): اژدها

اَجِر (ajer): اجر

اُجُر (ojor): آجر

اُجرَد، اِجرَد (ojrad): اجرت

اَجَل گَشتَه (گیشتَه)، یا شو میرنَه یا روز (ajal gashtah): کنایه از فرارسیدن مرگ و ناتوانی از گریز آن، شخص ماجراجو و به خطر اندازنده ی جان خود

اَجَل گیشتِه بَویئَن (ajal gishte bavian): فرا رسیدن مرگ

اَجَل گیشتَه: (ajal gishtah) اجل رسیده

اَجَلِش بَرِسّیئَه، اَجَل گیشتِه بَوِه (ajalesh baresiah): مرگش فرا رسید

اَجَن (ajan): بخش هایی از باغ یا زمین زراعی که در یک مرحله آبیاری می شود

اَجِنَّه ( ajennah): جن و پری

اَجنَوی (ajnavi): اجنبی

اَجِنِّی، اَزوناهانی، آل (ajenni ): جن

اِجواری، زوری (ejvāri): فقدان اختیار

اَجوج و ماجوج (ajoj o majoj): یاجوج و ماجوج

اَجیر، نوکَر، اَبیر (ajir ): برده، کارگر بی جیره و مواجب، بنده، گرفتار

اَجیر (ajir): آژیر

اَجیرِ بالا گِرِسَّن: (ajire balā geressan) گرفتار اسهال و استفراغ شدن

اَجیر بَوِه (ajir baveh): برده شد، گرفتار شد

اَجیر بَویئَن (ajir bavian): گرفتار شدن

اَجیری (ajiri): بردگی

اِجیئَک (ejiak): آلت نرینه ی اطفال

اَچُّشم بَکِتَن ( achchoshm baketan): از چشم افتادن، بی ارزش شدن

اَحّال بوردَن (ahhāl burdan ): از حال رفتن

اِحتِرام دَرِنگوئَن: (ehteram darenguan) احترام کردن

اِحتِرام هاکُردَن (ehteram hakordan): احترام کردن

اِحتِماد، اِدفِنون (ehtemād): اعتماد

اِحتیاد (ehtiād): احتیاط

اَحَدی دُنیا گیر نَوونَه (ahadi donyā gir navunah): کسی ماندنی نمی شود

اِحِل (ehel): قبول کن، اجازه بده

اِحِلمَه (ehelmah): قبول می کنم

اِحِلنی (ehelni): قبول می کنی

اَخ (akh): اَن، مدفوع

اَخ اَخ (akh akh) اَه اَه

اَخ آکُردَن (akh ākordan): آب دهان بیرون انداختن (به زبان کودکانه)

اَخِ تُف (akhe tof ): تف غلیظ و بزرگ که از دهان به بیرون پرتاب شود، خلط سینه

اَخ دَکُردَن (akh dakordan): اَن کردن، مدفوع کردن

اَخ کُردَن (akh kordan): از دهان بیرون انداختن به زبان کودکانه

اُخت بَویئَن (okht bavian ): مانوس شدن

اُخت، اَیاق (ohkt): انس و الفت

اِختِلاف دارنِنَه (ekhtelaf darnena): اختلاف دارند.

اَختَه (akhtah): پرس کردن بیضه حیوانات (بز نر و الاغ)، خنثی، بی ثمر

اَختِه بَویئَن (akhteh bavian ): اخته شدن

اَختِه کُردَن (akhteh kordan ): پرس کردن و کوبیدن بیضه حیوانات

اَخِّرس می بَکِنِسَّن (axxers mi bakenessan): از خرس مویی کندن(کنایه معروف از خسیس چیزی گرفتن)

اُخَک (okhak): حشره ای که بر شاخه ی بید پدید آید و نوعی مواد شکرک گونه از خود بیرون می دهد که از آن نوعی شکلات (عَسَلَک) می ساختند.

اَخم و تَخم کُردَن(akhm o takhm kordan ): بد اخلاقی کردن، اخم کردن همراه با غر غر

اَخمَخ  (akhmakh) :احمق

اَخّود بیخود بَویئَن: (akhod bi khod bavian) از خود بی خود شدن

اَخّود دیرگا اوردَن (akhkhod dirgā urdan ): از خود ساختن

اَخودِش چاب زو (a khodesh chap zu): از خودش تعریف می کرد

اَخی : (akhi) اَنی

اَدا و ادفار دیرگا اوردَن، شِکلَک دیرگا اوردَن (adā o adfār dirgā urdan ): ادا و اطوار در آوردن

اَدا و اُصول (adā o osul ): آداب و رسوم نا مناسب

اَدا و اَطوار دیرگا اوردَن (ada o osul dirge urdan): تقلید کردن

اَداد و اَرقوم (adad o argum): اعداد و ارقام

اَدخل بَزوئَن، بِسَنجِسَن (adkhal bazuan): تخمین زدن

اَدَّس بِدائَن ( addas bedā an):‌ از دست دادن

اَدَّس بَر بیموئَن (adas bar bimuan): توانایی داشتن

اَدَّس بَکِشیئَن (addas bakeshian ): از دست کشیدن

اَدَّس بوردَن (addas burdan ): از دست رفتن

اَدَّس درشیئَن (addas darshian ): از دست در رفتن

اَدَس دَرشیئَن (adas darshian): از دست در رفتن

اَدَس دَرشیئَه (adas darshia): کنترل نشد

اَدَّس دیرگا اوردَن (addas dirgā urdan ): از دست در آوردن

اَدَّس کَسی بَکِشیئَن (addas kesi bakeshian ): از دست کسی رنج کشیدن

اَدِسَّر، اَسَّر (adessar ): از نو، دوباره، از اول

اَدَسِش بَر اِینَه (addassesh bareynah): از عهده اش بر می آید

اَدفار ( adfār): اطوار

اَدفار دِرگا ئوردَن: (adfar derga ordan) اطوار درآوردن، ادا درآوردن

ادفاری (adfāri ): اطواری

اِدفِنون، اِدفینون: (edfenon) اعتماد، اطمینان

اِدفینون نِدارمَه: (edfenon nedārmah) اِطمینان ندارم

اِدفینونی بِه تو نیئَه: (edfenon be to nia) به تو اعتمادی نیست.

اِدفینونی نیئَه: (edfenoni nia) اطمینانی نیست

اَدَّم (addam): تمامی، همه چیز

آدِم بِه دور (ādem beh dur): شخص خجالتی و کم رو

اَدَمِ بوتِمَه (addam butemah): همه را گفتم

اَدِم قَحدی بیموئَه(ādem ghahdi bimuah ): کنایه از کسی که با حرص و ولع غذا می خورد.

اَدَّم، دَمِندَر: (addam) همه، از دم

اَدَّمتون: (addamton) همه ی شما

اِدِنا، اِتِنا (edana): اعتنا

اَدَّنده ی چَپ پِرِسّائَن (addandeh chap peressā an ): از دنده چپ بلند شدن، کنایه از ناراحت بودن

اَدُّهُن بَکِتَن (addohon baketan ): از دهن افتادن، کنایه از سرد شدن غذا

اَدُّهُن غُذا کَفنَه: (addohon yozā kafnah) غذا از دهن می افتد (کنایه از این که غذا سرد می شود)

اَدی (adi): باز هم، دوباره

اَدی اَدی (adi adi): باز هم باز هم، دوباره دوباره

اَدی بَخشِمِت: (adi bakhshemet) با این همه می بخشمت

اَدی بوتی: (adi boti) دوباره گفتی

اَدی بوردَه (adi burdah): باز رفت

اَدی بوردی؟ (adi buedi): دوباره رفتی؟

اَدی چی بَوِه؟ (adi chi baveh): دوباره چه شد؟

اَدی نَکُن: (adi nakon) ادامه نده، دوباره نکن

اَدی نو (adi nu): دوباره نگو

اَدی هاکُردی: (adi hakordi) باز هم ادامه دادی، باز هم کردی

اَدی هاکُردَن (adi hakordan): دوباره کاری

اَدی، اَسَّرِ نو، دُوارَه  (adi): باز هم، دوباره

اَذُن ( azon): اذان

اِذن (ezn): اجازه، رضایت

اِذن بِدائَن (ezn bedāan): اجازه دادن

اِذنِ خِدا اینِه بِه (ezne khedā ineh beh): رضایت خدا بر این بود

اِذن هایتَه (ezn haytah): رضایت گرفت

اِذن هاییتَن (ezn hāyitan): اجازه گرفتن

اِذن هِدائَن (ezn hedayan): رضایت دادن

اِذِیَت کار: (azeyat kār) اذیت کار

اَذیَت کُردَن (azyat kordan): راه گرفتن

اَر، اَرچین (ar): سنگ چینی بدون ملات

اِرادَد داشتِنَه: (eradad dastenah) ارادت داشتند.

اِرادَدمَند: (eradadmand) ارادتمند

اَرّاه به در بَویئَن (arrāh be dar bavian ): گمراه شدن

اَرّاه به دَر کُردَن ( arrāh be dar kordan): گمراه کردن

اَّراه در بَوِردَن (arrāh dar baverdan): گمراه کردن

اِرثی (ersi): ژن

اَرج و قُرب دارنَه (دار) (arj o gorb darnah): گرامی و عزیز است

اَرچین (archin ): دیواره سنگی، چین خشک و بی ملات

اَرچین هاکُردَن (archin hakordan): دیوار سنگی بدون ملاط کشیدن

اَرچینی تُک (archini tok): لبه ی سنگچین

اَرخُلُق (arkhologh ): آلخالق، کت بلند در گذشته، پوشاک محلی مردان

اُرد (ord): دستور، امر

اُرد بِدا (ord beda): دستور داد

اُرد دِینَه (ord deynah): دستور می دهد، امر می کند

اُرد نَدِه (ord nadeh): دستور نده

اَردِلاک (ardelak): لاک خمیر گیری

اردو (ordu): لشگر

اُردیبِهِشد (ordibehasd): اردیبهشت

اَرزون ( arzun): ارزان

اَرزون بَویئَن ( arzun bavian): ارزان شدن

ارزون گِرِسَّن (arzun geressan): ارزان گشتن

اَرزونَه (arzunah): ارزان است.

اَرژَنگ، شِش پَر (arjang): گرز

اُرُسی ( orosi): نوعی کفش زنانه

اَرشَد (arshad): بزرگ تر

اُرُغ (orogh): آروغ

اَرغَه (arghah): آدم بد جنس و نادرست، رند، فرد جلب، زرنگ و ناقلا

اَرقوم (aryum): ارقام، اعداد

اَرکوپَه (arkupah): پشته، دیوار سنگی

اُرمَک (ormak): پارچه ی لباس زنانه

اَرّه (arah ): ارّه

اَرِه بَکِشیئَن (areh bakeshian): اَرِّه کشیدن

اَرَه تا دَسَش چویی نَووئِه نَتوندِه دارِ بَروینِه (arah ta dasash chuyi navu natundah dar barvineh): کنایه از ماست که بر ماست

اَرّه دسّی (arah dassi ): اره معمولی

اَرّه دوسر (arah do sar ): اره بلند با دو دسته که دو نفر برای اره کردن با آن لازم دارد.

اَرّه کُردن (areh kordan ): اره کشی

اَرّه کمون (arah kamun): اره کمان دار

اَرّو بوردبایی خوب بِیَه (aru burdbayi khub be): خجالت می کشیدی خوب بود

اَرّو بَوِردَن (arro baverdan ): از رو بردن ، قانع کردن

اَرو بَوِردَن (aru burdan): از رو بردن

اَرّو بَوِردَن (aru baverdan): قانع کردن

اُروسی (orosi): نوعی کفش ظریف زنانه و پاشنه بلند

اُریون (ueyun): نوعی درد گلو

از آدِم بِه دور (a adem be dur): آدم غیر اجتماعی

اِزِّ اِلتِماس (ezze eltemās): التماس و زاری

اَز اون وَری، اون وَری (az un vari): برعکس

اَز اونِه نَتِرس کِه های و هو دارنَه از اونِه بَتِرس کِه سَر بِه تو دارنَه (az uneh naters ke hay o yu darnah az uneh baters ke sar be tu darnah): کنایه از آدم ساکت و آرام با ظاهری خطرناک است که خودش را بد نشان می دهد

اَز بَهر بخونسّن (az bahr bakhunessan ): از حفظ خواندن

اَز بَهرِ، پَسِ (az bahreh): از برای

اَز زِوون بَکِتَن (az zevun baketan): از زبان افتادن ، کنایه از کسی است که از حال رفته وبی رمق شده است.

اَز سَر، اَسَر (az sar): از اول (دوباره)

اَز کُردَش نادِمَه (az kordash nādemah): از رفتارش پشیمان است

از وینیمون (وِنیمون) دیر (āz uynimun venimun dir): از دماغمان در آمد

اِزال (ezal ): گاو آهن، چوبی که گاو به دنبال می کشد و با آن در زمین شیار ایجاد می کند.

اِزال (ezāl): چیزی که گاو به دنبال می کشد و در زمین شیار ایجاد می کند، گاو آهن

اَزاوناهانی (azunahani): اجنه، کنایه از انسان بدقیافه، افرادی که رفتاری غیر متعادل دارند.

اُزبَک (ozbak): کنایه از شخص زشت و بد قیافه

اَزدَم (azdam ): همه

اَزما بِهتَرون (az mā behtarun) : جن ، ملک

اَزوناهانی (azoonahani): اجنه، کنایه از آدم بد قیافه، افرادی که رفتار غیر متعارف دارند، از ما بهتران

اَزِّوون بَکِتَن (azzevun baketan): به حالت ضعف افتادن، از زبان افتادن

اُزیرکا (ozirekā): موذی

اَس (as): اسب

اِس بَردار (esbardār): مرتّب، پی در پی، پشت سر هم

اِس دَر کُردَن (es darkordan): معروف و مشهور شدن

اَس سوو آر (as suār): اسب سوار

اَس سوو آری (as suāri): اسب سواری

اِسّا (esā): این دفعه، به هر حال، حالا، در این وقت

اِسّا ، هِسّا(essā): ایستاده

اِسا این گُه رِ هِی بِه هَم نَزِن (esā in go re beham nazen): کنایه از این که دیگر کار یا شرایطی را بدتر از این نکن

اِسا اینجِه سَر دَکُردَه (esā injeh sar dakordah): حالا این جا را شناخت

اِسّا بِه (essā be): ایستاده بود

اِسا بِه بَد (esā be bad): از این پس

اِسا تیس بِنَه کِه نَفِسمَه، کیرمِه بَیتِه غَم (esā tise beneh ke nafesmah): کنایه از بی تفاوتی و مهم نبودن گرفتاری افرادی که دل خوشی از آن ها نداریم

اِسا جا کینِت فِراخ بَوِه (esā ja kinet ferakh baveh): کنایه از این که حالا خیالت راحت شد

اِسا خابَه (esā khābah): دیگه بسه

اِسا کِه (esā ke): حالا که

اِسا کِه رَهِش بِم کَشنَه (esā ke rahesh bem kashnah): حالا که به من علاقه دارد

اِسا کِه مِن رَهَم کَشنَه (esā ke men raham kashnah): حالا که من اشتیاق دارم

اِسا کِه هِنتی بَوِه (esā ke henti baveh): حالا که اینطور شد

اِسا کِه تو وِینِت (esā ke to veynet): چون که تو می خواهی

اِسا هِنتی بَوِه (esa henti baveh): به تازگی این طور شد

اِسا هِنتی گُنَه (esā henti gonah): تازگی این طور می گوید

اِسا، (هِسا) (esā): اکنون، حالا

اِسّا، اِسایی، اَلحال (esā): الان، همین حالا

اِسا، اَلحال، اَلونی، حَلا، دیئَر، حَلایی، اَلون (esā): اکنون، به تازگی، تا کنون

اِسارَد (es دیئَر rad): اسارت

اِساس (esās): اساس

اَساس کَشی (esas kashi): اسباب کشی

اِسّائَن (essāan): ایستادن

اِسّایی (essāiy): الآنی، تا حالا، تا کنون، تا الان

اِسایی، هَلیسایی (esayi): الانی

اِسباب (esbāb):‌ وسایل، ابزار کار، مایه

اِسبِرِس (esperes): اسپرس ، نوعی علف با ساقه های راست و کشیده و گل های خوشه ای آبی و نفش که مانند یونجه برای خوراک دام تولید می شود. ساقه تازه آن و سربرگ های آن را به طور خام یا در غذا خوراک انسان نیز هست.

