گذری بر تاریخ و جغرافیای میگون(منابع)

منابع مورد استفاده در کتاب گذری بر تاریخ و جغذافیای رودبارقصران:

تاریخ طبرستان- اردشیربزرگ – ص 25

تاریخ زبان فارسی تالیف دکتر مهری باقری

روستای امامه و انیس الدویه

تبلیغات اسلامی "حمیده سروش"(نوروز در روایت شیعه و در کتاب التاج جاحظ بصری / نادر کریمان سردشتی

نوروز تاریخچه و مرجع شناسی / پرویز ذکایی / تاریخ ایران در قرن نخستین اسلامی / برتولد اشپولر

نوروز و فلسفه هویت سین /  محمد علی دادخواه

گاه شماری و جشنهای ایران باستان /  هاشم رضی

عید نوروز در فرهنگ اسلامی و آیین ها و اساطیر ایرانی"مجموعه مقالات" / مریم مدرس زاده

دانشنامه استان تهران - شهرستان شمیران ص ۲۷۲

استفاده از درسهای استاد محترم جناب آقای دکتر مهدوی استاد دانشگاه تهران

استفاده از درسهای استاد محترم جناب آقای دکتر مهدوی استاد دانشگاه تهران

جزوه تحلیل و بررسی وضعیت اجتماعی بخش رودبارقصران جناب آقای اکبر اردم بخشدار اسبق رودبارقصران

پایان نامه کارشناسی ( دانشگاه آزاد اسلامی ) بررسی سیمای محیطی منطقه لواسانات و رودبارقصران – سید علی اصغر حسینی شکر آبی – 1377

تهیه نقشه اصلی مرکز آمار ایران 

سایت گنجور http://ganjoor.net 

سایت آفتاب aftab. Ir

وبسایت کهساران http://www.kohsaran.com/

وبلاگ امامزاده های تهران با اصلاحاتی در آدرس محل دقیق آنها و نگارش

وبلاگ شهید حمیدرضا ایوبی http://hamidmeygooni.blogfa.com  

سایت پایگاه ملی داده های علوم زمین کشور www.ngdir.ir

سایت کانون دیده بانان زمین www.earthwatchers.org

وبلاگ http://nimrouz.com

وبلاگ برگ جهان www.bargejahan.com

وبلاگ میگون فرشاد سلیمان مهر www.meygoonsky.blogsky.com  

سایت ایرانیان باستان    ***   ماهنامه کوثر    ***   انجمن گیگاپارس    ***   ایرانیان باستان

وبلاگ دانا نیوز    ***   وبلاگ راسخون    ***   وبلاگ شاهدان زمان

گذری بر تاریخ و جغرافیای میگون(انقلاب و شهدا)

شهدا  

شرح ماجرا بر سر مزار شهدای میگون  

در تاریخ 31/2/78 روز جمعه ساعت یک بعد از ظهر با قلم و دفتری  بر سر مزار شهدا رفتم تا برای جمع آوری آثار شهدا، ابتدا اسامی شهدا، ولادت، شهادت و محل شهادت را یادداشت کنم. وقتی وارد محوطه امامزاده سید میر سلیم میگون شدم، بعد از قرائت فاتحه برای اهل قبور و سلام دادن به امامزاده و احوالپرسی با کارگرانی که مشغول بازسازی محوطه امامزاده بودند، به سمت مزار شهدا رفتم. ابتدا به مزار شهیدی رفتم که از لحاظ مزار و هم از لحاظ کیفیت شهادت با بقیه شهدا متفاوت بود. اگر چه این شهید از وابستگان نزدیک من بود و بارها از زبان مادر بزرگ کیفیت شهادت او را شنیده بودم، اما هیچگاه نگاه عمیقی نداشتم. برای تحقیقات بیشتر، بعد از ثبت اسامی شهدا، خواستم به منزل بروم تا از مادر بزرگم که خواهر شهید بود، درباره نحوه شهادت برادرش جویا شوم. لازم به ذکر است که بزرگان و کسانی که در حادثه سیل حضور داشتند، با نام رمضان سلیمان میگونی آشنا و از او به نیکی یاد می کنند. این شهید در شمالی ترین قسمت مزار شهدا، زیر پای شهید بهروز گشتاسبی مدفون است.

روز جمعه 31/2/78 ساعت 30/1 دقیقه بعد ازظهر، از مادربزرگم خواستم تا حادثه سیل میگون و چگونگی شهادت برادرش را برای من شرح بدهد. وی در ابتدا به من گفت که با برادر زاده اش محمد سلیمان میگونی تماس بگیرم و از ایشان سوال کنم، اما با اصرار من هر آنچه در ذهن داشت بدین شرح بیان کرد:

برادرم پهلوان بود. اگر الان زنده بود غصه ای نداشتم. وقتی سیل آمد، خسارت زیادی وارد کرد. نرسیده به ایستگاه، در محوطه منزل کربلایی جعفر، فردی به نام سیف اله گندمی مغازه داشت. داخل مغازه اش تعدادی گونی آرد، گندم و جو وجود داشت. آب وقتی وارد مغازه اش می شود، همسرش فریاد می زند و کمک می طلبد. برادرم به تنهایی وارد مغازه شد و مقداری از اسباب و اثاثیه مغازه اش را خارج کرد، یه طوری که صاحب مغازه همیشه از فداکاریهای برادرم به نیکی یاد می کرد. وقتی سیل فراگیر شد، تعدادی از افراد بومی و غیر بومی در محاصره آب قرار گرفتند. تعدادی از افراد هم در آسیاب پائین محل پناه گرفته بودند. با افزایش آب و وارد شدن آن به داخل آسیاب تمامی افراد را در دل خود فرو می برد. برخی با دست و پا زدن خود را نجات دادند. برادرم با بستن یک طرف طنابی به خودش و یک طرف هم به درخت، وارد رودخانه پر از آب شد و مردم را نجات می داد. برادرم بعد از تلاش خستگی ناپذیر و نجات دادن جان بسیاری از افراد که در محاصره آب قرار گرفته بودند، با افزایش آب و شکستن درخت، در دل آب قرار گرفت و نتوانست خودش را نجات دهد. این حادثه تقریباً 30/3 بعد از ظهر در تاریخ 29/4/33 اتفاق افتاد. تمام آن روز در اطراف رودخانه گشتند، ولی اثری از برادرم نبود. فردای آن روز در اوشان، مرحوم آقای نجف اوشانی وقتی صبح زود به مغازه اش می رفت، پیکره ای را بالای درخت مشاهده می کند. وقتی نزدیک شد برادرم را شناخت. (برادرم به علت شغل بنایی که داشت، در اکثر روستاهای رودبارقصران کار می کرد و او را می شناختند.) آقای نجف اوشانی با داد و فریاد مردم را باخبر میکند و پیکر بیجان برادرم را از درخت پائین می آورند و با همت مردم اوشان و میگون تشییع عظیم و در جوار مرقد امامزاده سید میر سلیم (ع) به خاک می سپارند.     روحش شاد   

فریدون مشیری در کتاب بازتاب نفس صبحدمان ج 1 شعری در باره حادثه سیل میگون دارد که در ذیل می آید.