اِسبِناج (esbenāj): اسفناج

اِسبی (esbi): سفید

اِسبی پارچَه، اِسبی جِل (esbi parchah): پارچه سفید، کفن

اِسبی چُش (esbi chosh): چشمان بی حیا

اِسبی دَسِریئَه (esbi daseria): سفید مانند است

اِسبی کاه (esbi kāh): کاه سفید

اِسبی کَلَّه (esbi kalah): سفید کلّه

اِسبی کاه (esbi kāh): کاه سفید

اِسبی کَمَر چال (esbi kamar chāl): سفید کمر چال، محلی در شمال شرقی میگون که در گذشته برای چرای گوسفندان استفاده می شد. امروزه با نهال کاری زبر پوشش طرح های عمرانی شهری قرار گرفته است.

اِسبی می (esbi mi): موی سفید

اِسبی می، گُندَک (esbi mi): سفید مو

اِسبی هِن (esbihen): فرآورده های شیری

اِسبیج (esbij): شپش

اِسبیئَک (esbiak): نوعی اشکنه با آرد آهیل

اِسپارمِش (espārmes): می سپارمش

اِسپارمَه (espārmah): می سپارم

اِسپارمَه، گُمِش (espārmah): سفارش می کنم

اِسپارنَه، گُنِش (espārnah): سفارش می کند

اِسپارنی، گُنیش (esparni): سفارش می کنی

اِسپِرِس (esperes): اسپرس، نوعی علف برای خوراک احشام

اِسپِرَک (esperak): تخته ی چوبی که یک طرف آن را سوراخ کنند و از دسته ی بیل بگذراند تا به بیل برسد. هنگام شخم زدن و یا کار با بیل پا بر آن تخته گذاشته فشاری وارد می کنند تا بیل بهتر در زمین فرو رود و آن را برگرداند.

اِسپَند (espand): اسفند

اِسپول (espul ): نام مکانی در ابتدای راه هملون در شمال غربی میگون که دارای چهار دهنه غار به همین نام می باشد. سه دهنه از این غارها برای اهالی شناخته شده و یک غار دیگری را در سال 1378 کشف کردیم که درست در زیر راه می باشد که هیچ گونه دستکاری نشده و استالیکت های آن کاملاً سالم و یک چشمه ای هم در درون آن جاری است.

اسپی (espi): سفید

اسپیج (espij): شپش

اِسپیئَک (espiak): سفیدک

اِستَرچال (estar chāl ): نام کوهی در غرب میگون که در گذشته گندم و جو و ارزن و آهیل کاشته می شد.

اِستِرِسَن، یَه بَزوئَن، یَخ دَوِسائَن (esteresan): یخ زدن

اِستِرِسَه (esteresah): یخ زد

اُستُقُس (ostoyos): بنیه، قوام، ارکان بدن، آدم قوی و مقاوم

اُستُقُس (osoghos): قرص و محکم، قوام و بنیه

اِستِلِ (اِسِّل) گَل (estel gal): کنار استخر

اِستِل (اِسِّل) (essel): استخر

اِستَمبُلی (estamboli): دمپخت گوجه فرنگی

اُستُوار (ostovar ): نام محلی در شمال غرب میگون که قلعه ای تخریب شده هم در آنجا قرار دارد که احتمالاً هم دوره قلعه امامه و مربوط به اسماعیلیان می باشد.

اُستُوار، قائِم بَوِه (ostovār): پا برجا

اِسِّخارَه (essekhārah): استخاره

اُسُّخون، هَسِخون، هَسِّکا (ossokhun): استخوان

اُسُخون بَندی (ossokhun bandi): اسکلت، قوام و ترکیب چیزی

اُسِّخون دار اُستُخُن دار، اُسُّخون دار، هُسِّخون دار (ossekhun dār): مقاوم، اسکلت ، قوام و تر کیب چیزی، اصیل، قوی

اسُّخون سَبُک هاکُردَن (ossokhun sabok hākordan): کنایه از زیارت رفتن

اُسُخون سَبُک هاکُردَن (osokhun sabok hākordan): کنایه از زیارت رفتن و از گناهان کاستن

اِسدِطاعَد (esdetāad): استطاعت، توانایی مالی

اِسدِفراغ (esdefray): استفراغ

اِسدِقلال (esdeylāl): استقلال

اَسَّر بَکِتَن (assar baketan): دیوانه شدن، کنایه از دست دادن عقل یا دیوانه شدن

اَسَّر بَکِتَه (assar baketah): دیوانه شد

اَسَّر بَکِت (assar baket): دیوانه، بی عقل، خُل

اَسَر بَکِتِمَه (assar baketemah): کنایه از این که عقل را از دست دادی و یا کنایه از این که دیوانه شدم

اَسَّر بَکِتی؟ (assar baketi): خُل شدی؟

اَسَر بَیتَن (assar baytan): از نو آغاز کردن

اَسَّرِ تَقصیراتِش بُگذَر، حِلال هاکُن (assare taghsiratesh bogzor): عفو کن

اَسَرِ خود وا کُردَن (asare khud uā kordan): خود را آسوده کردن

اَسَرِ خود واکُردَن (assareh khod vā kordan): خود را رهانیدن

اَسَّرِ کَسی دَس بَیتَن (assar kesi das baytan): دست از سر کسی برداشتن

اَسَّر گیتَن (assar gitan): از نو شروع کردن

اَسَّر نَکِفی (assar nakefi): کنایه از این که عقلت را از دست ندهی

اَسَّر وا کُردن (assar vakordan): از سر باز کردن، آدم مزاحمی را از خود دور کردن، خود را تبرئه کردن

اَسَّرِ یِه تارِ می دی نُیذُشتَن (a ssare ye tāre mi di noyzoshtan): در معامله سختی نشان دادن

اَسَر، اَدَسَّر، اَنوو(assar): از نو، دوباره، از اول

اَسِّرافَت بَکِتَن (asserāfat baketan): از توجّه افتادن

اُسِّرائَت (esserāat): استراحت

اَسَّرِت بینگِن (assaret bingen): عادتت را کنار بگذار

اَسَّرِت َفنَه (assaret kafnah): عادتت را کنار می گذاری

اِسِّرِسَّن (eseressan): سفت شدن مایعات

اِسِّرِسَّه، اِسِّرِس بَوِیَه، بِسِّرِسّیئَه (eseressah): سفت شده بود

اَسَّرِش بَکِتَه (assaresh baketah): عادتش را ترک کرد.

اَسَرَک تا سیکِنوو (assarak tā sikenu): کنایه از یک طول زمانی بسیار طولانی مدت

اَسَرَک تا سیکِنویی گَب بَزوئَن (assarak tā sikenu gab bazuan): کنایه از همه جا حرف زدن

اَسَّرِنو (assar nu): دوباره

اِسِس و اَساسِش (eses o asās): باعث و بانی

اِسفارت، اِسفالت (esfārt): آسفالت

اِسفَند (esfand): اسپند

اُسقُس دار (osoghos dār): فرد قوی، بنیه دار و مقاوم

اِسِّکان، اِسِّکام (essekān): استکان

اِسکَمَرچال، اِسپی کَمَر چال (eskamarchāl): سفید کمر چال، محلی در شمال شرقی میگون مرتفع تر از محل مسکونی و بومی

اِسکِنَه (eskenah): وسیله ای فلزی مانند قلم که در انتهای آن دسته ای چوبی داشته برای سوراخ کردن یا شکافتن جوب از آن استفاده می شد

اِسکِه (eskeh): اسکی

اِسکَه وازی (eskeh vāzi): اسکی کردن

اِسگا (esgā): ایستگاه

اِسگِناس (esgenās): اسکناس

اِسِّل (essel): استخر گلی عمومی برای ذخیره ی آب آبیاری

اِسِّل (اِستِل، اُستُل) گَل (essele gal): کنار استخر

اَسلِحَه (aslehah): اسلحه

اَسم (asm): اسب

اُسم، نوم (osm): اِسم

اِسم (نوم) دار (دَراکُرد) (esm dār): معروف، مشهور

اِسم بَردار (esm bardār): پشت سر هم اسامی دیگران را با توهین و فحّاشی نام بردن

اِسم بَردار ، اِسمیچی (esm bardār): پی در پی

اِسم بردار فاش دایَه (esm bardār fesh dāyah): پی در پی ناسزا می گفت

اِسم بَنوم بَوِه (esm banum baveh): بد نام شد

اِسم بَنوم بَویئَن (esm babum bavian): بد نام شدن

اِسم بَنومی (esm banumi): بد نامی

اُسم بَنومی دارنَه (esm banumi dārnah): اسم بدی دارد

اِسم بَنومی داشتَه (esm banumi dāshtah): آبرو ریزی داشت

اِسم بَوِردَن (esm baverdan): نام بردن

اِسم بَیتَن (esm baytan): نامگذاری

اَسمِ چال(asme chal): کوه جنوبی میگون که دارای شیب تند و صخره ای است.

اِسمِ چی، اِسم بَردار (esmechi): مرتّب، پشت سر هم، پی در پی

اِسمِ چی فاش دا، اِسم بَردار فاش دا (esmechi fāsh dā): دائم فحش می داد

اِسم دار، اسم و رسم دار (esm dār): مشهور, معروف

اِسم در کُردن (esm dar kordan): معروف شدن

اِسم دَرِنگوئَن (esm darengoan): نام نهادن

اِسون، هَر، اَر، کو (esun): کوه

اَسّی یِو (assiyu): آسیاب

اَسّی یِو بون (assiyubun): آسیابان

اَسیر کُردَن (asir kordan): بازداشت کردن

اَسیری، اَشگ (asiri): اشک، غربت

اَسیری بَریتَن (asiri baritan): اشک ریختن

اَسیری چُش (asiri chish): اشک چشم

اَسیری دَرَه (asiri darah): در غربت است

اَش خور (ash khor): فردی که تازه به سربازی و خدمت زیر پرچم رفته باشد

اِشارَش مِنِمَه (eshārash menemah): حوالش با من است

اُشتُر (ostor): شتر

اُشتُری بار (ostori bar): بار شتر

اِشتِها صاف هاکُردَن (estehā sāf hākordan): مهیّا برای غذا خوردن شدن

اِشتِهاد (estehād): اجتهاد

اِشخَر (eskhar): شاخه های بریده شده ی درخت بید که قسمت های نازک آن برای خوراک دام و قسمت های کلفت آن مصرف سوخت دارد.

اَشَد(ashad) : شهادتین

اِشدِها (esdehā): اشتها

اِشدِها نِدارمَه(eshdehā nedārmah) : اشتها ندارم

اِشدِها نِداشتَه (esdehā nedāstah): اشتها نداشت.

اِشدیاق (esdiay): اشتیاق

اِشَر بِدا (esar bedā): اشاره داد.

اَشرَمَه (ashramah): چرم کلفتی که روی کپل حیوان باربر می بستند

اِشغِنجَک، پُق بَزوئَن (eshghenjak): با دل گریستن، ترکیدن بغض، سکسکه، هق هق گریه

اِشقِنجَک سَرِش کَتَه (esyenjak sares katah): سکسکه افتاده، دچار بغض گردیده

اِشکار (eshkār): شکار

اِشکار چی (eshkarci): شکار چی

اَشکُلِه سَرَه (ashkoleh sarah): موی سر شانه نخورده و مرتّب نشده، موی سر به هم ریخته

اُشکُم (oshkom ): شکم

اُشکُم بِدائَن ( oshkom bedā an): شکم دادن، خمیده شدن ستون یا دیوار در اثر بار زیاد، خمیده شدن چیزی در اثر فشار

اُشکُم بَدُزیئَن (oshkom badozzian ): شکم به داخل فرو بردن

اُشکُم بَکُردَه (oshkom bakordah): چاق شد

اُشکَم بَند (oskom band): کمر بندی که به گرد شکم بسته می شود

اُشکُم بَیی (oshkom bayi): شکم باره، شکم چران

اُشکُم پَرَست (oskom parast): شکم پرست، شکمو

اُشکُم پیه بیاردَن (oshkom pih biārdan ): چاق شدن، شکم پیه آوردن

اُشکُم رَوِش (oskom raves): اِسهال

اُشکُم رَوِش بَییتَه (oskom raves bayetah): حالت اسهالی گرفت

اُشکَم، اُشکَمبَه، بیتیمبَه (oshkom): شکم

اُشکُمبَیی سَر بوئِرد (oskombayi sar buerd): شکمو، معتاد به خوردن

اُشکُمِت کارد بَخورِه (oshkonet kard bakhoreh): شکمت کارد بخورد(نفرین)

اُشکُمِت لَت بَخورِه (oshkomet lat bakhureh): تمسخری به معنای این که امیدوارم شکمت گرسنگی بکشد

اُشکُمی سَر بوئِرد، اُشکُمبَیی (oshkom sar buerd, oshkombayi): شکمو

اِشکِنَه (eshkenah): غذایی که با آب داغ و پیاز داغ و روغن درست می شود و با نان می خورند

اَشک بَریتَن (ask baritan): اشک ریختن

اِشکار (eshkār): شکار

اِشکِلَک (eskelak): قلمه ی کوتاه درخت

اُشکُم بَدُزِّیئَن (oshkom badozian): شکم به داخل بردن

اُشکُم پیچَه (oshkom pichah): درد شکم

اُشکُم رَوِش (oshkom ravesh): اسهال

اُشکُم مُزی (oshkom mozi): مزد در حد شکم سیر کردن

اُشکُم وَشنا خُدا نِشناسنَه (oshkome vashnā khodā neshnāsnah): کنایه از این که شکم گرسنه اخلاق و دین نمی شناسد

اِشکُمبَه (eshkombah): شکمبه

اُشکُمبَیی، بَخور (oshkombayi): شکمو

اُشکُمِت سیر نَوو بَمیری (oshkonet sir navu bamiri): کنایه ای نفرینی مبنی بر این که هیچوقت خوشبخت نشوی

اُشکُمی سَر بَفِتَن (oshkomi sar bafetan): روی شکم خوابیدن

اُشکُمی سَر بوئِرد (oshkomi sar buerd): شکمو

اُشکُمی سَر کَتَن (oshkomi sar katan): روی شکم افتادن

اُشکُمی گَل، دِلی گَل (oshkomi gal): دور و بر شکم

اِشگِلَک (eshgelak): استخوان ساق گوسفند یا چوبی اندازه آن که برای بستن دو عدد جوال روی چارپایان استفاده می شود، قلمه ی کوتاه درخت

اِشگِنَه (eshgenah):اشکنه، غذایی با آب و پیاز و روغن که با نان خورده می شود.

اِشگیلَک (eshgilak): حلقه ی نخی که کیسه های بار را دوزند تا دو لنگه ی بار را با آن با هم ببندند

اِشمی (eshmi): نگاه می کنیم

اِشناسمِش (eshnāsmesh): می شناسمش

اِشناسنی (eshnāsni): می شناسی

اِشناسیمِش (eshnasimesh): می شناختمش

اِشنُفَه، اِشنوفَه، کُهَه (eshnofah): عطسه

اِشنَه (eshnah): نگاه می کند

اِشنوسِّمَه (eshnussemah): می شنیدم

اِشنوسَّه (eshnussah): می شنید

اِشنوفِه کَتَه (eshnufeh katah): به عطسه افتاد.

اِشنوفِه نکن (esnufeh nakon): عطسه نکن

اِشنومَه ( eshnumah): می شنوم

اِشنونَه (eshnunah): می شنود

اَشون، اَشونی شو، اَشونی کَذایی (ashun): دیشب

اَشونِه بَکِتَن (ashuneh baketan): مانده و کوفته شدن

اِصالَد (esālad): اصالت

اِصبِهون، اِصفِهون (esbehun): اصفهان

اَصخَر (askhar): اصغر

اَصِّدا بَکِتَن (assedā baketan): از صدا افتادن، کنایه از فردی که بی رمق شده نای حرف زدن ندارد .

اَصِرافَت بَکِتَن (aserāfat baketan): از توجه افتادن

اصل و اَساسَش (asl o asāsash): باعث و بانی اش

اَصلا (aslā): اصلاً

اُضافَه (ozāfah): اضافه

اِطاحَت هاکُن (etāhat hākon): اطاعت کن

اِطاعَد (rtāad): اطاعت

اطاهَت (etāhat): اطاعت

اُطراق کُردن (otrāgh kordan): اقامت کردن

اَطفار (atfār): اطوار

اَطفاری (atfāri): ناز پرورده و بهانه گیر

اِطفینون، اِتفنون (etfinun): اطمینان

اَعیوب (ayub): عاجز و کور

اَعیون (ayon): اعیان

اُغ (ogh): صدایی که در موقع استفراغ از گلو بیرون می آید

اُغُر بِه خیر (oghor be kheyr): صبح بخیر

اَغِّی اَغِّی (aghey aghey): اَه اَه

اِفادُر (efador): مرحم

اِفادُر بَزونَه (efador bazunah): مرحم زدند، دارو زدند.

اِفادُر، مَلهَم (efador): تسکین

اِفادَه (efādah): نخوت و تکبر ، فخر فروشی

اِفادَه ای (efādai): متکبر

اِفادَه ای (efādai): متکبِّر و خودخواه

اِفادِه نوشون بِدائَن (efadah nushun bedāan): فخر فروشی کردن

اِفادور وِینِش (efādor veynes): مرحم می خواهد.

اِفادور، مَلهَم (efādor): مسکن

اَفاقَه کُردن (efāgheh kordan): فایده داشتن، کافی بودن، اثر بخش بودن

اِفاکی (efāki): اندکی

اِفاکی بُگذِشتَه اَ شو (efāki bogzeshtah a shu): اندکی گذشته از شب

اُفت (oft): کم

اِفتاب (eftāb): آفتاب

اِفتابِ بَرَهوت (eftābeh barahut): کنایه برای کسانی که تاسی سر دارند و اشعه ی آفتاب آن ها را اذیت می کند

اِفتاب بَزو (eftāb bazu): برآمدن آفتاب

اِفتاب بُلَن (eftāb bolan): کنایه از بخت و اقبال والا

اِفتاب بَیتَن (eftāb baytan): آفتاب گرفتن

اِفتاب پُشت، آفتاو پُشت (eftāb posht): وقت ظهر

اِفتاب پِی، اِفتاب پَس، اِفتاب دیم (eftāb pey): عصر

اِفتاب رو (eftāb ru): رو به آفتاب

اِفتاب سَر، اِفتابِ سَری (eftāb sar): سر صبح یا سر صبحی

‌اِفتابِ سو (eftāb su): طلوع آفتاب

اِفتاب کَشَه (eftab kashah): رو به آفتاب

اِفتاب مَل زَندَه (eftāb mal zandah): آفتاب می درخشد

اِفتاب میون (eftāb miun): میانه ی روز

اِفتاب هِدائَن (eftāb hedāan): آفتاب دادن

اِفتاب، آفتاو (eftāb): آفتاب

اِفتابِه سَر، اِفتاب سَری (eftābeh sar): تیغه ی آفتاب

اِفتابَه و لَگَن هَف دَس شوم و ناهار هیچی (eftābah m lagan haf das shum o nāhar hichi): کنایه از تشریفات اضافی و بیهوده

اِفتابیئَه (eftābiah): آفتابی است

اُفتادَه (ofdādah): نجیب، سر به زیر

اُفتادِه بیئَن (oftādah bian): با تواضع بودن

اُفتادَه، آدِمِ اُفتادَه (oftādah): سر بِه زیر و فروتن

اُفتادَیی (oftādayi): فروتنی

اِفتاوَه (eftāvah): آفتابه

اِفتاوی، اِفتابی (eftāvi): آفتابی

اِفداب (efdāb): آفتاب

اِفداب بَزو (efdāb bazu): آفتاب زد.

اِفداب بَزوئَه (efdāb bazuah): برآمدن آفتاب

اِفداب بُلَند (rfdābe beland): کنایه از بخت و اقبال خوب

اِفداب بَیتَه (efdāb baytah): آفتاب گرفتن

اِفداب رو (efdāb ru): رو به آفتاب

اِفداب بَییتَن (efdāb baytan): آفتاب گرفتن

اِفداب پُشد (efdab posd): ظهر، سر ظهر

اِفداب دیم (efdāb dim): رو به آفتاب

اِفداب دیمَه (efdāb dimah): محدوده ی آفتاب گیر

اِفدابِ سَر (efdāb sar): ظهر، وسط روز

اِفدابِ سَرِ کوه (efdābeh sare kuh): آفتاب سر کوه (کنایه از کسی که پایان عمرش نزدیک است)

اِفدابِ طولوع (eftāb tulu): طلوع آفتاب

اِفداب کَشَه (efdāb kasah): آفتاب رو، پهنه ی آفتاب گیر، رو به آفتاب

اِفداب گِرِسَّن (efdāb geressan): آفتاب شدن

اِفدابِ گَرم (efdābeh garm): آفتاب گرم

اِفداب گیر (efdāb gir): رو به آفتاب

اِفداب گیرَه (efdāb girah): رو به آفتاب است.

اِفداب میون(efdāb miun): وسط روز، ظهر

اِفداب هِدائَن (efdāb hedā an): آفتاب دادن

اِفداب، آفداب (efdāb): آفتاب

اِفدابَه (efdābah): آفتابه توالت و دستشویی،

اِفدابی(efdābi): آفتابی

اِفدِخار (efdekhār): افتخار

اِفدِدا (efdedā): افتتاح

اِفدِضا (efdezā): افتضاح

اِفدِضا بَوِه (efdeza baveh): افتضاح شد.

اَفرا (afrā): نوعی درخت

اَفراز (afrāz): فراز، بلندی

اَفسُنَه (afsonah): افسانه

اَفسونَیَه (afsonayah): افسانه است

اَفشون (afshun): افشان

اُفطار (oftār): افطار

اِفلیج (eflij): زمینگیر، فلج

اَفسُنَه (afsonah): افسانه

اَفی (afi): افعی (کنایه از ناقلایی و زرنگی) هِنتیئَه اَفی= مثل افعی می ماند = خیلی زرنگ است

اَفِّی اَقِّی (aghghey aghghey): اصواتی برای بیان تمسخر و اعتراش معادل اَه اَه

اُق (ogh): استفراغ

اِقبال (اِقوال) (eghbāl): ، اقبال ثروت، دارایی، مال و اموال (اِقبال اَگِه وَر آیِه گِرزِه بورِه گَل آیِه، اِقبال اَگِه وَرکَفِه شویِ عَروسی عَروس نَر کَفِه : کنایه ی شعری برای وارونه بودن کار دنیا)

اَقَبل(aghabl): از قبل

اُقِّت نَنیشِه (oghghet naniseh): حالت به هم نخورد.

اَقثَریَّت (aghsariyyat): اکثریّت

اِقرار هاکُردَن (eghrār hākordan): معترف شدن

اُقِّش نیشتَه (oghghes nistah): حالش به هم خورد.

اَقَص، اَقَصی، دَس دَسی (aghasi): از سر قصد و عمد

اَقَل (aghal): تخمین

اَقَلاً (aghalan): تخمیناً، حداقل

اَقَلِش (aghalesh): حداقلش

اَقَلَّکَن، اَقَل، اَقَلّا (aghallakan): حداقل

اَقَلَم بَکِتَن (aghghalam baketan): از قلم انداختن، به حساب نیاوردن

اَقَلَم بینگوئَن (aghalam bingoan): به حساب نیاوردن

اِقلیم، آدِمون، مَردُمون (eghlim): همه کس

اَقلیم دوندِنَه (eghlim dundenenah): همه کس می دانند

اُقَّم بَییتَه، هُقَّم بَییتَه (ogham bayitah): تهوّع گرفتم

اُقَّم گیرنَه (oghgham girnah): اِستفراغ دارم، حالم به هم می خورد.

اُقَّم نیشتَه (oghgham nistah): حالم به هم خورد.

اُقَّم نیشنَه (oghgham nisnah): حالم به هم می خورده

اَقِّی (aghey): صوتی که در موقع ناراحتی و دل خوری از کار و رفتار کسی ادا می شود

اَکابِر (akāber): بزرگان، مدارس قدیم

اَکّار بَکِتَن (akkār baketan): ناتوان و ضعیف شدن

اَکُّردَش نادِمَه (akkordas nādemah): از کارش پشیمان است

اَکَّسی یِه چی بَکِنِسَّن (akkesi ye cizi bakenessan): با ترفند از کسی چیزی گرفتن

اَکَّمَر بَکِت (akamar baket): شخص از مردی افتاده

اَکَّمَر بَکِتَن (akkamar baketan): از کمر افتادن

اَکَّمَر بینگومِش (akkamar bingumes): کنایه از این که سخت ازش کار کشیدم

اَکَّمَر بینگوئَن (akkamar binguan): از کمر افتادن (کنایه از کسی سخت کار کشیدن)

اَکودوم رَگ و ریشَه ای (akudum rag o rishayi): از کدام دودمان هستی

اَکّورِه دَرشیئَن (akkureh darsian): از کوره در رفتن

اَکّیسِه بَخوردَن (akkiseh bakhordan): از اصل سرمایه خوردن

اَکار بَکِتَن (akar baketan): از کار افتادن، ناتوان شدن

اَکار دَرشیئَن (akar darshian): از تکلیف شانه خالی کردن

اِکبِری، اِکبیری (ekberi): زشت و بد ترکیب

اِکبیر (ekbir): کثیف

اَکَت و کول بَکِتَن (akkat o kul baketan): خسته و کوفته شدن

اَکَت و کول بَکِتَن (akat u kul baketan): خسته و کوفته شدن

اَکَمَر بَکِتَن، اَنَفَس بَکِتَن (akkamar baketan): خسته شدن ، از کمر افتادن، کنایه از کسی که از مردی افتاده است .

اَکَمَر بِینگوئَن (akkamar binguan): کنایه از کار کشیدن سخت از کسی

اَکوره دَر بَوِردَن (akkureh dar burdan): از کوره در رفتن

اَکیسَه بَخُردَن (akkiseh bakhordan): از اصل مال خوردن ، کار بدون فایده و بدون سود

اَکینِت گیرنی دُهُنِت اِنگِندی (akinet girni dohonet engendi): کنایه از خسیسی

اَگِر (ager): اگر (اگه)

اَگُردَش کار بَکِشیئَن (agordash kār bakeshian): از کسی سخت کار کشیدن

اَگِردِن خود در کُردَن (aggerden khod dar kordan): از عهده خود خارج کردن

اَگِّردِن رَد هاکُردَن (aggerden rad hākordan): از عهده ی خود بیرون کردن، از گردن رد کردن

اَگِردِن کسی بَکِتَن (aggerden kesi baketan): ازعهده کسی بیرون شدن

اَگِردِنِ کَسی بَکِتَن (agerdene kasi baketan): از عهده ی کسی بیرون شدن

اَگِردِن واکُردَن (agerden vā kordan): از عهد خود خارج کردن

اَگِنا (agenā): وگرنه، اگرنه

اَگِه (ageh): اگر

اَگِه آمارِ قابِل دونین (ageh āmāra ghabel dunin): اگر ما را لایق بدانید

اَگِه بِه اُمیدِ تو بَنیشَم شی نَکُنَم و بیوِه بَنیشَم (agheh be omid to banisham shi nakonam o biveh bamisham): کنایه از این که امیدی به تو نیست

اَگِه تُرشی نَخوری یِه چی بونی (ageh torshi nakhori ye chi buni): جمله ای برای به تمسخر گرفتن کار و رفتار دیگران

اَگِه گَزَک دَس هادِه (ageh gazak das hādeh): آگر فرصتی بشود

اَگِه مُستَرابی گُهی دِلَه دی کَفِه دَس اَ کَمَرِش نَییرنَه (ageh mostarābi gohi delah di kafeh das a kamaresh nayyrnah): کنایه از نهایت تکبر و خودخواهی

اَگِه نا (age nā): اگر نه

اَگِه نی اِی (ageh ni ey): اگر نیایی

اَگِه، مَگِه (ageh): اگر

اَل (al): نور، برق

اَل (al): برق آسمان

اَل اون (alun): الان

اَل بَزو (al bazu): برق زد (آسمان)

اَل بَزوئَن (al bazuan): برق زدن آسمان

اَل عَلیون (al ayun): لخت، لخت لخت

اَل عَلیونَه (al ayunah): لخت است.

اَل لِه (al leh): عقاب

اِلِ وِحرون، سَر بَگیشت (eleh vehrun): سرگشته

اِلا، وا (elā): باز

اِلّا تو (ellā to): به جز تو

اِلا دار (elā dār): باز نگهدار

اِلا دارِشِش (elā dāreses): بازش نگه دار

اِلا زِلیکا، اِلّا زیلیکا (ela zilikā): تا ابد

اِلا کُنِش (elā kones): بازش کن

اِلا کُنِش هارشَم (elā kones hārsam): باز کن ببینم.

اِلا کُن، اِلا کُنِش (elā kon): بگستران

اِلا کور (elā kur): چشم باز امّا کور، کنایه از قدر نشناسی، (بیماری اِلاکور بیشتر در گاوها مورد توجّه بود)

اِلا کور (elā kur): شخص یا حیوانی که با داشتن ظاهر چشم سالم قادر به دیدن نیست، کنایه از سر به هوایی و بی دقتی و نمک نشناسی

اِلا گِرِسَّه (elā geressah): گسترده شد

اِلا لِلّه (elā lellāh): بی چون و چرا

اِلّا لِلّه (ellā lellāh): فقط و فقط، تنهای تنها

اِلا لِلّه وِینِه دَوویی (elā lellāh veyne davuyi): بی چون و چرا باید باشی

اِلا نَکُندَه (elā nakondah): باز نمی کند.

اِلا نَوونَه (elā navunah): باز نمی شود.

اِلّا هِنتی بِه (ellā henti beh): غیر از این است

اِلا وی باخی دَوِینَه (elā vi bākhi daveynah): به غیر از او همه بودند.

اِلا وی هَمِه دَیینَه (elā vi hameh dayinah): غیر از او همه بودند.

اَلّا، (ellā): به غیر

اِلّا، اِلّا لِلّه (ellā): فقط

اِلا، اِلایی (elā): به جز، غیر از اینه

اَلاف بیئَن، این وَر و اون وَرِه اَلَکی (allāf bian): پلکیدن

اِلاکُن، واکُن (elā kon): باز کن

اِلالَه (elālah): آلاله ، لاله

اَلاون: (alun) الآن

اِلاویزینَه (elāvizinah): باقیمانده میوه ها و به خصوص گردو پس از چیدن و جمع آوری آن ها توسط باغ داران

اِلاویزینِه کُردَن (elāvizineh kordan): جمع آوری میوه های باقیمانده پس از برداشت محصول توسط افراد غیر مالک باغ توسط افراد غیر مالک (اجداد میگونی ها اِلاویزینه را حلال می دانستند).

اِلایی هِنتی بِه (elāyi henti beh ): غیر از اینه، این طور بود.

اَلبَت، اَلبَتَه (albat): البته

اُلتُزوم (oltozum): تعهّد داد

اِلتِفاد (eltefād): التفات، توجّه

اَلحال (alhāl): اکنون، هم اکنون

اَلخُلُق (akholigh) لباس قدیمی

اُلدُرَم بُلدُرَم (oldorom bodorom): رجز خوانی

اَلدَنگ (aldang): دشنامی است به معنای بی عار، ولگرد، بی غیرت و دیّوث

اَلَرگ (alarg): گیاه گلپر

اَلَرگ گوش (alarg gush): قارچی که در کنار بوته ی گلپر رشد می کند

اَلَرگ، اَلَگ گوزا، کُلپَر (alarg): بوته ی گلپر

اُلُّرَم بُلُّرَم (olloram bolloram): رجز خانی و تهدید

اَلِف (alef): کوچک (یِه اَلِف یالَک = یک بچّه ی کوچک)

اَلَک کُردَن (alak kordan): بیرون انداختن

اَلَک کُردَه (alak kordah): دور انداخت.

اَلَک کُنِش (alak kones): دور بیاندازش

اَلکُهل (alkohol): الکل

اَلَکی (alaki): الکی، بی خودی، بی اساس

اَلَک دُلَک (alak dolak): الک دولک، یک بازی که با حداقل یک چوب کوتاه به نام الک و یک چوب بلند به نام دولک انجام می شود.