میگون سیل زده

ابر، آواره آشفته دهر *** سایه بر سینه خارا افکند

باد، دیوانه زنجیری کوه *** ناگهان سلسله از پا افکند

رعد، جادوگر زندانی چرخ *** لرزه بر عالم بالا افکند

برق را مشعل آشوب بدست

ظلمتی منقلب و وحشت زا *** قرص خورشید خرداد به کام

ابر موجی زد و باران و تگرگ *** ریخت در بزم طرب سنگ به جام

نه بلا بود و نه باران نه تگرگ *** مرگ می ریخت فلک از در و بام

کوه از خشم طبیعت لرزان

چون یکی دیو در افتاده به دام *** یا یکی غول رها گشته ز بند

سیل غرید و فرو ریخت زکوه *** همه جا پرچم تسلیم بلند

باغ را سینه کشان در هم کوفت *** سنگ را نعره زنان از جا کند

جگر خاک به یک حمله شکافت

زلف آشفته درختان کهن *** هر طرف دست دعا سوی خدا

سیل را داغ شقاوت در دست *** همه را می کند از ریشه جدا

همره سیل دمان می غلتند *** کام مرگ است و گذرگاه بلا

دوزخ وحشت و دریای عذاب

کوه طوفان زده را سیلی سیل *** کرد همچون پر کاهی پرتاب

رود دریا شد و بر سینه موج *** خانه ها چرخ زنان همچو حباب

اژدهایی است کف آورده به لب *** پیکرش تیره تر از قید مذاب

خون در آن ظلمت غم می جوشد

سری از آب برون می آید *** بهر آزادی جان در تک و پو

خواهد از سینه بر آرد فریاد *** شکند ناله سردش به گلو

حمله موج امانش ندهد *** می رود آب به گرداب فرو

می کند چهره نهان در دل آب

موج خون می جهد از سینه سیل *** قتلگاهی است بسی وحشتناک

سیل می غرد و فریاد زنان *** بر سر خلق زند تیغ هلاک

ای بسا سر که فرو کوفت به سنگ *** ای بسا تن که فرو برد به خاک

ضجّه و زاری کس را نشنید

من چه گویم که به میگون چه گذشت *** آسمان داد ستمکاری داد

یک جهان لطف و صفا ریخت به خاک *** یک جهان لاله و گل رفت به باد

ماند مشتی خس و خاشاک به جا *** کاخ بیداد فلک ویران باد

خرمن هستی قومی را سوخت

آسمانا به خدا می بینم *** لکه ننگ به پیشانی تو

خلق مفلوک و پریشان زمین *** آرزومند پریشانی تو

ای خوش آن روز که گویند به هم *** قصه بی سرو سامانی تو

خلق را بی سرو سامان کردی  

انقلاب و شهدا  

قصه انقلاب درمیگون(۱)  

یادمه قدیما وقتی مامان بزرگا و بابا بزرگا می خواستن قصه بگن، می گفتن یکی بود و یکی نبود. منم میگم یکی بود و یکی نبود، غیر از خدای خوب و مهربون هیچکی نبود.

نمی دونم چه روزی بود، اما یادم هست که محرم سال 57 بود. آفتاب غروب کرده بود. شیر گاوها را دوشیده بودم. آغلها رو پُرِ علف کردم. درب طویله را بستم و شیرها را بردم مغازه ی کربلائی ذبیح بقال محلمان، خدا رحمتش کند، پیرمردی خوش چهره و همیشه خندان بود. محاسن سفید و بلندی داشت که با هیکل درشتش همخوانی داشت. شیرهای ما را می گرفت و با خطی که فقط خودش می توانست بخواند در دفتری یادداشت می کرد. ما هم مایحتاج روزانه را از او خریداری می کردیم. تقریباً یک معامله ی پایا پای بود. از درب مغازه خارج شدم و یکی دو تا از دوستانم را روی پل دیدم. رفتم نزد آنها و سلام و علیکی کردم. آنها به من گفتند: امشب بعد از شام قرار است در تکیه تظاهرات کنیم. یک هدیه هم تهیه کردیم که باید به ... بدیم. گفتم: هدیه چی هست؟ گفتند: لباس زنانه ای تهیه شد که خیرالله باید از طبقه ی بالای حسینیه برای آنها پرت کند. همینطور که صحبت می کردیم، رفتیم تکیه و نشستیم. بساط شام پهن شد. پس از صرف شام، مداح محل در جای مخصوص رفت و شروع به نوحه سرایی کرد. ما هم رفتیم در صف عزادارها قرار گرفتیم و شروع به عزاداری کردیم. هنگام عزاداری بعضی از بچه ها در گوش هم پچ پچ می کردند. اگرچه در صف عزادارها بودم، اما نیم نگاهی هم به آنها داشتم. یکی از دوستان دیرینه ام به سمت من آمد و گفت: بچه ها تصمیم دارند، بروند طبقه ی دوم حسینیه و تظاهرات کنند. من هم همراهش از صف خارج شدم و به محل مورد نظر رفتیم. در همین حال چراغ حسینیه توسط یکی از بچه های محل خاموش شد. با خاموش شدن چراغها، یکی از بچه ها شروع به شعار دادن کرد. دور تا دور حسینیه می چرخیدیم و شعار می دادیم. " ملت چرا نشستین، ایران شده فلسطین " ، " توپ تانک مسلسل، دیگر اثر ندارد " ، " الله اکبر، خمینی رهبر" ، " مرگ بر شاه ".