اَلَک کُردَن، کُنار اِنگوئَن (alak kordan): دور انداختن

اَلَک کُن(alak kon):alakkon   پرت کن

اَلَک نَکُن (alak nakon): پرت نکن

اَلکُلم (alkolm): الکل

اَلکِهُل (alkehol): الکل

اَلُم (alom): شیبدار، زمین بلند و ناهموار، پرتگاه

اَلَم شَنگَه (alam shangah): جار و جنجال، آشوب، بلوا

اَلَنگ (alang): انگل، آویخته

اَلِّنگ بَکِتَن (alleng baketan): از پا افتادن

اَلِنگ بَکِت (alleng baket): از پا افتاده

اَلِّنگ و پر بَکِتَن (alleng o par baketan): از دست و پا افتادن

اَلَنگ و والَنگ (alang o vālang): بلاتکلیف

اَلَنگو (alangu): دست بند زنانه

اِلِه بِلِه کُمَه (eleh beleh komah): چنین و چنان می کنم

اَلِه بَند (alehband): نام یکی از صخره های میگون

اِلَه و وِلَه (eleh velah): چنین و چنان

اِلَه و وِلَه کُردَه (eleh veleh kordah): چنین و چنان می کرد

اِلِه وِلِه هاکُردَن (eleh veleh hākordan): چنین و چنان کردن (به حالت مسخره)

اَلِه وِهرون، سَر بَگیشت (eleh vehrun): حیران

اَلو (allu): شعله آتش

اَلو هَرون (alu harun): سرگشته و حیران

اَلوات (alvāt): شخص بی بند و بار و هرزه

اَلوار (alvār): تخته ی کلفت و دراز و صاف

اَلواط، هَرزَه،بی عار، هَمَه جایی (alvāt): هرزه، آدم خوش گذران ، بیکار

اَلواطی (alvāti): خوش گذرانی

اَلوالی (alvāli ): آلبالو

اَلوالی خُشکَه (alvāli khoshkah): آلبالو خشکه

اَلوالی دار (alvāli dār): درخت آلبالو

اَلوالی هَسَگ (alvāli hassak): هسته ی آلبالو

اَلوکَک (alukak): هر نوع حشره

اَلّون، اَلّونی، اِسا، اِسا کِه (allun): الان

اَلونی (alluni): این وقت ها، تازگی

اَلّونی اِیمَه (alluni eymah): الان می آیم.

اَلوو (alu): شعله ی آتش، شعله ی آتش، الو

اَلوو بَیتَن، گُر بَیتَن (alu bautah): آتش گرفتن

اَلوو بَییتَه (alu bayetah): آتش شعله ور شد.

اَلوو نَدِه (alu nadeh): شعله ورش نکن

اِلیاد (elyād): چادر نشین ها

اَلیجَه (alijah): پارچه ای از نوع کرباس راه دار

اَلیجَه (alijah): پیراهن کوتاه مردانه، پارچه ای از نوع کرباس راه دار

اَلَیَحال (aloyahāl): با این همه

اَلیق (aliy): خوراک احشام

اَلئون، الئونی، الونی، الون (alun): الآن

اَمّا بِهتَرون (ammā behtarun): جن، اجنّه، از ما بهتران

اَمّا بیاردَن (amma biārdan): در معامله انجام یافته اعتراض وارد کردن، ایراد گرفتن، بهانه گرفتن

اَمّا بَییتَن (ammā bayetan): ایراد گرفتن و در معامله دبّه کردن

اِما دی، اِماهان دی (emā di): ما هم

اِما، آماهون، آماها (emā): ما

اِماج (emāj): نوعی آش

اُماج (omāj): نوعی خمیر گلوله ای شکل که با آن آش می پزند.

اِمالَه (emālah): تنقیه، شاف

اِمالِه هاکُردَه (emāleh hākordan): تنقیه کرد

اِمامزادَه سید مُرسلین (emāmzādah sed morsalin ): امامزاده سید میرسلیم، مقبره آن حضرت در سادات محل میگون قرار دارد. در سال های گذشته اقدام به فضا سازی و ساخت گنبد و ضریح آن حضرت نموده که مشتاقان از سراسر ایران بویژه رودبارقصران برای زیارتش به آنجا مشرف می شوند. مزار اکثر شهدای میگون هم در جوار این آرامگاه قرار دارد.

اِماهان (emāhān): ما، امثال ما

اَمایی (amāyi): فرد بسیار تمیز و وسواسی

اَمبار (ambār ): انبار

اَمبار کاه (ambare kāh): کاهدان

اَمبار هیمَه (ambāre himah): انبار هیزم

اُمبار، اُمباری ، اُمباردی (ombār): سپس، بعداً

اُمباردی، اُنباردی (ombārdi): بعداً

اَمباری (ambāri): انباری

اَمبُر (ambor): انبر، انبر دستی

اَمبُری (ambori): انبر کوچک

اُمبِلانس، آمبِلانس (ombelāns): آمبولانس

امِتِحون (emtehun): امتحان

اِمتِحون کُنِش (emtehun kones): امتحانش کن

اُمَد نَیُمَد دارنه (omad nayomad dārnah): آمد و نیامد داره

اَمر و عَطا (amro atā): امر، فرمان، دستور

اَمر و عَطات خِیلیئَه (amro atāt xeyliah): امر و فرمانت خیلی است

اَمر، اُرد، فَرمون (amr): دستور

اَمَرد، کوسَه (amard): بی ریش

اَمَردی بَکِتَن (amardi baketan): توان جنسی از دست دادن

اَمرو صُبی (amru sobi): امروز صبح

اِمِرزیدَه (emerzidah): آمرزیده

اِمرِکا، اِمریکا (emrekā): آمریکا

اَمرو (amru): امروز

اَمرو اِفتاب میون (amru eftāb miun): سر ظهر امروز

اَمرو بَمیرَم باوَر فَردا بَمیرَم باوَر (amru bamiram bāvar fardā bamiram bāvar): امروز بمیرم قابل باور کردن است فردا بمیرم قابل باور است (کنایه از نزدیک بودن زمان مرگ برای کسی)

اَمرو چاشتی (amru cāsti): عصر امروز

اَمرو صُبی (amru sobi): صبح امروز

اَمرو عَصر (amru asr): امروز عصر

اَمروز و فَردا کُردَن، سَر پیچِه کُردَن (amru o fardā kordan): دفع الوقت کردن

اَمروزَه ، اِسایی (amruzah): امروزه

‌اَمروزَ، اِسا (anruz): امروز

اَمروزی، حالایی (amruzi): امروزی

اَمروزیئَه (amruziah): خیلی امروزی است

اَمرویی (amruyi): امروزی

اِمریکا، اِمرِکا (emeikā): آمریکا

اَمِسال (amesal): امسال

اَمسال (amsāl): امسال

اَمِشُو (ameshu): امشب

اَمشی (amshi): نوعی حشره کش در قدیم

اِمکون (emkun): امکان

اَمِن (amen): از من

اَمُن (amon): امان، پناه

اَمِن (amen): از من

اَمِنِر (amener): به خاطر ما

اَمِنی (ameni): مال ما

اَمِنی پَند (ameni pand): طرف ما

اَمِنی تیکِّه نیئَه (ameni tikeh niah): مناسب ما نیست

اَمِنی چَم (ameni cham): محدوده ی ما

اَمِنی دیار، اَمِنی وِلایَت (ameni diār): سرزمین ما

اَمِنی سَر دوئَه (ameni sar duah): به ما زور می گوید

اَمِنی سی، اَمِنی گَلی، اَمِنی دیمَه (ameni si): اطراف ما

اِمِنی عایِدی (ameni āyedi): سهم ما

اَمِنی قُود، اَمِنی قَوت (ameni ghud): روزی ما

اَمِنی کارکِرد، اَمِنی بَهر (ameni kār kerd): محصولات ما

اَمِنی لوو دَرَه (ameni lu darah): نزدیک ماست

اِمِنی مِلک (amemi melk): آبادی ما

اَمِنی وِرا (ameni verā): سمت ما

اَمنیئَه (amniah): سرباز

اِمو (emu): می آمد.

اَمون (amun): امان، پناه

اَمون (amun): تحمّل، صبر

اَمون (amun): عاصی

اَمون (amun): فرصت

اَمون اَدَسِّت (amun a dasset): وای از دستِ

اَمون اَز، فَقون اَز (amun az): ای داد از

اَمون نِدائَن (amun nedāan): فرصت ندادن

اَمون نَدِه (amun nadeh): فرصت نده

اَمون هادِه (amun hādeh): فرصت بده

اَمونت (amunat): امانت

اَمونَتی (amunati): امانتی

اَمونَتیئَه (amunatia): امانت است

اَمونَد (amunad): امانت

اَمونَدی نیئَه (amunadi niah): امانتی نیست.

اَمونِش بَروی بَوِه (amunesh barvi baveh): طاقت از دست داد

اَمونَم بَروی بَوِه، اَمون نِدارمَه (amunam barvi baveh): طاقت ندارم، صیرم تمام شد، عاصی شدم

اِمویی (emuyi): می آمدی

اِمید (emid): امید

اِمیدوار، آبِسَّنِ زَن (emidvar): زن آبستن

اَمِّیدون دَرشیئن (ammeydun darshian): از تکلیفی شانه خالی کردن

اَمیر زادَه (amir zādah): فرزند امیر

اُن (on): آن

اُن (اون) دوور (on dur): آن زمان

اُن (اون) مِسونا (on mesunā): آن وقت ها، آن موقع ها، آن زمان ها، آن ایام، آن هنگام

اُن بار (onbār): آن مرتبه ، آن دفعه

اِندا، میزون (endā): اندازه، میزان

اِندی (andi): این قدر ( مقدار زیاد)

اُن دوور (ondur): آن نوبت

اُن رِیَه (on riah): آن ردیف یا آن راسته

اُن سَنگ، اون سَنگ (on sang, un sang): آن سنگ

اُن کِش، اُن دوور، اُن چِنِش (on kesh): دفعه ی بعد

اُن کَشَه (on kashah): آن پهنه

اُن گَل، اُن گَلی (on gal): آن تنگه

اُن مِسون (on mesun): آن هنگام

اُن وِرا (on verā): آن طرف ها

اُن(اون) دوور (on dur): آن موقع، آن هنگام، آن وقت

اُن، اون، اُنَه، اونَه (on): آن

اَنّا بَکِتَن (anna baketan): از رمق و نیرو افتادن

اَناخِشی پِرِسائَن (anākheshi peresāan): از ناخوشی برخواستن

اَنّاخِشی دِرگاموئَن (annakhesi dergamuan): از بیماری برخاستن، بهبودی بیماری

اِنار (enār): انار

اَنبار کُردن، پَسُفت هاکُردَن (anbār kordan): انبار کردن ، ذخیره

اَنبارِ هیمَه، هیمَه ای اَنبار (anbāre himah): مخزن هیزم

اُنبار، اُمبار (anbār): بعد

اَنباری، اَمباری، اَمبار (anbāri): مخزن

اَنبُرَک (anborak): انبر کوچک

اَنتَر (antar): بوزینه، میمون

اِنتِرتاش (entertās): مدلی از کامیون

اِنتِقوم بَییتَن (entegum baytan): انتقام گرفتن

اَنتِمون (antemun): این مقدار از زمان، تا حالا، زمان دور

اَنتِمون کوجِه دَوی؟ (antemun kujeh davi): تا حالا کجا بودی؟

اَنتِمونی نَیبِه (antemuni nayibeh): زمانی نگذشته بود

اِنتی (اینتِری) (enti): این طوری، این گونه، این طور

اِنتی بَوِه گِه: (enti baveh geh): اینطور شد که

اِنتی کُردی (enti kordi): این طوری می کردی

اِنتی نَکُردی (enti nakordi): این طوری نمی کردی

اِنتی نَوِی با  خُب بِه (enti navebā khob beh): این طور نمی شد خوب بود

اِنتی نیئَه (enti niah): این جوری نیست

اِنتی، اینتِری، هِنتی (enti): این طوری

اِنتیاز (entiaz): امتیاز

اَنجِکِرَک (anjekerak): آسیاب سنگی کوچک و قابل انتقال، سنگ سوراخ داری که در استخر نصب می کنند و آب از آن بیرون می آید و قابل باز و بسته شدن است. مدخل دایره مانند در مجاری آب

اَنجِکسُن (anjekson): آمپول

اَنجِکسُن بَزو (anjekson bazu): آمپول زد

اُنجَه (onjah): آن جا

اِنجَه اِنجَه (enjah enjah): تکّه تکّه، ریز ریز

اَنجوم (anjun): انجام

اَنجی کِرَک (anji kerak): آسیاب سنگی کوچک و قابل حرکت

اَنجیل (anjil): انجیر

اِندا، اِندازَه (endā): اندازه، میزان (یِه جامَکی اِندا= به میزان یک کاسه)

اِندازَه (endāzah): مقدار

اِنداشِ بَییر (endāsh bayir): اندازه اش را بگیر

اِنداش نَوونی (endās nazuni): اندازه اش نمی شوی، در سطح او نیستی

اِنداش نی (نیئَه) (endāsh ni): اندازه اش نیست

اِنداش نیئَه (endās niah): اندازه اش نیست

اِنداش هاکُن (endas hakon): اَندازه اش کن

اِنداشَه (endāsah): اندازه اش است.

اِنداشَه بَییر (endāsah bayir): اندازه اش را بگیر

اَنَدَرون (andarun): داخل، درون

اِندور، اِندورین (endur): بعداً

اِندورین (endurin): بعدی، بعداً

اَندونوک (andunuk): کوچک، اندازه ی کوچک

اَندونوک دار (andunuk dār): درخت کوچک

اَندونوکَه (andunukah): کوچک است.

اِندوور (endur): دفعه ی دیگر

اُندوور (ondur): آن موقع، آن وقت

اَندوونوک، کوشکَک، اَندیئَک (andunuk): کوچک

اَندی (andi): این قدر، این همه، از پس، آن قدر ، هِی، مدام

اَندی بِرمِه نَکُن (andi bermeh nakon): این همه گریه نکن

اَندی بو تا هَتَکِت وَتَک گِردِه (andi bu tā hataket latag gerdeh): توهینی به این معنی که آنقدر بگو تا جانت به در رود، آنقدر بگو تا حرفت تمام شود

اَندی بوتی (andi buti): این قدر گفتی

اَندی تَنگ نَیرِش (andi tang nayiresh): این قدر سخت نگیر

اَندی جور نَوِرِش (andi jur naveresh): آن قدر بالایش نبر (مهمّش نکن)

اَندی جیر نیارِش (andi jir niāresh): آن قدر کوچکش نکن

اَندی خُتِه نَییر (andi khodteh nayir): این قدر پز نده

اَندی دی بیراهِه نونَه (andi di birahah nunah): زیاد هم اشتباه نمی کند

اَندی سَر نَکُّتِن (andi sar nakoten): این قدر سر و کلّه نزن

اَندی سَر و بِن نَییر (نَکُنِش) (andi sar o ben nayir): هی موضوعی را تکرار نکن یا کش نده

اَندی سَمَن دارمَه کِه یاسَمَن دِلَش گُمَه (andi saman dārmah ke yāsaman delash gomah): کنایه از این که آنقدر گرفتارم که گرفتاری کوچک برایم بی معنی است

اَندی شِر (andi sher): از فاصله ی دور

اَندی شِیر (andi sheyr): از این فاصله ی دور، این همه جا

اَندی کِه (andi ke): تا این اندازه که

اَندی کَلِه نَکُتِن (andi kaleh nakoten): آنقدر آسمان و ریسمان نکن، آنقدر حرف نزن

اَندی کِه (andi ke): آن مقداری که، این همه

اَندی کِه سَر دَرَه هَمون اَندی دِی بِن دَرَه (andi ke sar darah hamun andi di ben darsh): کنایه از کسی یا چیزی که نیم آن معلوم و مشهور است

اَندی گَب نَزِن (andi gab nazen): زیاد حرف نزن

اَندی گَتِه نَکُنِش (andi gateh nakones): آن قدر بزرگش نکن

اَندی گَتَیَه (andi gatayah): خیلی بزرگ است

اَندی نَپِلِک (andi napelek): این قدر پَرسِه نزن

اَندی نَفِس (andi nafes): این قدر نخواب

اَندی نوتی تا (andi nuti tā): آنقدر نگفتی تا

اَندی نوو (andi nu): اینقدر نگو

اَندی نَییر، اَندی جِس نَییر (andi nayir): این قدر پز نده

اَندی هاکُن تا هَتَکِت لَتَگ گِردِه (andi hakon tā hataket latag gerdeh): کنایه از معادل این که آنقدر بکن تا جانت در بیاد

اَندی هَشو دِنِنگِن (andi hasu denengen): این قدر تحریکش نکن

اَندی وَر نَشو (andi var nashu): آن قدر دست نزن

اَندی، اَندی دی (andi): زیاد

اَندین (andin): این قدری، آن قدری (از لحاظ اندازه)

اَندین بِه (andin beh): این قدری بود، آن قدری بود.