ولوله ای در جمعیت داخل حسینیه ایجاد شد. گروه گروه از مردم به سمت درب خروجی هجوم می آوردند تا فرار کنند. پیرمردها، دست بچه هاشون رو گرفته بودند و از صحنه دور می شدند. بزرگترهای محل ما زودتر از بقیه پا به فرار گذاشتند. تازه فهمیدم لباس زنانه یعنی چه ؟!

پدر بزرگ من هم برای اینکه مرا از جمعیت تظاهر کننده دور کند، دنبال ما حرکت می کرد و در حالیکه دستهاش را بالا برده بود و به من اشاره می کرد، با فریاد می گفت: آی سعید برگرد. جمعیتی که این صحنه را از دور می دیدند فکر می کردند که پدر بزرگ من هم جزء تظاهرکنندگان است. پیرمرد بیچاره هم مورد تمسخر و غرّ و غرّ فراریها قرار گرفت. برای او هم خط و نشان می کشیدند. همینطور که شعار می دادیم، گفتند: نیروهای ژاندارمری به محل آمدند. به سرعت از درب قسمت زنانه خارج شدیم. من به همراه رفیقم که دست در دست یکدیگر داده بودیم، از تاریکی شب استفاده و از کوچه پس کوچه ها، پشت سر بچه ها به سمت منزل می دویدیم. دست رفیقم تو دست من بود. او در حالیکه مقداری تنگی نفس داشت، به کندی حرکت می کرد. در حال دویدن متوجه شدم که دستان تب دارش، شل و سفت می شوند. در همین حال ناگهان صدای تیری شنیدم. خواستم سرعتم را بیشتر کنم، متوجه شدم که رفیقم نشسته و حرکت نمی کند. در همین حال دوستان دیگری هم به ما ملحق شدند و یکی از آنها خبر شهادت احمد رجبی را آورده بود. در همان حال همگی دستهایمان را روی هم قرار دادیم و قسم خوردیم که یک لحظه از حرکتی که شروع کردیم عقب نشینی نکنیم .  

قصه انقلاب در میگون (2) 

 قصه انقلاب (1) تقریباً اولین حرکت ما در همراهی با انقلاب بود. هنوز به مرحله حزب اللهی نرسیده بودیم، اما انقلابی شدیم. دست و پا شکسته نماز می خواندیم و روزه هم می گرفتیم؛ اما جنس مذهبی داشتیم. بیشترین چیزی که ما را به راهپیمایی و تظاهرات می کشاند، یک حس کنجکاوی و تفریح و سرگرمی بود. هر چه از عمر انقلاب می گذشت، شناخت ما نسبت به انقلاب و ارزشهای انقلاب بیشتر می شد. اسم امام خمینی (ره) را زیاد شنیدیم، اما چهره ایشان را ندیده بودیم. روزی یکی از دوستان اعلامیه ای از حضرت امام به ما داد که تصویر مبارک ایشان هم در اعلامیه بود. بالاخره چهره آن محبوب در ذهن ما نقش بست. نمیدانم چه چیزی در وی مشاهده کردم که به یکباره عاشق مرام و مسلک ایشان شدم. روزی یکی از نوارهای سخنرانی حضرت امام به دست ما رسید. یک طرف نوار سخنرانی حضرت امام و طرف دیگر سخنرانی دکتر علی شریعتی بود. شبها به خانه یکی از بچه های محل (مجید خان احمدی)می رفتم و به کمک هم تا صبح با ضبط صوتی که داشت نوار را تکثیر و روز بعد در بین مردم توذیع می کردیم. دکتر علی شریعتی و شهید مرتضی مطهری دو تن از چهره های برجسته و فرهنگی و به یاد ماندنی قبل از انقلاب بودند که با سخنرانیها و کلاسهای درسی که داشتند، جوانان را بیدار می کردند. خلاصه، کار ما شرکت در راهپیماییها و تظاهرات و پخش اعلامیه ها و شب نویسی روی دیوارها شد. بطوری که گهگاه دیر هنگام به گاوها سرکشی می کردم. حیوونکی ها آنقدر از وقت علوفه دادن آنها دیر می شد که وقتی صدای پای مرا می شنیدند، شروع به سر و صدا می کردند. گاوها ماما می کردند و اُلاغها هم صدای انکر الاصوات خودشان را بلند می کردند. در این حالت به یکباره یاد درسهای "حسنک کجایی" دوران ابتدایی می افتادم. ساعت 12 یکی از شبها عده ای از دوستان به همراه خیراله عارف زاده شروع به کوبیدن درب منزل ما کردند. رفتم بیرون گفتم چه شده؟ گفتند: بیا و عکس امام را تو ماه تماشا کن! ما آنقدر عاشق امام بودیم که داشت باورمان می شد. همراه دوستان حرکت کردیم و درب خانه مردم را می زدیم و آنها را هم از موضوع با خبر می کردیم؛ تا رسیدیم به یکی از افرادی که موافق انقلاب نبود.(مرحوم محمد بهرامی که به مدخان معروف بود) به او گفتیم: نگاه کن. ببین عکس امام تو ماه افتاده! حالا باور می کنی؟ سکوتی در جمع بوجود آمد تا ببینیم عکس العمل وی چگونه است. او دستهاش را رو ابروانش قرار داد و بِر و بِر به ماه خیره شد. پس از چند لحظه گفت: من هر چه نگاه می کنم عکس شاه را تو ماه می بینم. بچه ها زدند زیر خنده و چیزی نگفتند. فردای همان شب از اخبار رادیو شنیده بودیم که این خبر صحت ندارد و خرافات و کار ضد انقلاب است. اکثر اوقات با دسته تظاهرات حرکت می کردیم و می رفتیم جلوی منزل یکی از افرادی که نسبت به انقلاب بد بین بود. چند لحظه ای توقف می کردیم و شعارهایمان را بلند تر و با حرص بیشتری سر می دادیم. شبی یکی از آنها که پیر مردی شوخ طبع هم بود بیرون آمد و گفت: نمی دانم شاه زیر سقفهای من پنهان شده؟ چرا همیشه در اینجا شعار می دهید؟ این حرف ایشان مدتها عامل خنده برای ما بود.