اَندینَه (andinah): این قدر

اَندینِه بِه (andineh beh): به این اندازه بود

اَندونوکَه، یِه زَزوکَه (anduduk): کوچک است

اَندیئَک، یِه زِرّوک، یِه زوروک، یِه چُس مِثقال (andiak):: مقداری اندک

اَندیئَک شِیر (andiak sheyr): جای کم

اَندیئَک کارَم لَت بَخوردَه (andiak kāram lat bakhurdah): اندکی کارم به تاخیر افتاد

اَنزِلی (anzeli ): تعدادی زنگ کوچک و مهره هایی که برای زیبایی و زینت چارپایان به انتهای پالان بسته می شود.

اَنسِر (anser): مردی که توان حامله کردن ندارد.

اِنسون (enson): انسان

اِنسون نیئی (ensun niei): انسان نیستی

اِنسونون (ensonon): انسان ها

اِنسونیّت(ensuniat): انسانیت

اَنّظَربَکِتَن (annazar baketan): از چشم افتادن

اَنعوم (anum): انعام

اَنَّفَس بَکِتَن (annafas baketan): از نفس افتادن ، خسته شدن

اِنکار کُردَن، دَبَّه بَکُردَن (enkār kordan): جر زدن

اِنکان (enkan): امکان

اَنگ (ang): انگیزه، باعث، تهمت

اِنگار بَکُردَن(آکُردَن) (engār kordan): ترک کردن ، نادیده گرفتن

اِنگار چِه هاکُردَه (هاکُردَه) (engar che hākordah): بی اعتنایی کرد

اِنگار کُردن (engār kordan): ترک کردن ، نادیده گرفتن

اِنگار هاکُردَن (engār hākordan): ترک کردن، رها کردذن

اِنگارچِه بَکُن، کِنار اِنگِنِش (engārcheh bakon): ترکش کن، بی خیالش شو

اِنگارچِه هاکُردِمَه (engārche hākordemah): بی اعتنایی به او کردم

اِنگارمِه بَکُردَه، سَرواهِشتَه مِنَه (engārmeh bakordah): ترکم کرد

اِنگارَه (engārah): طرح و نقشه

اِنگارَه بَریتَن (engārah baritan): طرح ریختن

اِنگاری (engāri): انگار

اَنگِش تِ بِیی (anges te beyi): باعث آن تو بودی

اَنگُشدَر، اَنگُشدَری، اَنگوشدَری، اَنگوشدَر :(angoshdar) انگشتر

اَنگَل (angal): پستان دام

اَنگَل (angal): آلت تناسلی پسر بچه یا آلت تناسلی حیوانات نر

اَنگَل (angal): طفیلی، مزاحم

اَنگَل (angal): نوک آویزان پستان گاو

اَنگَل نِواش (angal nevāsh): آویزان به کسی نباش

انگُلی (angoli): انگشت کردن

اَنگُم، اَنگُرُم (angom): صمغ درخت

اَنگور کُل (angur kol): بوته ی انگور

اَنگور کُلی دِلَه (angur koli delah): داخل بوته ی انگور

اَنگورِه ی چُش (anguraye chosh): تخم چشم

اَنگوری (anguri): اَنگور فروش

اَنگوری حَبَّک (anguri habak): حبه ی انگور

اَنگوشت (angusht): انگشت

اَنگوشت بِه دُهُن بَمونِسَّن (angust be dohon bamunessan): انگشت به دهان ماندن (کنایه از حیران و متعجّب ماندن)

اَنگوشت چِه بِه مِن حِوالِه کُردَه (angushtche be men hevālah koedah): انگشت شصت (که نشانه ی بی ادبی است) به سمت من گرفت

اَنگوشت وَسَطینی اِندا (angust vasatini endā): اندازه ی انگشت وسط

انگوشت(āngusht):  angushtانگشت

اَنگوشتَر (angushtar): انگشتر، انگشتری

اَنگوشتَری (angushdari): حلقه

اَنگوشتونَه (angustonah): انگشتانه

اَنگوشتونَه، خِفتی (angushtunah, khefti): انگشتر، انگشتانه

اَنگوشدَر (angusdar): انگشتر

اَنگوشدَری (angusdari): انگشتر، انگشتری

اَنگولَک هاکُردَن (angulak hākordan): با انگشت به کسی ور رفتن

اَنگولَک کُردن (angulak kordan): با انگشت به کسی ور رفتن، کنایه از سر به سر کسی گذاشتن

اَنگی بِه خیالِش نیئَه، رَهِش نَییرنَه (angi be khiales niah): انگیزه ای ندارد.

اَنگیلیسی: (angilisi): چراغ انگلیسی

اُنَه (اونَه) رِ هیئِر (هیر) (onah re hier): آن را بردار

اَنوم (anum): انعام

اِنون (enun): دَلیل

اِنونِت چیئَه(anunet chiah): دلیلت چیست

اَنیسِّر (aniser): مردی که توان حامله کردن ندارد

اَنیمون (animun): پشیمان

اَنیمونی (animuni): پشیمانی

اَه (ah): صوتی که در هنگام نفرت از چیزی بیان می شود.

اَه اَه (ah ah): صوتی که در موقع اظهار نفرت از چیزی ادا می شود

اِهتِماد (ehtemād): اعتماد

اَهرین (ahrin): حوضچه ای در کنار سنگ آسیاب که سنگ به هنگام خرد کردن گندم آرد را بدان جا ریزد.

اِهِشتَه، بِهِشتَه (eheshtah): ممانعت نمی کرد

اَهل (ahl): مردم یک محل

اَهل (ahl): نَجیب، سَر بِه راه، شایسته، شخص حرف گوش کن و عاقل

اَهلِ اونجِه بیئَن (ahl unjeh bian): از مردم یک محل و آبادی بودن

اهلِ بَخیَّه (ahl bakhiah): وارد کار، مطّلع

اَهل و عَیال (ahl o ayāl): افراد خانواده

اَهل و نااَهل (ahl o nā āhl): کس و ناکس

اَهوش بَوِردَن (ahush baverdan): از هوش رفتن

اِهِلمَه (ehelmah): می گذارم

اُهو، اُهُی (oho): حرف ندا یا تحقیر

اُهُی (okoy): آهای

اُهُی کی ای (okoy ki ie): آهای کی هستی

اُهُی، اُهوی (ohoy): ای

او (u): آب

او اِ فِراوون (ue ferāvun): آب فراوان

او اَمبار (u ambār): آب انبار، مخزن آب

او اَنگ (uang): آب ربزش بینی

او باریکَه (u bārikah): آب کم، درآمد کم

او بَخوردَن (u bakhordan): آب خوردن

او بِداشتَن، اوباری (u bedāstan): آبیاری کردن

او بِدائَن (u bedāan): داخل آب انداختن، آبیاری کردن

او بَرَه (u barah): محلی از نهر بزرگ و سراسری که آن جا را می بندند و آب به کشتزار یا ملک هدایت می کنند

او بَریتن (ubaritan): آب ریختن

او بَزوئَن (ubazuan): آب زدن

او بَکَشی یَن (ubakeshiyan): آب کشیدن، عفونتی شدن زخم در اثر تماس با آب

او بَریتَه (u baritah): آب ریخت

او بُلُردِه بَوِیَه (u bolordeh baveyah): آب جوشید.

او بِلِردیئَه (u belerdayah): آب جوش است

او بوردَن، او بَویئَن (u burdan): آب رفتن

او بوردَه (u burdah): آب رفته (کوتاه شدن لباس در اثر شستن)

او بَوِیَه (u baveyah): آب شدن

او بیاردَن (u biārdan): آب آوردن

او بَیتَن (u baytan): آب گیری کردن

او بیموئَن (u bimuan): آب آمدن

او پاج (u paj): آب پاش

او پَز (u paz): آب پز

او پَس هِدائَن (u pas hedāan): آب پس دادن

او تَنی، حوضِنی، شِنو (utani): آب تنی

او تیل بَوِیَه (u til baveyah): آب گل آلود شد.

او خورَه، اوخوری (u khora u khori): آب خوری، لیوان، جایی که آب برای خوردن باشد

او دِپاتَن (u depātan): آب پاشیدن

او دَرشونَه (u darshunah): آب دارد می رود

او دِرگا زو (u dergā zu): آب بیرون زد.

او دِرگامو (u dergamu): آب بیرون زد

او دَرِنگوئَن (u darenguan): آب انداختن

او دَس (u das): آبی که با آفتابه برای شستن دست قبل و بعد از غذا در لگن می ریختند

او دَکِتَه، او راه کَتَه (u daketah): آب افتاد

او دِمالا (u demālā): در مسیر آب نهر رفتن و موانع داخل آب را بر طرف کردن

اودون (udun): آب ودانه

او دو (u du): آب دوغ

او دَوِستَن (دَوِسّائَن) (udavestan): آب بستن

او دوغ (udugh): آب دوغ

او دونَه (udunah): آب و دانه

او دَییتَن (u dayitan): آبگیری کردن

او رِ تیل کُردَن (u re til kordan): آب را گل کردن

او رَ تیل نَکُنین (u re til nakonin): آب را گل نکنید

او رِ لی هاکُردَن (u re li hākordan): آب نهر عمومی را از سر منشاء یا از ابتدای ورودی به رودخانه باز (رها) کردن

او رِ لی هاکُن (u re li hākon): دهانه ی آب نهر را باز کن

او رِ هِراجاندِن (u re herājānden): آب را در تمامی کرت های زمین پخش کن

او رِ هِراژِن (u re herājen): آب را در زمین پخش کن

او رِ هِگاردِن (u re hegārden): برگردان آب به رودخانه

او راه (u rāh): راه آب، گذرگاه آب

او راه کَتَه (u rah katah): آب به راه افتاد.

او زیرِ کاهَه (u zirekāhah): راز دار است

او سَر شیئَه (u sar shiah): آب سَر ریز کرد

او سَر کَتَه (u sar katah): آب از مسیر اصلی خودش خارج شد، آب از کنترل بیون رفت، آب راه افتاد.

او شُر زَندَه (u sor zandah): آب مثل آبشار روان است.

او شُر کَتَه (u sor katah): آب مثل آبشار روان است.

او شِلی (u sheli): نخستین آبیاری در سال زراعی جدید که به دلیل نرم بودن و تشنه بودن زمین بسیار سخت انجام می شود.

او صاف کُنَک، او کین زَنَک، او دُزَّک (u sāf konak): حشره ای که بر روی آب راه می رود و مردم معتقد بودند حرکت این حشره روی آب باعث صاف شدن آب می شود

او طِلا (u telā): آب طلا

او قُل قُل خورنَه (u ghol ghol khornah): آب به جوش آمد.

او کار نَکُندَه (u kār nakondah): آب کار نمی کند، منظور این است که آب کم است.

او کَتَن (u katan): در آب افتادن

او کُردَن (u kordan): آب کردن

او کین زَنَک (u kin zanak): حشره سَنجاقَک

او گِز (u gez): آب نفوذ کرده در غذا، پخت اولیه

او گوردون (u gordun): آب گردان

او گوشد (u gusd): آب گوشت

او گیرِت نینَه اَگِه نا شِنوگَرِ قَهاری هَسی (u giret nina aghenā shenugareh ghhahari hassi): کنایه از این که موقعیت فراهم نیست وگرنه تو هم ذاتاً استعداد انجام کارهایی را داری

او گیری هاکُردَن (u giri hakordan): آب گیری کردن

او لَمبَر بَزو (u lambar bazu): آب در یک جا جمع شده و بالا آمده و موج می زند.

او لَمبو (u lambu): آب لمبو (میوه ی رسیده و آبدار)

او موقَع، اون دورون (u moghah): آن زمان

او نَشت کُردَن، تَرَشُّح (u nasht kordan, tarashoshh): چکه

او نِکی (uneki): آن یکی

او نَم (u nam): پاشیدن اندکی آب به چیزی

او هادِش (u hādes): به او آب بده

او هِدائَن (u hedāan): آب دادن

او هِراژِنی بَوِیَه (u herājendeni baveyah): آب در زمین پخش شد.

او هِوا (u o hevā): آب و هوا

او و دون (u o dun): آب و دانه

او و نون دار (u o nun dār): آب و نان دار

او و هِوا (u o hevā): آب و هوا

او وارَه (uvārah): آواره

او وِرا (uverā): آن طرف، آن جا، آن سمتی

او وِرایی (u verāyi): آن طرفی، آن سمتی

او وِینِش (u veynes): آب می خواهد.

او، اوئَه (u): اسپرم

اِوارَه (evārah): آواره

اواِندون، اِسِّل (u endun): آب بندان

اواَنگ، سِک (uang): اَن دماغ

اِواهری (evāhri): نوعی گیلاس زودرس که اغلب توسط پرندگان از جمله زاغ ها خورده می شود.

اوبَخُردَن (u bakhordan): آب خوردن

او بِداشتَن (u bedashtan): آبیاری کردن

اوبَویئَن (u bavian): آب رفتن

اوبَیتَن (u baytan): آب برداشتن

اوپاچ (u pach): آب پاش

اوپَز (u paz): آب پز

اوپَس هِدا (u pas hedā): آب پس دادن

اوت بار دَرَه (ut bār darah): کنایه از این که مرگت نزدیک است

اوتَرَه (utarah): مرزه

اوتِلِمَه (utelmah): تخم مرغ نارسیده

اوتَنی، حوضِنی، شِنوو (utani): آب تنی

اوتیل (util): آب گل آلود

اوجا (ujā): درخت آزاد ، نارون

اوجار (ujār): سرشاخه های برگدار درختان ( عموماً بید و تبریزی )

اوچِک (uchek): قطراتی که از سقف بچکد.

اوچِلیک (uchelik): چیزی که بسیار خیس است و آب از آن می چکد.

اوچینِ بیار (ucineh biār): پلاستیک را بیار

اوچین(uchin):  uchinپلاستیک

اوخورَه (ukhorah): نام مکانی در میگون است، برخی بر این باورند که نیاکان ما برای نام چشمه از این کلمه استفاده می کردند. اگر لهجه ی میگونی را زیر مجموعه ی زبان طبری بدانیم، در ترجمه ی سوره کوثر قرآن کریم که در چندین دهه قبل از این که محققین به فکر جمع آوری لغات طبری بیافتند به زبان طبری ترجمه شده است، در باب کوثر همان "چُشمَه" ترجمه شده است. «إنّا أعطَیناکَ الکَوثَرَ» اما ترا هادائیم یا محمد (ص) وهشتی خونی چشمه

اوخوری (u khori): آب خوری، لیوان، پارچ

اودار (udār): خیس

اودِپاچی یَن (udepāji yan): آب پاشیدن

اودَس (udas): آبی که با آفتابه لگن برای شستن دست قبل و بعد از غذا می آوردند.

اودَس (udas): آبی که به هنگام بستن نان دست را با آن خیس می کردند.

اودوغ (udugh): آب دوغ

اودون (udun): آب و دانه ی پرندگان و طیور خانگی

اَوِر (aver): ابر

اورا (urā): راه آب

اوراز، قُز (urāz): سربالایی تند و ناهموار، جای شیب دار

اورازی (oorāzi): سربالایی

اَوری (avri): ابری

اورین (urin): پر پر، له شده

اَوریئَه (avriah): ابری است.

اوزا (uzā): مایه خمیر سنتی در تهیّه ی نان، آردی که آن را با اندکی مایه ی ترش خمیر کرده می گذاشتند تا ترش شود و سپس آن را به جای مایه ی خمیر به کار می بردند

اوزیرِکا (uzirekā): آب زیرکا، دورو، دُوپوسَّه

اَوَس (avas): به این زودی ها

اَوَس اَوَس وی رِ نَویندی (avas avas vireh navindi): به این زودی ها او را نمی بینی

اوسّا (ussā): استاد، بنا، سبزی صحرایی شبیه برگ چغندر و اسفناج

اوسّا کار (ussā kār): بنّا، استاد کار

اوسال (usāl): افسار

اوسال پارِه کُردَن (usāl pāreh kordan): یاغی شدن ، سرخود شدن

اوسال سَرخود (usāl sar khod): افسار سرخود، شخص سرکش و یاغی

اوسال سَری (usāl sari): مقدار پولی که خریداران چهارپا یان به کسی که افسار آن ها را به دست می گیرد می دهند.

اوستی، اوسّی (usti): آستین

اوستی جور زوئَن (usti jurzuan): آستین بالا زدن

اوستینَگ (ustinag): آستینکی که هنگام پختن نان در تنور استفاده می شود.

اوسَر (avsar): افسر

اُوسوس (avsus): افسوس

اوسی (usi): آستین

اوسی جور زوئَن (ussi jue zuan): آستین بالا زدن، همت کردن

اوسی سَر (usi sar): روی آستین

اوسّی سَر (ussi sar): بالای آستین

اوسّین، اوسّی (ussin): آستین

اوسّینَک، بال اؤسِّین (ussinak): دستکش پارچه ای که هنگام پخت نان زنان به دست می کردند تا دستشان در برابر حرارت تنور کمتر دچار مشکل بشود

اوش بار دَرَه (us bar darah): کنایه از این که مرگش نزدیک است.

اوش بَکِتَه (ush baketah): افتادن آب از چیزهای آب دار و شسته

اوشُر (u shor): آبشار

اوشُرَک (u shorak): آبشار کوچک

اوشَنگُلَک (ushangolak): آب ریزش بینی، نوعی علف سبز که در حواشی مسیر حرکت آب رشد می کند

اوشون (ushun): اوشان

اوصاف کُنَک (usaf konak): حشره ای آبزی که دایره وار بر سطح آب گردش می کند.

اوُقات تلی (ughāt tali): اوقات تلخی

اوصول (usul): کار زشت با انگشت

اوصول بَیتَن (usul baytan): با انگشت کار بد با کسی کردن، کنایه از آزار جنسی با ور رفتن و انگشت گذاشتن

اوف (uf): کلمه ای که برای اظهار درد به خصوص در کودکان به کار می رود.

اوفتویَه، اوفتاوَه (oftuyah): آفتابه

اوفَه (ufah): سرفه ی پی در پی گوسفند

اوفو (ufu): بیماری عفونی سُم پای چهارپایان

اوقات تَلی (ughat tali): اوقات تلخی

اوکُردَن (ukordan): آب کردن

اوکَش (ukash): آب کش برنج، صافی

اوگِز (ugez): آب گرفته شده، پخت اولّیه، آب گرفته شدن (منظور غذایی که بوی آب بدهد)

اوگَوردون (ugurdun): آب گردان، ملاقه بزرگ

اوگوشت (ugusht): آب گوشت

اوّلِ چِل چِلیشَه (avvaleh celcelisah): تازه اوج توانمندی جنسی اش است (در یک مرد در سن حدود چهل سالگی به بعد می باشد)

اَوَل ریندَه بَعد ریدَشَه گَل کَشنَه، گَل میشتچَه جَم کُندَه خورنَه (aval rindah bad ridashah gal kashnah gal mishtchah jam kondah khornah): کنایه هایی راجع به کناست و خسیسی

اَوَّلِ وَختی (aval vakhti): زودی

اَوَّل، اون مِسّون، اون مِسّونی (aval): قبل

اَوَلا (avalā): ابتدا، از اول

اَوَلا هِنتی نَوِه (avalā henti naveh): ابتدا اینطور نبود

اولاد، یال، وَچَه، فَرزَند (ulād): زاده

اولَب (ulab): پهلو

اولَمبو (ulambu): آب لنبو ، میوه رسیده و آب دار

اولَه (ulah): آبله

اولَب (ulab): پَهلو (بخشی از بدن)

اولگو (ulgu): الگو

اولَمبو (ulambu): آب لنبو

اولَه (ulah): تاول، آبله

اولِه بَییتَن (uleh baytan): آبله گرفتن

اولِه بَییتِنَه (uleh bayitenah): آبله گرفتند.

اولَه دَر کُردن (uleh darkordan): آبله در آوردن، تاول زدن

اونا ها (unāhā): آن جاست.

اولِه دَرکُردَن (uleh dar kordan): آبله در آوردن

اولِه دَکُتِنا (uleh dakotenā): آبله کوبید

اولِه دَکُّتِنائَن (uleh dakkotenāan): آبله کوبیدن

اولِه دیرگا اوردَه (uleh dirgā urdah): آبله گرفت

اَوَلی چین (avail chin): برداشت نخستین محصول همانند یونجه

اَوَلی، یِکُمی، یِکُمین (avali): نخستین

اوم بار دَرَه (um bār darah): آب را گذاشتم روی اجاق (کنایه از این که زمان مرگم نزدیک است)

اوم بار، اون وار، اون باردی، اون باری (um bār): آن دفعه

اوم مِسون (um mesun): آن وقت، آن موقع، آن هنگام

اوم مِسون کِه وِینِه بوری مِنِه بو (um mesun ke veyneh buri meneh bu): آن موقعی که می خواهی بروی به من بگو

اوم مِسونا (um mesunā): آن وقت ها، آن موقع ها، آن هنگام ها

اومَد نَیومَد دارنَه (umad nayumad dārnah): آمد و نیامد دارد.

اومَد نَیومَد دارنَه (umad nayumad dārnah): آمد و نیامد دارد

اومِّسون (ummesun): وقتی

اون (un): آن

الاون (alun): الان

اون اِندا (un endā): آن اندازه

اون بار، اون باری، اون باردی، اون وَختی (un bār): آن مرتبه

اون پَر (un par): آن طرف، اتاق دیگر

اون پَند (un pand): آن بخش زمین

اون پِی دیم (un pey dim): آن گوشه، آن کنار

اون تُک (un tok): آن بلندی: آن نوک

اون جاهانَک (un jāhānak): آن جاهای کوچک، آن جاها

اون جِهون، اون دِنیا (un jehun): آخرت و دنیا

اون چِک (un chek): آن نبش

اون حِواری (un hevāri): آن مسیر، آن جهت

اون حِواری (un hevāri): آن محدوده

اون دَس (un das): آن طرف (تو اون دَس بور مِن اِیمَه / تو لَس لَس بور مِن اِیمَه)، محله آن طرف رودخانه ، هریک از محله های اطراف رودخانه نسبت به محله دیگر

اون دَم (un dam): لحظه، آن لحظه

اون دور (un dur): بهداً

اون دور دورا (un dur durā): آن قدیم ها

اون دُورون (un durun): آن دور دورا

اون دورین، اون کِش(un durin): نوبت بعدی، آن نوبت

اون دوور (un dur): آن موقع، آن دفعه، نوبت بعدی (وقت، زمان، هنگام)

اون دیم (un dim): آن جهت، آن طرف

اون دیم گاه (un dimgāh): آن محدوده

اون دیمَه (un dimah): آن منطقه، آن محدوده، آن جا

اون رِیَه (un riah): آن راسته(ردیف، جهت، مسیر)

اون سَر (un sar): آن طرف

اون سَرا (un sarā): آن طرف ها

اون سَری (un sari): آن دنیا، آخرت، آن طرفی

اون سِری (un seri): آن دفعه، آن وقت

اون سوک (un suk): آن جا

اون سی (un si): آن طرف، آن سمت

اون سیکّی سَر (un siki sar): بالای آن بلندی

اون کارَه، یِه کارَه (un kārah): فاحشه

اون کارَیَه، کارَیَه (un kārayah): هرزه است

اون کَلَّه (un kalah): آن بالا

اونِ کی (uneki): بعدی

اون گَزَک (un gazak): آن زمان، آن موقع

اون گَل (un gal): آن طرف

اون گَلِ هارِش (un galeh hāresh): آن باریکه را ببین، این تنگه را ببین

اون گَل، اون گَلی (un gal): آن جا

اون گیرا گیری دِلَه (un girā giri delah): در آن گرفتاری

اون لَک هِرِس (un lak heres): آن طرف بایست

اون لَکِه دَواش (um lakeh davāsh): آن مکان باش

اون لَک (un lak): آن جا، آن مکان

اون مِسون، اون مِسونا، اومباردی (un mesun): آن وقت

اون مُسونا (un mosunā): آن وقت ها، قبلا، قدیما

اون مِسونا یادِش بِه خِیر (un mosunā yādesh be kheyr): آن ایام ها یادش به خیر

اون مِسّونا، سابِق بَر این (un mesunā): گذشته ها

اون موقِع کِه دَوِ رَصَد کُردِنَه مِن مَوال دَوِیمَه (un mogheh ke daveh rasad kordrdenah men mavāl dayimah): کنایه از بی بهره بودن از چیزی و شانس نداشتن

اون واری (un vāri): آن دفعه ای

اون وِرا (un verā): آن سمت، آن جهت، آن طرف

اون وِرا اون وِرا (un verā un verā): آن طرف ها

اون وِرایی (un verāyi): آن طرفی

اون وَری (un vari): آن طرفی

اون وَقت کِه خوش خُشونِت بِه (un vakht ke khosh khoshunet beh): آن هنگام که خوشحال بودی

اوناها (unāhā): آنجاست

اوناهاش، اوناهاشَه (unāhāsh): آن جاست

اوناهان چیئَه؟ (unāhān ciah): آن ها چیست؟

اوناهانِر، اونِهانِر، وِشونِر (unāhāner): به خاطر آن ها

اوناهانَک (unāhānak): آن ها

اوناهانَک دَوِه شینَه (unāhānak dave shinah): آن ها داشتند می رفتند.

اوناهانِنَه (unāhānenah): آن ها هستند، آن ها می باشند.

اوناهانَه (unāhānah): آن ها را

اوناهانی تیکِه نیئَه (unāhāni tikeh niah): به درد آن ها نمی خورد

اونبار، اون باردی (unbār): آن دفعه، آن وقت

اونتی (unti): به آن شکل

اونجاهان (unjāhān): آن جاها

اونجَه (unjah): آن جا

اونجِه پِلاس بَوِه (unjeh pelās baveh): پیوسته آن جا ماند

اونجِه دَنگ دَنگ زَندَه (unjeh dang dang zandah): آن جا خیلی ساکت است

اونجِه لَپی تَلیئَه (unjeh lapi taliah): آن جا پر از تیغ است

اونَرِه (unareh): آن را

اونِکی (uneki): آن یکی

اونَه (unah): او ، آن، آنکس

اونَه ای واسون (unai vāsun): از بهره

اونَه چیئَه (unah chiah): آن چیست

اونَه دی (una di): آن هم

اونَه دی کی! تو! (unah di ki to): آن هم کی! تو!

اونَه رِ بَوِر (unah re baver): آن را ببر

اونَه رِ دَرِنگِن گَلِش (unah re darengen galesh): آن را بیانداز رویش

اونَه رِ هادِه (unah re hādeh): آن را بده

اونِه شِمِنی شینَه (unah shemeni shinah): آن مال شماست

اونِه مِنِه بوتَه (uneh menah butah): او به من گفت

اونِها، اُنِها، ویشون (unehā): ببین آن است

اونِهان (unehān): آنها، آنان

اونِهانِر (unehāner): به خاطر آن ها

اونِهانَک (unehānak): آن ها، آنان

اونِهایَه (unehāyah): آن جاست

اَوِنی دِرگا اوردَن (aveni dirgāurdan): کنایه از آزردن کسی بعد از محبت به وی

اَوِّنی فیل بَکِتَن (avveni fil baketan): از دماغ فیل افتادن

اَوِّنی کَسی دِرگا بیاردَن (avveni kasi dergā biārdan): کنایه از آزردن کسی پس از محبّت به وی

اونَیِر، وِنِر (unayer): برای او

اونیک (unik): آبنیک (روستایی در رودبار قصران)

اونَیَه (unayah): آن است

اونَیی دیم دِماسَه (unayi dim demasah): چسبیده به آن است

اونَیی کِه کین چِه هِدا مَردِ مِیدون بَوِه اونَیی کِه هاکُردَه خارِ مُغیلون بَوِه (unayi ke kinche hedā marde meydun baveh unayi ke hakordah khāreh moghilun baveh): کنایه از وارونگی کار دنیا

اونَیی لایِقَه (unayi lāyeghah): شایسته ی آن است

اونَیی واسون (unayi vāsun): برای آن

اَوِنیئِه فیل جیر کَتَن (aveni fil jir katan): کنایه از غرور بی جا داشتن

اوهِدایَن (uhedā an): آب دادن، داخل آب کردن

اوهو (uho): آهای

اوهوی (ohoy): آهای

اووضاع  (uzā): اوضاع

اووقات تَلی (ughāt tali): اوقات تلخی

اوولاد (ulad): بچه ها

اووَنگ (uvang): آونگ

اووه، اووو (uh): لفظی که هنگام تعجّب بر زبان می رانند. معادل وای وای

اُوئَمبار (uambār): آب انبار، مخزن آب

اووَنگ (uvang): آونگ

اوهِدایَن (uhedā an): آب دادن

اوهِوا (uhevā): آب و هوا

اویار (uyār): آبیار

اویاری (uyāri): آبیاری

اَیاغ (ayāgh): رفیق صمیمی، مانوس، یار غار

اَوی (avi): از او، ازش

اوی (oy): واژه ی ندا مثل ای

اوئَک، آبَک (uak): نام کوهی در شمال شرقی میگون که چشمه ای هم دارد. در کنار چشمه غار کوچکی قرار داشت که در تابستان ها مملو از یخ بود. مردم و مخصوصاَ بستنی فروشان برای نگهداری محصولات خود به کوه آبک رفته و این یخ ها را به منزل می آوردند.

اوئَم بار دَرَه (uam bār darah): آبم مشغول داغ شدن است (کنایه از نزدیک بودن مرگ)

اوئَنگ، سِک (uang): آب ریزش بینی

اوئَه (uah): مِنی، اسپرم مرد

اویِه ناطَلَبیدِه مُرادَه (ue nātālābeda morādah): کنایه از پیشدستی در امر خدمت

اویی (uyi): آبی (غیر دیمی)، محصول آبی

اویی دِلِه اِنگوئَن (uyi deleh enguan): داخل آب انداختن

اویی دِلَه دِلِه شیئَه، او دِلِه بَوِردِش (uyi deleh deleh shiah): غرق شد در آب

اویی گَت گَتِ لَم (uyi ghat ghate lam): موج های بزرگ آب

اویی لَم لَم (uyi lam lam): موج های کوچک آب

اویی وَعو (uyi vau): صدای غرش آب

ای اِندا (ei enda): این اندازه

ای اَندی رِ بوتِمِت (ei andi re butemet): این همه را بهت گفتم.

ای اَندی کِه بوتِمِت (ei andi ke butemet): این همه که بهت گفتم.