بهمن ماه یاد آور روزهای تلخ و شیرین است. تلخی ها برای روزهایی که خونی به ناحق ریخته می شد و شیرینی ها برای روزهایی که انقلابیون سنگر به سنگر مواضع دشمن را فتح نموده و خبرهای خوشحال کننده ای به گوش می رسید. 

قبل از انقلاب گروههای زیادی بودند که انقلاب را از آن خود می دانستند. چریک های فدایی خلق، حزب توده، مجاهدین خلق، نهضت آزادی، جبهه ملی و ... . جوانان روشنفکر دوره قبل و نزدیک به انقلاب با چند تفکر بیش از همه آشنا بودند. دکتر علی شریعتی و شهید مطهری، دو تن از افرادی بودند که بیش از بقیه در بین جوانان با گرایش مذهبی نفوذ کرده بودند. کتابهای دکتر علی شریعتی، شهید مطهری، صادق هدایت و صمد بهرنگ و کتابهایی نظیر خرمگس و خداوند الموت و... در بین جوانان رد و بدل می شد. با شروع انقلاب کتابهای شهید بهشتی و شهید دستغیب و... در بین جوانان مذهبی رشد چشمگیری یافت. 

عده ای گرایش به تفکرات مارکس و لنین داشتند. در واقع اینها از سیاستهای اتحاد جماهیر شوروی پیروی می کردند. سردسته و تئوریسین آنها در ایران آقایان احسان طبری و کیانوری بودند که در تهران دفتری داشتند و با نشریاتی از قبیل توده به فعالیت خود ادامه می دادند. حزب توده تفکرات ضد دینی داشت و دین را مانع پیشرفت می دانستند. از لحاظ اقتصادی معتقد بودند که باید اقتصاد در دست دولت (کارگر) باشد و همه به یکسان از آن بهره ببرند. مخالف شدید با طبقه بندی اجتماعی بودند. 

عده ای هم که دیدگاههای تندتری داشتند از چریکهای آمریکای لاتین تقلید می کردند و بیشتر جنگهای مسلحانه را در دستور کار خود قرار داده بودند. این افراد در گروههایی به نام جبهه خلق یا فداییان خلق به کار خود ادامه می دادند. اینها هم تفکرات مارکسیستی داشتند. 

گروههای دیگری هم بودند با نام مجاهدین خلق به رهبری مسعود رجوی که اعتقاد به اسلام داشته، اما قرآن را به نوعی دیگر تفسیر می کردند. در واقع تفکرات آنها برگرفته از مارکسیستها و اسلام، و یا به نوعی مارکسیستهای اسلامی بودند. آنها در ابتدای انقلاب وابستگی شدیدی به آیت الله طالقانی داشتند و بعد از درگذشت ایشان به بنی صدر دل بسته بودند که بعد از برکناری بنی صدر از ریاست جمهوری مدتی به جنگهای خیابانی و در گیری با بچه های حزب اللهی پرداختند و سرانجام کشور را ترک و به کشورهای بیگانه متواری شدند. آنهایی که در ایران مانده بودند در گروههای زیرزمینی اقدام به ایجاد رعب و وحشت، بمب گذاری، کشتن افراد بیگناه و آخرین اقدام آنها لشکرکشی به ایران با حمایت صدام بود که تا کرمانشاه هم پیشروی و سرانجام توسط نیروهای بسیج و سپاه و ارتش در عملیات مرصاد از بین رفتند. 

عده ای هم صرفاً مذهبی بودند وخط و مشی امام را پیروی می کردند. این گروه که به حزب اللهی معروف شدند، بیشترین قشر جامعه را تشکیل می دادند. اگر چه بیشترین قشر جامعه سواد خواندن و نوشتن را نداشته واهل مطالعه نبودند، اما از بار مذهبی بالایی برخوردار و رهبران انقلاب را با مذهب می سنجیدند. از سوی دیگر در هر کوی و برزن و در هر مسجد و منبر، روحانیونی وجود داشته که مردم را آگاهی می دادند. همین مسئله باعث می شد تا گروههای ضد دینی نتوانند به اهداف خودشان برسند. 

گروهی هم ملی مذهبی بودند. اینها در واقع مذهبی بودند اما به ملی گرایی بیشتر از مذهب می اندیشیدند و دلدادگی زیادی به اروپا و آمریکا داشتند. رهبران این گروه از جمله مهندس بازرگان در ابتدای انقلاب همراه با امام و در کنار امام بود. اولین کسی بود که مسوولیت دولت موقت را هم به عهده گرفت. این گروه هم نتوانستند خودشان را با انقلاب وفق دهند و در نهایت توسط امام از انجام کارهای دولتی بر کنار شدند. 

همه این گروهها که از انقلاب جدا می شدند در واقع یک دشمن به جبهه مخالف اضافه می شد. از طرف دیگر با رفتن شاه بعضی ها فکر می کردند می توانند سیل خروشان ملتی را که به راه افتاده بود مهار نمایند. شریف امامی، ازهاری و بختیار تا آخرین لحظه در ایران ماندند. روز دوازدهم بهمن ماه که امام به ایران آمد، در ایران دو دولت بر سر کار بود. دولت بختیار آخرین بازمانده شاهی و دولت موقتی که امام تعیین کرده بودند. از یک طرف کودتاهایی که توسط فرماندهان باقیمانده رژیم شاهنشاهی صورت می گرفت. از یک طرف این گروههایی که از انقلاب جدا می شدند قائله هایی از جمله ترکمن صحرا، آمل، سیاهکل، آذربایجان و کردستان را بوجود می آوردند. حمله ارتش صدام هم در شهریورماه سال 59 بر این مشکلات افزوده شد. مردم ایران توانستند بر همه این مشکلات با رهبری امام خمینی (ره) و اتحاد و انسجام و تبعیت از رهبری فائق آیند. روز 12 بهمن ماه 57 در واقع روز تشخیص و تایید رهبری واحد است. 22 بهمن ماه 57 روز پیروزی انقلاب و روز 12 فروردین 57 تثبیت نظام جمهوری اسلامی ایران است.

این انقلاب وارث قطره قطره خون شهدایمان است که نباید آنها را فراموش کرد. 22بهمن میثاق مردم با امام، انقلاب و شهدا خواهد بود تا در هر سال با حضور مردم در را هپیمایی این پیروزی بزرگ را جشن بگیریم...  