ای ای ای، آی آی (ie ie ie): عبارت و واژه هایی که برای بیان خشم و عصبانیّت به کار می رفت

ای دَم (ei dam): لحظه، این لحظه

ای دیم گاه (ei dim gāh): این محدوده

ای دیمَه (ei dimah): این محدوده

ای راسَّه (ei rāssah): این ردیف، این جهت، این مسیر، این سمت

ای راسَه رِ بَییر و بور (in rasa re bayer o bur): این مسیر، جهت یا سمت را بگیر و برو

ای رَقَم، اِنتی، هِنتی (e ragham): این گونه، این طور

ای زودیا، حَلا حَلا (i zudiā): به این زودی

ای کَشَه (I kashah): این پهنه

ای گَلی، ای گَل (ei gali): این باریکه، این تنگه

ای گَلینی دِلَه (I galini delah): داخل این باریک

ای لو (ei lu): این گردنه

ای لویی سَر (ei luyi sar): سر این گردنه

ای هیری ویری دِلَه (ei hiro viri delah): تو این شرایط نامساعد

ای وار (ei vār): این بار، این دفعه

ای واری (ei vāri): این دفعه ای

ای وِرا (ei verā): این طرف، این جا، این سمتی

ای وِرایی (ei verāyi): این طرفی، این سمتی

ای، اینَه (i): این

اَی، اَیی (ay): مدفوع به زبان کودکان

اَیاد بوردَن، یاد هاشیئَن (ayad burdan): از یاد رفتن

اَیاز (ayāz): باد صبا، نسیم ملایم، باد سحرگاهی، هوای بیرون خانه در شب

اَیاز بَزو سَرِحال بیمومی (ayāz bazu sare hal baymi): باد سحرگاهی زد سرحال شدیم

اَیاز دَکِتَه بِچامی (ayāz daketah bechāmi): باد سحرگاهی زد سردمان شد

اَیاز دَکِتَه یَخ بَکُردِمَه (ayāz daketah yakh bakordemah): باد سحرگاهی می زند یخ کردم

اَیاغ بَویَن (ayāgh bavian): رفیق وصمیمی شدن

اَیاق (ayāgh): اُخت، انس و الفت، همپایه، یار غار

اَیاق گِرِسَّن (āyāg geressan): اُخت شدن، مانوس گشتن

اَیاق، جان جانی، جُون جُونی (ayāgh): صمیمی

ایتِراض (eterāz): اعتراض

ایرات دار (irād dār): ایراد دار

ایرَقَم (iragam): این قدر (مقدار زیاد)

ایرون (irun): ایران

ایرونی (ieuni): ایرانی

ایرونیون (iruniun): ایرانیان

ایز (iz): پی (نشان)، حقیقت، رد پا، کنه کار

ایزِ پِیدا کُردَن (iz peyda kordan): رد پا یافتن

ایز چِه بَییر هارِش کوجِه دَرَه (iz che bayir haresh kujeh darah): پی اش را بگیر ببین کجاست؟

ایزچِه بَزومَه، دِمالِه ایزچِه بَیتِمَه (izche bazumah): پی آن را گرفتم

ایزی (izi): شپشه ی باقالا

ایژدِها (ijdehā): اژدها

ایسفَند (isfand): اِسپَند

ایسکی، اِسکَه (به ندرت) (iski): اسکی

ایسگاه ،اِسگا، مِیدون گاهی (isgāh): ایستگاه، میدان اصلی میگون که محل پارکینگ و ایستگاه مسافران به رودبارقصران و تهران می باشد.

ایسگایی دور (isgāyi dur): دور میدان

ایش (ish): آوایی که در موقع اضطراب و شنیدن خبر به کار می رود، وای آه

ایش (ish): آه

ایش (ish): آوایی که هنگاه ترس و اضطراب بیان می شود

ایش ایش (ish ish): وای وای، آه آه، آخ آخ

ایشُن (ishon): ایشان                                                                         

ایل و تِبار(il o tabār): ایل و تبار

ایمُن (imon): ایمان

ایمُن بی یاردن (imon bi yārdan): ایمان آوردن

ایناها (ināhā): این جاست

اینجَه (injah): این جا

این سَری (insari): این طرفی

اِیوُن (eyvon): ایوان

ایل، مَردومونِ یِه تیرَه، تیرَه، سِلسِلَه، سوو (il): طایفه

ایلچی (ilci): فرستاده، سفیر، قاصد

ایلی پایی (ili pāyi): چادر نشینی

ایمام زادَه، اِمام زادَه (imām zādah): امامزاده (کنایه از آدم پاک و ساده)

اِیمَه (eymah): می آیم

ایمون (imun): ایمان

ایمون بیاردَن (imon biārdan): ایمان آوردن

این اَندی (in andi): این همه

این باری، این کِش (inbāri): این بار، این دفعه

این بَند (in band): این بخش، این قسمت

این بیابونی نی دِلَه (in biabuni delah): این جای وسیع

این پَند (in pand): این بخش زمین

این پِی (in pey): این گوشه، این کنار، این پشت

این پِی سی (in pey si): این گوشه، این کنار

این پِی، این سَمت و سی (in pey): این سمت و سو

این جاهار (injāhār): این جاها

این جَه (injah): این جا، این محدوده

این جِه یَخ سوتَه (injah suah): این جا یخ زده است

این حِواری (in hevāri): این مسیر

این دوور (in dur): این مرتبه

این دَس (indas): این طرف

این دَس (indas): محلّه ی این طرف رودخانه

این دَس اون دَس چِه گُنَه گُه نَخور (in das un das che goneh goh nakhor): کنایه از دست و پا چُلُفتی بودن و بی عرضگی

این دَس اون دَس کُردَن، اِن لِنگ اون لِنگ کُردَن، پُشتِ گوش اِنگوئَن، لِنگ لِنگ هاکُردَن (in das un das kordan): تعلّل کردن

این دورین (indurin): نوبت فعلی، این نوبت

این دوور (in dur): این دفعه، این بار، این نوبت

این دیم (in dim): این طرف

این دیمَه، این سی، این وَر، این سو، این گَل (in dimah): این جهت

این رَدَه (in radah): این راسته، این ردیف

این رَقَم (in ragham): این طور، این گونه

این رَگَه، این حِواری (in ragah): این مسیر

این سُنَّت هِکِتَه (in sonnat heketah): این رسم برانداخته شد

این سی (in si): این طرف

این کِش تو بِرا (in kesh to berā): این بار تو بیا

این کِش و واکِشی دِلَه (in kish o vākeshi delah): در این بحبوحه

این کِش، این دوور (in kesh): این بار

این گَل، این گَلی (in ghal): این جا

این گُلَه (in golah): این بوته: این نقطه

این گُلِه پِی (in goleh pey): پشت این بوته

این گیرا گیر (in girā gir): در این بحبوحه

این لایَه (in lāyah): این نصفه

این لَک (in lak): این جا

این لِنگ و اون لِنگ هاکُردَن (in leng o on leng hākordan): معطّل کردن

این مِسونا (in mesunā): این زمانه

این هِدی وِدینی دِلَه؟ (in hedi vedi ni delah): توی این شرایط؟

این هیری ویری نی دِلَه؟ (in hiri viri ni delah): توی این شرایط؟

این وَر اون وَر (in var un var): این طرف و آن طرف

این وِرایی (in verāyi): این طرفی

این وَری (in vari): این طرفی

این یال تِنی تِر بَزَیَه (im yal teni ter bazayah): کنایه ی تحقیر آمیز که فلانی فرزند و پرورش یافته ی توست.

ایناها (ināhā): این جاست.

ایناها هیرِش (ināhā hiresh): ‌اینجاست بردارش

ایناهاش، ایناهاشَه (ināhāsh): این جا است

ایناهان، اینِهون، اینوهون (ināhān): این ها

ایناهانَه (ināhānah): این ها را

ایناهانِه هیئِر (هیر) (ināhānah hier): این ها را بردار

اینجاهار (ن) (injāhār): این جاها

اینجَه (injah): این جا

اینجِه اِمِنی او راهَه (injeh emeni u rāhah): این جا راه آب ما است.

اینجَه اینجَه (injah injah): شَقِّه شَقِّه

اینجِه دَنگ دَنگ زَندَه (injeh dang dang zandah): این جا هیچکس نیست

اینجِه لَپی آدِم دَرَه (injeh lapi ādem darah): این جات پر از آدم است

اینجِه هو هو کُندَه (injeh hu hu kondah): اینجا هیچی نیست (اینجا خالی خالیست)

اینجِه یِه دوش والَک فِتَه (injeh ye dush vālak fetah): اینجا پر از والک است.

ایندوری (induri): این دفعه

ایندورین، ای کِش، ای دوور (indurin): نوبت فعلی

اینَرِه (inareh): این را

اِینَه (eynah): می آید.

اینَه (inah): این

اینَه دی (inadi): این هم

اینَه دی رَه (inah di rah): همچنین

اینَه رِ جا گیر (ئیر) (inah re jā gir): این را بلند کن

اینَه رِ هِماردِن (inah re hemārden): این را نشان بده

اینَه مارچی سینَه رِ گاز بَیتَه (ineh marchi sinah re gāz gitah): کنایه از اوج بد جنسی یک نفر

اینِها (inehā): این است، اینجاست

اینِها، اینجِه کَتَه (inehā): اینجاست

اینِهان، اینِهون (inehān): این ها

اینِهانَک بِریشون دی رَ اَ مَردون مِضایِقِه کُندِنِنَه (ināhān berishun dirah az mardum mozāyeghah kondenenah): کنایه ای راجع به افراد خسیس جماعت

اینِهانَه (inehānah): این ها (را)

اینِهایَه (yenehāyah): اینجا هست

این وِرا (in verā): این طرف

اِینی بِرا نینی نِرا (eyni berā nini nerā): میای بیا نمیای نیا

اِینی دِمالَم؟ (eyni demālam): می آیی دنبالم؟

اِینی؟ (eyni): می آیی؟

اینَیِرَه کِه، اینَه ای واسون کِه (yenayer ke): به این دلیل که

اینَیَه (yenayah): این است

اینَیِه کِه (inayeh ke): به خاطر این که

اینَیی واسّون بِه کِه (inayi vāssun beh keh): به این دلیل بود که

اَیِه تارِ می دی نُیزُشتَن (a ye tāre mi di noyzoshtan): کنایه از این که در معامله سختی نشان دادن

اَیون (ayun): اعیان

اِیوُن، اِیوون، سَکو (eyvon): بالکن

الکُهُل (alkohol): الکل

الوالی داری اِندا (alvāli dāri endā): اندازه ی درخت آلبالو

الّونی (alloni): هم اکنون، همین الآن

الئون (alun): الان

حرف (آ)

آ(ā):  حرف تصدیق که گاهی حالت شگفتگی و حیرت دارد. مخفف آها یعنی آری

آ(ā):  مخفف عنوان آقا. مانند: آ محمّد

آب نِوات (ab nrvāt): آب نبات

آب و رَنگ دار (āb o rang dār): خوش رنگی

آبا(ābā):  آباء، اجداد

آبادی (ābādi): روستا

آبجی (ābji): خواهر

آبجی، دَدَه (abji): خواهر

آبچَه (ābchah): عطسه

آبچین (ābchin) نایلون، کیسه ی پلاستیکی

آبرو بَوِردَن (ābru baverdan): آبرو بردن

آبرو بَریتَن (ābru baritan): آبرو ریختن

آبِدون و سَرسَبز(ābedun o sar sabz):  آباد و سرسبز

آبِدون (ābedun): آباد

آبِدونی (abeduni): آبادی

آبِرو (āberu): حرمت

آبرو بَریتَن (āberu baritan): آبرو ریزی کردن

آبِرو بَریجاندِنائَن(āberu barijāndenāan): آبرو ریختن

آبرو دار (ābroodār): با آبرو

آبِسّن (ābessan): آبستن، حامله

آبِسَن بَوِه، اُشکُمِش پیش بیمو (ābesan baveh): آبستن شد

آبشور ( ābshor): آبشار،  آبشار کوچکی در جنوب میگون و درابتدای جاده به سمت فشم قرار دارد.

آبَمیرَم (ābamiram): فدایت شوم

آب نِوات (āb nevāt): آب نبات

آپارتی (āpārti): پررو و هتّاک، دو رو

آتاشخال (ātāshkhāl): خرت و پرت و خرده ریز بی ارزش

آبِندون (ābendun): سد آبی

آبی دَسِری بِه(ābi daseri beh): مانند آبی بود

آپارتی (āpārti): پر رو و هتاک

آت و آشخال (āt o āshghal): خورده ریز بی ارزش چیزها

آتِشَک (āteshak): آبِله ی فرنگی، نوعی کوفت

آتِشَک (āteshak): نوعی کوفت

آتِشَک، اولَه (āteshak): آبله فرنگی (نوعی بیماری)

آتو (āto): نقطه ضعف

آثار اوثوری (āsār usur): آثار

آثار اوثوری اَزَت نیئَه(āsār osuri azat niah): اثری از تو نیست

آثار، آثار اوثور(āsār): اثر

آجا، جاندار، قَزّاق، سَرواز (ājā): سرباز

آجان، آژان (ājān): پلیس ، امنیه          

آجَن (ājan): بخش هایی از باغ یا زمین زراعی که در یک مرحله آبیاری می شود

آجیر (ājir): آژیر

آجیش دارنَه(ājish darnah): لرز دارد

آجیش هاکُردَن (ājish hākordan): لرز پیش از تب دچار شدن

آجیش(ājish): لرز، لرز پیش از تب، لرز در اثر سرما

آجیشِت نَکُنِه(ājishet nakoneh): دچار لرز نشی

آجیشَم کُردَه(ājisham kordah): سَردم شده، یخ کردم، لرزم گرفته، دچار لرز شدم

آجیشی، آجیش بَزَه، چُمُرون بَزَه (ājishi): سرمایی

آجین(ājin): نهرهای کوچک که با بیل در آبیاری درست می کنند.

آجیه (ājih): شیار و پستی و بلندی در سنگ آسیاب

آجیه کردن (ājih kordan): شیاردار کردن سنگ آسیابی که در اثر سایش سطح آن صاف وصیقلی می شود.

آجیِه هاکُردَن(ājieh hākordan): آج یا شیار زدن به سنگ با کلنگ مخصوص

آجیئَه (ājiah): آج

آجیئَه بَزوئَن (ājiah bazuan): آج زدن سنگ آسیاب با سنگ مخصوص

آخ (ākh): صوت درد و تاسف که معمولاً همراه با کلمات بابا و ننه ادا می شود.

آخ آخ (ākhākh): از اصوات در مقام افسوس

آخ، آخ بابام، آخ نَنَم، آخ بابا، آخ نَنَه (ākh): کلمه ای برای ادای درد و تاسف که معمولاً با کلمات بابا و ننه همراه است

آخا لولو(ākhā lulu): لولو، موجود خیالی برای ترساندن بچّْه

آخِر (ākher): آخُر، حجره های کوچک داخل طویله برای ریختن علوفه برای چهارپایان

آخَرِ زَمون(ākhareh zamun): آخر زمان

آخِر سَر (ākher sar): آخرکار ، دست آخر

آخِش (ākhesh): آخیش ، آهی که همراه با کلمه ای از زبان خارج می شود و بستگی به نوع تلفظ آن دارد. اگر حرف(خ) با شدّت بیان شود برای ادای احساس راحتی و لذت و شادی به کار می رود، و اگرحرف(خ) به آهستگی بیان شود، مفهوم افسوس و ماتم را بیان می کند. بیشتر این آه کشیدن ها پس از نوشیدن یک جرعه آب برای رفع عطش بیان می شود. امیدوارم به جای آخش و یا آخیش رمز مقدس "یا حسین(ع)" بیان شود.

آخَر سَرِ دوور(ākhar sar dur): آخر سر، دست آخر

آخِر سَری (akher sari): آخری

آخِر(ākher): حجره های کوچکی که داخل طویله برای ریختن علوفه چهارپایان استفاده می شود.، محل غذا برای دام

آخِرَد (ākherad): آخرت

آخِرِش، آخِرَش (ākheresh): بالاخره

آخَرین بَفِتَنِت گِردِه ākharin bafetanet gherdeh) یک نفرین که بیشتر از سر عصبانیت گفته می شود

آخِش (ākhesh): چه خوب

آخُن (ākhon): آخوند، ملا، شیخ

آذُقَه (āzoghah): آذوقه

آخُند، مُلّا (ākhond): معلم مذهبی

آخِیش، آخِش (ākheysh): صوتی که در خوشی و لذت ادا می شد

آداش، هَم نووم (ādāsh): اسمی که دو همنام یکدیگر را صدا می کنند.

آدِم (ādem): آدم، نوکر

آدِمِ اُستُقُسدار (ādemeh ostoghosdar): شخص قوی و با بنیه

آدِمِ اُفتادَه (ādemeh eftādah): فرد نجیب

آدِمِ اوزیرِکا (ādemeh u zirekā): تودار

آدِم بَپِت (ādem bapet): آدم باتجربه

آدِم بِه دور (ādem bedur): شخص غیر اجتماعی، شخص خجالتی

آدِمِ بی هَمِه چی، بی هَمِه چی (ādemeh bi hamechi): آدم بد جنس و پست

آدِمِ پوک (ādemeh puk): شخص سبک مغز و کلّه پوک

آدِمِ تَلِ رَگ دار (ādemeh taleragh dār): آدم نچسب

آدِمِ تُندیئَه (ādemeh tondiah): آدم عصبی و برانگیخته ای است

آدِمِ جَلدیئَه (ādemeh jaldiah): شخص تیز و زرنگ و فرز و چابک است

آدِم حِسابی (ādemeh hesābi): شخص صاحب قدر و منزلت

آدِم داشتَن (ādem dāshtan): پارتی داشتن

آدِمِ دَس خُشک (ādemah das khoshk): آدم بی خبر

آدِمِ زَمینَه دار (ādemah zamineh dār): آدم معتبر

آدِمِ غُرساق، غُرساق آدِم، غُرساق (ādemeh ghorsāgh): شخصی که توان و نیروی کافی دارد

آدِمِ غِیر (ādemeh gheyr): آدم غریبِه

آدِمِ لَچَریئَه (ādemeh lachariah): آدم پلیدی است

آدِم وِینِه بَمیرِه پَس چِه دورو بوئِه (ādem veyneh bamireh pas che doru bueh): آدم که باید بمیرد، پس چرا دروغ بگوید

آدِم، تَنابَندَه (ādem): آدم

آدِم، نووکَر (ādem): نوکر

آدِمونِ خان(ādemuneh khān): نوکرهای خان

آدِمونِ مِهرِوون(ādemuneh mehrevun): آدم های مهربان

آدِمون(ādemun): آدم ها

آدِمیزاد (ādemizād): آدمیزاد

آدِمیزاد نِینِه اِدفِنون کُردَن(ādemizādeh neyneh edfenun kordan): نباید به آدم اطمینان کرد

آذُقَه (āzoghah): آذوقه

آذین (āzin): زینت

آرا گیرا (āragirā): آرایش، آرایش شده، مهیا شده، بزک شده

آرد اُو (ārdu): آبی که برای خمیر درست کردن با آب مخلوط می شود.

آردِ تود (ārdetud): توت کوبیده و آرد شده

آردِ لاک (ārdelak): سینی مخصوص آرد از جنس چوب

آردِتوت(ārdetut): توت کوبیده و آرد شده

آردَک (ārdak): صفت سیب رسیده و آرد شده

آردَک گِرِسَّن(ārdak geressan): نرم شدن و رسیدن سیب

آردَکِ آردَک بَوِه (ārdak ārdak baveh): خرد خرد شد

آردَک بَوِه (ārdak baveh): خرد شد

آردَک بَییتَن(ārdak baytan): نَرم شدن و رسیدن سیب

آرُسمَه(ārosmah): فَک

آرُغ (ārogh): آروغ

آرُغ بَزوئن (ārogh bazuan): آروغ زدن

آروارَه (ārvārah): آرواره ، فک

آرُم، آروم (ārom): آرام

آرمون (ārmun): آرمان، آرزو، مراد، ایده آل، امید

آرُغ (ārogh): بادگلو ، آروغ

آرَنگ (ārang): خاک قرمز رنگ

آروارَه(ārvārah): فک، آرواره

آروسمَه (ārosmah): فک پایین

آروم (ārum): آرام، ساکت

آروم بویئَن (ārum bavian): آرام شدن

آروم کُردَن (arum kordan): تسلی

آروم گیر(ārum gir): آرام باش

آروم نَییرنَه(ārum nayernah): آرام نمی گیرد

آرومِش، فوروز (ārumesh): آرامش

آریَه ای (āriayi): قرضی

آز (āzā): رنج، آزار، زجر، ستم، ناراحتی، اذیت

آزا بَدی (āzābadi): زجر دیده

آزا بَکوشت (āzā bakusht ): نفرینی که به چارپایان گفته می شود. یعنی با زجر مردن، مرگ با زجر و اذیّت

آزا دارنی(āzā dārni): مرض داری (توهین)

آزاد بَوی یَن (āzād baviyan): آزادشدن

آزِگار، آزِگا (āzegār): زمان ممتد، کامل، و طولانی (یِه عُمرِ آزِگا)، آزِگار

آزارُم(āzārom): نشانه ها و اثر ناراحت کننده ای که در اطراف زخم پیدا می شود.

آزِردَه (āzerdah): آزرده

آزِردِه بَوِیَه(āzerdeh baveyah): آزرده شد

آزِگار، بِه کُل، پاک، تَموم، تِمون، تِموم، یِه قَلَم، یِه دَس (āzegār): تمام

آژان(ājān):  مامور، سرباز، پلیس

آس و پاس (ās o pās): بی چیز

آساشگاه،(āsayeshgāh):  آسایشگاه

آسّر کاری (āssar kāri): لکّه گیری دیوار

آسدَر(āsdar):  آستر

آسَّر (āssar): پارچه زیرین لباس، آستری

آسِمُن قُرُمبَه (āsemon ghorombah): رعد ، رعد و برق

آسِمون (āsemun): آسمان

آسِمونِ اَبِر بَییتِه می دِلِ غَم (āsemun aber bayetah mi deleh yam): آسمان را ابر گرفته و دل مرا غم

آسِمون ریسمون هاکُردَن (āsemun rismun hakordan): کنایه از تلاش برای توجیه کاری

آسِمون قُرُمبَه، قُر قُرِ مازون(āsemun yorombah): رعد و برق

آسِمون، قُبَّه، کَهو قُبَّه (āsemun): آسمان

آسِمونا (āsemunā): به آسمان

آسِمونی دِلَه تیر و کَمون بَزو (āsemuni delah tir o kamun bazu): قوس و قزح در آسمان پیدا شد

آسِنی (āseni ): قصه، داستان، معما

آسودَه (āsudah): آسوده ، راحت

آسُن (āson): آسان

آسِنیک(āsenik): قصّه های کوتاه، داستانک

آسودَه(āsudah): آسوده

آسون(āsun): آسان

آسی (āsi): خسته و درمانده

آش آکُردَن(āsh ākordan): پوست گوسفند را با سبوس گندم جهت دبّاغی و کندن پشم خیس کردن

آش اُماج (āsh omāj): آشی با خمیرهای گلوله ای

آش بَپِتَن (āsh bapetan): آش پختن

آش رُشتَه (āsh roshtah): آش رشته

آشتی بِدائن (āshti bedā an): آشتی دادن

آشِ با جاش بَخُوردَن (āsh bā jāsh bakhordan): کنایه از غارت

آش بَپِتَن، کنایه از توطئه کردن (āsh baprtan): آش پختن

آش پشت پا (āsh poshteh pā): آش نذری که بعد از رفتن مسافران می پزند.

آش کُردَن (āsh kordan): پوست گوسفند را با سبوس گندم جهت دباغی و کندن پشم خیس کردن

آش کَشک (āsh kashk): آش مخلوط با کشک ساییده شده

آش هاشی کُنِش(āsh hāshi konesh): بمالانش

آش هاشی(āsh hāshi): مالیده

آش ولاش (āsholāsh): زخمی و دارای جراحت های بزرگ

آش، نون (āsh): هر نوع خوراکی

آشتی هاکُردَن (āshti hākordan): آشتی کردن

آشتی کُنون (āshti konun): آشتی کنان

آش سِج (āsh sej): آش همراه قره قروت

آشخال (āshkhāl): آشغال

آشخُر (āshkhor): فردی که تازه به سربازی  و خدمت زیر پرچم رفته باشد.

آشدی (āshdi): آشتی

آشِرمَه(āshermah):  چرم کلفتی که روی کپل حیوان بارکش می نهند.

آش هاشی بَوِه(āshi hāshi baveh):  مالیده شد.

آغُر راهی (āghor rāhi): توشه ی راه زائر

آغِز(āghez):  آغاز، اولین شیر حیوان نو زاییده

آفت بَزو(āfat bazu):  آفت زد

آفتاب بَرِهوت (āftāb barehut): اواخر پاییز تا اواخر زمستان( کنایه برای کسانی که طاسی سر دارند و اشعه

اِفجَه (efjah): عطسه، صدای عطسه

آفَد(āfad): آفت

آفِنداس، دازَک (āfendās): وسیله ای شبیه ساتور دسته کوتاه و هلالی شکل که برای بریدن و قطع کردن شاخ و برگ های درختان استفاده می شود.

آق بالا سَر (āgh bālā sar): کنایه از فضول

آق بانو(āgh bānu): نوعی پارچه ی نخی بزرگ

آقا بالا سر (āghā bālā sar): مراقب، کنایه از رییس و سرور

آقا بَلِه(āghā baleh): فردی که از خود نظری ندارد و همیشه گفته های دیگران را تایید می کند.

آقا موندِنَه(āghā mundenah): مثل آقا می ماند

آقا(āyā): سَرور و بزرگ، شوهر، پدر

آقام(āyām): سرورم، شوهرم، پدرم

آقبانو (āgh bānu): نوعی پارچه ی نخی نازک

آقُر (āghor): سفر

آقُر آکُردَن(āghor ākordan): عزم سفری کردن

آقُر به خیر(āghor be kheyr): سفر به خیر

آل (āl): دیوی خیالی که برای زائو ایجاد مشکل می کند.

آقُر راه(āghor rāh): صدقه ی سفر

آقُر هاکُردَن (āghor hākordan): عزم سفر کردن

آکِلِه بَییت(ghkeleh bayet): جُزام گرفته

آکِلِه دارنی؟(ākeleh dārni): جزام داری؟ (نوعی توهین)

آکِلَه (ākelah): بیماری جذام، خوره

آل آشغال (āl āshghal): آت و آشغال

آل اِشکِنَه (āl eshkenah): قلّاب چوبی برای کج و در دسترس قرار دادن سر شاخه های درختان

آل بَدینَه (āl badinah): آل دیدند 

آلاخُن والا خُن (ālākhon valākhon): سرگردان و بی سر و سامان

آل بَدیئَن (āl badian): آل دیدن

آل دَکِتَن (āl daketan): گرفتار کابوس شدن

آلِ زَنَک(āle zanak): جنّ مادّه

آلاشخال(ālāshkhāl): آت و آشغال

آلِش (ālesh): تعویض لباس

آلخالُق (ālkhalogh): لباس قبا مانند و میان باز کوتاه تر از قبا که زیر آن یا روی پیراهن و جلیقه می پوشیدند.

آلِش بیئَن، شِکِل نِدار (alesh bian): شکل و قیافه ی خوبی نداشتن

آلِش دَکِش هاکُردَن(ālesh dakesh hakordan): عوض کردن

آلِش دَگِش، عَوَض دَگِش (ālesh dagesh): جا به جایی

آلِش کَنَه (ālesh kanah): چنگک چوبی برای خم کردن شاخه های بلند درخت برای چیدن میوه هایش

آلِش، بَدَل، عَوَض بَدَل (ālesh): عوض

آلِشگِنَه(āleshgenah): چنگک چوبی برای خم و پیش آوردن شاخه های درخت سیب یا آلبالو و گیلاس برای چیدن میوه های آن

آلِشی (āleshi): بد قیافه و بد ترکیب، بدلی، شخص عوضی، بد جنس، عوضی

آلُفتَه (aloftah): بی کس و سر به زیر

آلِمَه (ālemah): چوب بلند و نازکی که برای گردو چینی استفاده می شود.

آلَنگ، اَنگَل (alang): طفیلی

آلو (alu): جفت در زایمان

آما(āmā): ما

آمادَه کُردَن (āmādeh kordan): آماده کردن

آماده بینه (āmādeh baynah): آماده شدند

آوارَه (āvārah): آواره

آمارِ بی کِثرَت نَکُن (āmā re bi kesrat nakon): آبروی ما را نبر

آماهان(āmāhān): ما

آمباردی بِرا(āmbārdi berā): بعداً بیا

آمباردی، آمباری(āmbārdi): بعداً

آمپور (āmpur): آمپول

آمُخت (āmokht): تربیت، شخصّیت

آمُختَش اینَیَه(āmokhtash enayah): عادتش این است، پرورش یا تربیتش این است.

آمُختِش دُرُس نیئَه (āmokhtesh doros niah): تربیتش غلط است

آمُختَه(āmokhtah): عادت کرده، پرورش یافته، تربیّت شده

آمد آکُردَن (āmad akordan): مبارکی بخشیدن

آمد داشتن (āmad dāshtan): مبارک بودن

آمَد کُردَن (āmad kordan): برکت بخشیدن

آمَد هاکُردَن(āmad hakordan): برکت و مبارکی بخشیدن

آمَد و شُد داشدَن(āmad o shod dāshdan): رفت و آمد داشتن

آمُرزیدَه (āmorzidah): آمرزیده

آمِل(āmel): آمُل

آمِلی زَنَک(āmeli zanak): زَن آمُلی

آمِلی(āmeli):  آمُلی

آن بار (ān bār): آن مرتبه

آن باردی، اون باری، اون مِسون (ān bārdi): بعداً، آن وقت

آنباردی(ānbardi): بعداً، سپس

آنتریک(ānterik):  تحریک

آُنسَری (onsari): آن سمت ها

آنی بیمو و بوردَه (āni bimuah o burdah): لحظه ی آمد و رفت

آنی، آنَن (āni): بلافاصله

آه مظلوم اَثَر کُندَه شو نَکُنِه سَحَر کُندَه (āh mazlum asar kondah shu nakoneh sahar kondah): کنایه از مکافات عمل

آه و نالِه بَکُردَن (āho nāleh bakordan ): آه و ناله کردن

آها آها، آهان آهان (āhā āhā): بله بله

آها ناهاشَ مَلوم آکُن (āhā nāhāsha malum ākon): آره یا نه اش را معلوم کن.

آهان (āhān): آها

آهِر(āher): لعابی که از نشاسته یا کتیرا و آرد سازند و نخ و پارچه را به آن بیالایند تا پس از خشک شدن سفت و ستبر شود.

آهَک چارو (āhak chāru): آهک و ساروج

آهَم بَییرِت سُراغ سَرگِردونِت هاکُنِه (āham bayireh sorāgh sargerdunet hakoneh): یک نفرین دیگر میگونی

آهِن(āhen): آهن

آهِنگر (āhengar): آهنگر

آهِنگِرَک (āhengerak): نام مکان زراعی و باغی در جنوب غربی میگون، چشمه ای هم در منتهی الیه این مکان قرار دارد.

آهِنگَری(āhengari): آهنگری

آهیل (āhil): نوعی عدس

آهیلو (āhilu): غذایی که با آرد آهیل درست می شود.

آوادی(āvādi): آبادی

آوارَه، بی خُنِمون (āvārah): در به در

آواز (āvāz): صدا، صوت خوش

آواز بخوندن، آواز بَخونِسَن، آواز سَر هِدائَن (āvāz bakhundan): آواز خواندن

آوازَه(āvāza): آوازه، شهرت، اعتبار

آوان(āvān): آبان

آوجی(āvji): آبجی

آوِدونی (āveduni): آبادانی

آوِستن (āvestan): آبستن 

آها (āhā): آری ، بله

آهای(اوهوی) (āhāy): های ، حرف ندا

آوِستَنِ زَن (āvestane zan): زن آبستن

آوِسَن، آوِستَن (āvessan): آبستن

آوِسَن بَویئَن (āvessan bavian): آبستن شدن

آوِسَّن، آبِسَّن (āvessan): حامله

آون سَری (un sari): آن طرفی

آیشِم (āyshem): آویشن

آیِندَه (āyendah): آینده

آینَه (āyna): آیینه

آینِه بانو او بَریجَه رووشِناییئَه (āynih bānu u barijeh rushenayiah): کنایه از این که انجام برخی از کارها توسط برخی افراد مبارک و خوش یمن است

آینَه بندُن، آینِه بَندوون (āynebandun): زیور و آرایش دادن اماکن

آییزنَه، زوما (āyiznah): باجناق ، شوهر خواهر

آییش (āyish): آیش، استراحت دادن زمین زراعی با عدم کاشت یا تغییر کاشت گیاهان مثلا از جو وگندم به لوبیا وسیر وسیب زمینی یا علوفه مانند یونجه و اسپرس

آیین کُردَن (āyin kordan): ختنه کردن

آیینَه (āyinah): آینه

والله علیم حکیم

سعید فهندژی سعدی

بدون ذکر منبع شرعاً جایز نیست