 شهید احمد رجبی 

شهید احمد رجبی فرزند حسن در سال 1334 در روستای میگون از توابع استان تهران و در یک خانواده مذهبی به دنیا آمد. دوران تحصیلات ابتدایی را در محل تحصیل خود گذراند. دوران دبیرستان را به اتمام نرسانده بود که برای امرار معاش خود و خانواده اش به کار مشغول گردید. در ابتدای انقلاب همگام با اکثر ایرانیانی که شوق انقلاب داشتند در اکثر راهپیمایی ها و تظاهرات بر علیه شاه شرکت می کرد. در تاریخ 21/11/57 در تظاهراتی که در تهران شرکت کرده بود، بر اثر گلوله ای که از جانب عوامل رژیم منحوس پهلوی به وی اصابت کرد، جان به جان آفرین تسلیم نمود. این شهید پس از تشییع در جوار مرقد امامزاده سید میرسلیم به خاک سپرده شد. "روحش شاد و راهش گرامی باد"              

درهنگام تشییع جنازه این شهید تصمیم گرفتیم که به ژاندارمری فشم و پادگان لشکرک حمله کنیم. فردای همان روز بچه های محل با یک دستگاه کامیون که متعلق به مرحوم پرویز سلیمانی بود به سمت لشگرک رفتند و پس از یکی دو ساعت همراه با سلاح های فراوان برگشتند. یادم هست اولین گلوله توسط علی بختیاری با تفنگ ژ3 که از پادگان لشکرک گرفته بودند در حین پیاده شدن از کامیون به طرف آسمان شلیک کرد.   

شهید علیرضا کربلایی علیخانی

بسم رب الشهدا و الصدیقین

 (السابقون السابقون، اولئک المقربون، فی جنات النعیم...) پیش گرفتگان به ایمان سبقت گیرندگان به بهشتند، آن گروه سابقون مقربان درگاهند. در بهشتهایی که مشتمل بر انواع میوه و نعمت است.  

الا ای هموطن نامم اگر خواهی علیم من

اگر از علت مرگم شوی جویا شهیدم من

شهید علیرضا کربلایی علیخانی فرزند شعبان در سال 1346 در میگون از توابع بخش رودبار قصران چشم به جهان گشود. او در همان دوران کودکی پسری مظلوم و با وقار بود. احکام مذهبی خود را در همان دوران انجام می داد. بعد از دوران طفولیت راهی مدرسه شد و تحصیلات خود را تا اول دبیرستان ادامه داد. چند سالی به خانواده کمک می کرد. در سن 18 سالگی به خدمت مقدس سربازی اعزام و دوران آموزشی را در لشگر77 پیروز خراسان سپری کرد.  

پس از دوران آموزشی به مناطق جنگی کردستان، اندیمشک(دوکوهه) اعزام و به خیل عظیم سربازان اسلام پیوست. در آخرین مرحله به منطقه ی حاجی عمران(کله قندی) اعزام و در عملیات های والفجر مقدماتی یک و دو شرکت داشت. در مردادماه سال 62 برای یافتن پیکر پاک دوست خود شهید ناصر صداقت طلب به منطقه ی حاجی عمران رفت و در همان جا توسط مزدوران دموکرات به اسارت در آمد. پس از چند روز اسارت توسط بمباران به شهادت رسید. در همان ایام مادر شهید در خواب می بیند که دو تابوت به طرف امام زاده سید میر سلیم میگون در حرکت است. همراه تابوت ها سیده ای حرکت می کرد. که مادر شهید پرسید: سیده خانم این تابوت های کیست؟ سیده جواب داد: این تابوت های حضرت علی اکبر و حضرت قاسم است. مادر شهید نظاره ای به تابوت ها کرد و دید که فرزند شهیدش و شهید ناصر صداقت طلب را در همان تابوت ها می بیند، یکمرتبه از خواب بیدار می شود و نماز به جای می آورد. در همان زمان شهادت فرزندش به او الهام می شود. پس از گذشت چند روز خواب مادر به حقیقت پیوست و در تاریخ 13 مرداد ماه 1362 فرزندش به درجه ی رفیع شهادت نائل آمد . چون محل شهادت علیرضا در ارتفاعات کوه کله قندی بود، پیکر آن شهید و دوستش را توسط اسب به پشت جبهه منتقل کردند و در تاریخ 18 مرداد 1362 پیکر پاک آن شهید و شهید ناصر صداقت طلب را به میگون منتقل و در امامزاده میر سلیم به خاک سپردند. یادش گرامی و راهش پر رهرو باد ( منبع: خواهر شهید)   

برادر جانباز شهید عباس حبیب الله رودباری    

نام : عبّاس حبیب الله رودباری   نام پدر : حبیب الله      عملیات : سومار بمباران شیمیایی

شماره ی شناسنامه : ۲۶        ۸۰ ٪جانبازی

تاریخ تولد : ۱۰/۳/۱۳۲۱

از مرحوم حاج عبّاس حبیب الله رودباری درخواست کردم که قسمتی از زندگینامه اش را برای چاپ در کتاب میگون و حماسه ی هشت سال دفاع مقدّس آماده نماید. متأ سفانه هنگامی نوشتار خودش را آماده نمود که کتاب مورد نظر در دست چاپ قرار داشت. با توجه به اینکه چند سالی درگیر مهاجرت و نقل و مکان از جایی به جای دیگر بودم نتوانستم مطالب مورد نظر را در جایی منعکس نمایم. امروز که این فرصت برایم حاصل شد، قصد داشتم نوشتار را با دست خط خودش و بدون آنکه دخل و تصرّفی صورت گیرد به چاپ برسانم، امّا از آنجایی که در بعضی از جملات و گاهی کلمات مشکل قرائت وجود داشت، رونویسی کردم و حتی الامکان سعی شده است که مطالب با حفظ امانت انشاء گردد.                                      

عبّاس حبیب الله رودباری فرزند حبیب الله دارای شماره ی شناسنامه ۲۶ متولد ۱۳۲۱ صادره از۵  شمیران است. نامبرده در میگون از توابع رودبار قصران متولد و تا ۱۵ سالگی در زیر سایه ی پدر زندگی کرد. دوره ی تحصیلات ابتدایی تا سوم متوسطه را در همان محّل تولد و دوره ی چهارم متوسطه را در تهران به اتمام رساند و موفق به دریافت مدرک دیپلم گردید. در سال ۱۳۳۹ به استخدام ارتش درآمده و در همانجا کلاس های متعدّد تخصصی حسابداری و کلاس های کامل بیهوشی را در بیمارستان ۵۰۲ ارتش گذرانده و پس از دریافت مدارک مورد نظر، به مدّت ۱۵ سال در بیمارستان های تابعه ارتش از جمله 502-۵۰۱-۵۰۵-۵۰۶ انجام وظیفه نمود. پس از آن به مدّت ۵ سال به مشهد مقدّس مهاجرت و در سال ۱۳۵۸ به تهران (بیمارستان خانواده ی ارتش) منتقل گردید.

در سال ۱۳۵۹ به درجه ی ستوان سومی مفتخر و چون دارای مدرک دیپلم بود به درجه ی کارمندی تبدیل و با رتبه ی ۹ مشغول به کار گردید. در تاریخ 15/9/62 همراه با تیم پزشکی به مأموریت سنندج اعزام گردید. از آنجا به اهواز رفت و مدّت ۲۰ روز در آنجا خدمت کرد. پس از آن به چزابه رفت. پس از مدّتی دو کرابشن لولان در خاک عراق انجام و پس از آن به کرمان برگشت و بعد به دزفول و سپس در عملیات کربلای ۳ به حمیدیه ی اهواز و از آنجا به مراغه و در مأموریت های فاو(عملیات کربلای ۵) اعزام و مجدداً به اهواز برگشت. طبق دستور، به عملیات سومار اعزام و در تاریخ ۹/۱۰/۶۵ که کانکس های مربوط به بیمارستان های صحرایی را نصب می کردند، در این زمان بود که مانور عملیاتی عراقی ها شروع شد. ایشان همراه دکترحجرتی، دکتر رستم پور(جرّاح)، آقای کیانی(کمک جراح)، دکترفاضلی (جرّاح) مشغول مداوای بیماران بود که ناگاه صدای غرّش هواپیمای عراقی به گوش رسید. پدافند اطراف موضع شروع به گلوله باران کرد. تعدادی از برادران مجروح و شهید شدند. پس از چندی متوجه شد که هواپیما ها موضع را بمباران شیمایی کردند. نامبرده در حال حرکت  به سمت اطاق عمل بود که ناگاه صدای انفجاری به گوش رسید  و پس از آن دیگر چیزی متوجه نشد. در همین هنگام بود که ایشان را به گیلان غرب منتقل و از آنجا به کرمانشاه و شبانه به استادیوم تختی تهران برده و پس از چند ساعت بعد به بیمارستان خانواده منتقل و تحت درمان قرار گرفت. مدّت چهار ماه زیر نظر پزشکان محترم که از هیچ کاری دریغ نمی کردند بوده و پس از آن طبق نظرات دکتر دزفولیان(جراح)، دکتر بهازند(مدیر)، دکتر مینا( متخصص ریه )، دکتر عظیمی(جراح)، مرحوم دکتر سواد کوهی(جراح مغز و اعصاب)، دکتر رابشکم(متخصص خون) و دکتر درزند که کمال محبّت را نسبت به ایشان انجام داده بودند، وی را به بنیاد جانبازان مرکز معرّفی و طبق نظریه ی شورای عالی پزشکی ارتش و بنیاد جانبازان به درجه ی رفیع جانبازی نائل گشت.        روحش شاد   

شهید عباس قربانی 

شهید عباس قربانی در سال 1345 در میگون بدنیا آمد. وی پس از ورود به مدرسه، تحصیلات خود را در میگون ادامه داد. با آغاز قیام مردمی ملت غیور ایران در سال 1357 فعالانه در تظاهرات و راهپیماییهای مردمی شرکت می جست و همواره از چهره های حاضر در صحنه های مختلف این حرکت عظیم اسلامی بود. پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی (ره) و در لبیک به ندای آن رهبر فرزانه به عضویت در بسیج پایگاه ثارالله میگون در آمد و تا زمان شهادت در آن نهاد حضور چشمگیر و قابل توجه داشت. شهید بزرگوار عباس قربانی در کنار فعالیتهای خود در بسیج همواره به عبادات دینی و وظایف شرعی خود پایبند بود و در نمازهای جمعه و جماعات حضور می یافت. دوستان شهید قربانی او را فردی خنده رو و خوش برخورد می دانستند که همواره آنان را به رعایت اصول شرعی فرا می خواند. او رفتاری در خور تحسین با خانواده و دوستان خود داشت و همواره در مراسم دعای کمیل و زیارت عاشورا شرکت می کرد. شهید عباس قربانی پس از اعزام به جبهه های حق بر علیه باطل توفیق یافت تا در عرصه های مختلف نبرد علیه دشمن نیز حضور یابد و سرانجام همزمان با سال نو در تاریخ 1/1/1365 دعوت حق را لبیک گفت و به وصال یار نائل گشت. پیکر پاک این شهید بزرگوار مدت 15 سال غریبانه در محل جبهه های نبرد باقی ماند تا در سال 1379 کمیته تفحص مفقودین پیکر پاکش را به آغوش میهن اسلامی باز گرداند. پیکر پاک آن شهید با حضور قشرهای مختلف مردم رودبار قصران و خانواده و دوستان  و همچنین جمعی از پرسنل ادارات و نهادها از جمله صدا و سیما و ... تشییع و به خاک سپرده شد. یاد و خاطره تمامی شهداء دفاع مقدس بویژه عباس قربانی گرامی و راهشان پر رهرو باد. (منبع: صفحه 21 نشریه قصران شهرداری اوشان، فشم، میگون – تیر ماه 1381 شماره یکم)   

شهید حمیدرضا ایوب میگونی 

در اوج سپیدی، حضوری سبز را به تماشا نشسته بود. آن روزی که زمین واپسین روزهای سرد زمستانی را تجربه می کرد. 29 بهمن سال 1340، روزی است که هر لحظه خانواده ایوب میگونی به یاد می آورند، ناخودآگاه لبخندی صمیمی چهره شان را گشاده می کند. روزی که تولد اولین فرزند خویش را در خانه ای ساده در محله نارمک تهران جشن گرفته بودند. حمید رضا که آمد، سایه ای از سر و سامان بر سر پدر و مادرش چتر کرد. دستانش کوچک، اما فکر و کارهایش بزرگ بود.

در سالهای تحصیل شاید اگر مدیر مدرسه می دانست که حمید رضا با آن سن و سال  کم، با سیم کشی برق ساختمان ها، کمک به وضعیت اقتصادی خانواده اش میکند، فقط بخاطر ممتاز بودنش در درس و مشق از او تقدیر نمی کرد. بعد از گذشت مدت کوتاهی در سیزده سالگی، دیگر در سیم کشی و برق استادی ماهر شد و به این حرفه هم علاقه داشت. برای همین تصمیم گرفت بعد از پایان دوره راهنمایی، به هنرستان صنعتی برود و رشته برق بخواند تا تئوری را کنار تجربه بنشاند.

او جسمی پر انرژی و نیرومند داشت و علاقه اش به ورزش های رزمی، باعث شد که رشته تکواندو را انتخاب کند و بارها در مسابقات مختلف در سطح آموزشگاهها، محلات و حتی استانی مقام های خوبی کسب کرد. به  پدر و مادر هم می رسید. پدر و مادر  حمیدرضا اهل روستای میگون در شمیرانات بودند و تابستان ها به آنجا میرفتند. در میگون او به مزرعه کشاورزی پدرش میرفت و به او در کارهایی مثل آبیاری و سم پاشی درختان، چیدن میوه و... کمک می کرد. به طبیعت عشق میورزید. کوه پیمایی را هم خیلی دوست داشت میگون که بود هر روز اول صبح حدود یک ساعت کوهپیمایی میکرد. بسیار به نماز اول وقت معتقد بود، سه ماه رجب، شعبان و رمضان را روزه میگرفت. دوستان و هم سن و سالهایش تعجب میکردند وقتی میدیدند که حمید رضا 3 ماه از سال را هم روزه می گیرد، هم کار و هم ورزش میکند. با اینکه از جسم ورزیده و رشیدی برخوردار بود؛ هیچگاه از این ویژگی در جهت منفی استفاده نمیکرد. بسیار خوش خلق و مهربان بود. ادب و تواضع و احترام و مهربانی اش باعث شد تا اطرافیان دل به محبتش بسپارند. مادر بزرگ پیری داشت که با آنها زندگی میکرد، حمید رضا او را بینهایت دوست داشت و به او محبت میکرد و میگفت او برکت خانواده است .

 از اوضاع سیاسی و اجتماعی هم غافل نبود، دوران جوانی و نوجوانی او همزمان با اوج فساد در زمان شاهنشاهی بود. ظلم و فساد رایج، دلش را به درد می آورد. با سکوت میانه خوبی نداشت و نمی توانست با وجود این اوضاع آرام بگیرد. خط فکری  و سیاسی اش را از پیر جماران می گرفت و او را مراد و مرشد خود قرار داد. با کمک دوستان مسجدی اش، اعلامیه پخش می کرد و راهپیمایی راه می انداخت.  هر چند بارها برای این کارهایش بازداشت شد، اما شجاع تر و با اراده تر از آن بود که دست بکشد و شانه خالی کند.

جنگ هم که شروع شد، جزو اولین داوطلبان حضور در جبهه بود و در بسیج ثبت نام کرد، در پادگان امام حسین(ع) آموزش های نظامی  دید و چون فنون رزمی را بخوبی می دانست در پادگان به دیگر داوطلبان نیز آموزش می داد.

سوسنگرد و بستان که به اشغال عراقی ها در آمد، رهسپار آنجا شد و آنجا بود که با گروه شهید چمران آشنا و مدتی با آنها همکاری میکرد. احساس مسئولیت او را ماهها در جبهه نگه داشته بود. بعد از چند ماه حضور در جبهه به تهران  بازگشت. خانواده اش نگران بودند و می خواستند به جبهه برنگردد. اما حمید رضا از فضای معنوی جبهه و از مسئولیتش می گفت. پس از یک هفته به جبهه بازگشت، در جبهه بارها خانواده برایش نامه  فرستادند که بازگردد. اما در جواب با دلداری های حمید رضا و دعوت به آرامش مواجه می شدند. او در جبهه هم به کارهای فرهنگی میپرداخت؛ مثلاً در سومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی زمانی در جبهه رقابیه بود که با همرزمان خود اقدام به برپایی راهپیمایی کردند. این کار با استتقبال بسیجیان در جبهه روبرو شد. بعد از 3 ماه دوباره به تهران بازگشت، به دلیل ویژگیهای خاص اخلاقی حمیدرضا و مهربانیش خانواده نمی خواستند که او را از دست بدهند و هم چنان اصرار به ماندن او میکردند و دیگر نمی گذاشتند به جبهه برود. حمید رضا بی قرار شد و آرام نمی گرفت، به دنبال یک راهی میگشت که باز به جبهه برگردد. فکری به ذهنش رسید؛ این بود که اگر به استخدام ارتش درآید دیگر کسی نمیتواند مانع حضورش در جبهه شود. اینگونه بود که بدون اطلاع خانواده به استخدام ارتش درآمد. پس از استخدام در ارتش برای گذراندن دوره آموزش تخصصی تانک به شیراز رفت. پس از آموزش به عنوان توپچی تانک در لشکر 92 زرهی عازم جبهه شد. پس از مدت کوتاهی، با لیاقت و شجاعتی که حمید رضا از خود نشان داد، توانست از مقامات ارتش درجه ی تشویقی بگیرد.

هنگام عملیات فتح خرمشهر، فرمانده ی تانک( چیفتن ) شد. در یکی از درگیریهایی که با نیروهای بعثی در منطقه ام الرصاص جاده خرمشهر بوجود آمد، نیروهای عراقی تانک او را هدف گرفتند و 2 تن از همرزمان حمیدرضا، درون تانک شهید شدند؛ ولی او زنده ماند. حمید رضا بلا فاصله از تانک بیرون آمد و با آرپی جی همرزم شهیدش، تانک های بعثی ها را هدف گرفت و توانست یکی از آنها را منهدم کند. اما هنگامی که خواست گلوله بعدی را در آر پی جی بگذارد، تیربار دشمن او را از ناحیه گردن و پا مورد هدف قرار داد و اینگونه بود که حمید رضا ایوب میگونی ظهر روز دوازدهم اردیبهشت 1361 مدال سرخ شهادت را کنار دیگر مدال های طلایی زندگی اش آویخت.­­­­ پیکر پاک و مطهرش در قطعه ۲۶ بهشت زهرا به خاک سپرده شد.  "یا لیتنی کنت معکم فافوز فوزا عظیما" (منبع: وبلاگ شهید حمیدرضا ایوبی http://hamidmeygooni.blogfa.com  )  

بسم رب الشهداء والصدیقین

در مسلخ عشق جز نکو را نکشند

با چشمان پاک پشت پرچین شهدا سر بکشیم

آخرین قرار 

تصاویری از شهدای میگون

این تصاویر با عکس های 4×3 و منظره و غیره فرق دارد. خواهشمندم قبل از تماشای این تصاویر کلاه خودت را قاضی کن و با خودت یک چرتکه ای بیانداز که اگر حداقل بعد از انقلاب تا کنون دروغ، غیبت و تهمت در کارنامه اعمالت نبود، نگاه کن. یا اگر با هزار ترفند و شارلاتان کاری و هزار پدر سوخته بازی، برجها را یکی پس از دیگری از زمین در نیاوردی و آسمان همسایه ات که هیچ، حداقل دیوار همسایه ات را خراب نکردی نگاه کن. یا اگر با زر و زور و تزویر به مقام های عالی دست پیدا نکردی، از همین پایین نگاه کن. من که پس از نوشتار، سعی می کنم دیگر نگاه نکنم، چون مقداری خُرده شیشه داشتم. اگر شما خُرده شیشه نداری، نگاه کن. نمی دانم دیگران عوض شدند یا اخلاق من عوض شد. بعضی وقتها آدم در خانه اش هم احساس غریبی می کند. بعضی ها به من ایراد می گیرند و می گویند که تاریخ مصرف آنها تمام شده است. دنیا عوض شده است. دست از این کارها بردارید. این همه اینترنت، سی دی، دی وی دی، ماهواره ، موبایل و غیره روز و شب مردم را اشغال کرده است؛ دیگر کسی برای اینها تره هم خُرد نمی کند. البته ایشان راست می گفت؛ چون خودم هم شاهد بودم. بعضی وقتها در بعضی جمعیتها که تعدادشان هم کم نیست، نماز و روزه و مسجد و منبر که هیچ، اگر حرف راست هم بزنید مورد تمسخر قرار می گیرید. طوری که انگار آدم یک دزدی آشکار انجام داده و بقیه بر و بر نگاه می کنند. بعضی ها هم با این تفکر که از نشانه های دوره آخرالزمان است، خودشان را راضی می کنند. سعی می کنم این آخرین نوشتار من باشد و شهدا را در " قهقهه مستانه شان" و در هنگام تقسیم "عند ربهم یرزقونشان" مزاحم نباشم و بگذارم آنها در قبور مطهرشان آسوده باشند. فقط در پایان از شهدا می خواهم که برای ما دعا کنند.  

                                             

از جمله افتخارات رودبارقصران بالاخص میگون در ارتباط با حفاظت از انقلاب و همچنین دوران دفاع مقدس، ایثارگران هستند. در این وادی شهدا، جانبازان و مفقودین و آزادگان، نمونه بارز این مجاهدتهاست. تعداد 36 شهید، 16 نفر جانباز، 1 نفر مفقودالاثر و 1 نفر آزاده، برگ زرین ایثارگران میگون خواهند بود. اگر چه آمار دقیق در ارتباط با جانبازان نداریم و آنچه به صورت عدد آمده، از روی حدس و گمان است؛ اما هر چه هست برای ما قابل ملاحظه و ارزش است. از تعداد 36 شهید یک نفر در اثر سیل ویرانگر قبل از انقلاب و مربوط به سال 1333، 2 نفر در اثر سانحه غیر از جنگ و انقلاب، یک نفر مفقود الاثر و تعداد 32 نفر شهید دوران دفاع مقدس، که از این تعداد 16 نفر سرباز، 12 نفر بسیجی، 4 نفر سپاهی، 2 نفر درجه دار ارتش، 1 نفر نیروی انتظامی (کمیته انقلاب) و 1 نفر از شهدای بمباران هوایی تهران است. 

شهدا:

سادات محل: مفقود الاثر 1 نفر – شهدای دفاع مقدس 8 نفر

بالامحل: قبل از انقلاب 1 نفر  - شهدای دفاع مقدس 12 نفر

کیا محل: شهدای دفاع مقدس 1 نفر

پائین محل: شهدای دوران انقلاب 4 نفر – شهدای دفاع مقدس 9 نفر

جانبازان:

 بالا محل7 نفر ، سادات محل4 نفر ، پائین محل3 نفر و کیامحل2 نفر

آزاده:

از سادات محل 1 نفر

فرزندان غیور این آب و خاک و شهدای گرانقدر ما در طول هشت سال دفاع مقدس تقریباً در تمامی مناطق جنگی حضور داشته و به فرمان امام خمینی (ره) لبیک گفته و برای حفاظت از کیا، دین، شرف و انسانیت، پاسداران خوبی برای سرافرازی نظام جمهوری اسلامی بوده اند.  

شهدای میگون به ترتیب تاریخ شهادت  

ردیف	اسامی شهدا	تصویر	نام پدر تاریخ تولد	ت. شهادت	محل شهادت	مزار
۱	شهید رمضان سلیمان میگونی		استاد محمد	۳۳/۴/۲۹	میگون(حادثه ی سیل)	میگون
۲	شهید احمد رجبی		حسن 1334	21/11/57	تهران	میگون
۳	شهید حمزه کربلایی محمّدی		1329	۵۹/۲/۲۶	تهران	میگون
۴	شهید یونس کیارستمی		قربانعلی 1341	۵۹/۷/۱۳	اهواز	میگون
۵	شهید سیّد فاضل میر اسماعیلی		1342	۶۱/۲/۱۰	فکه	بهشت زهرا
6	شهید حمید رضا ایوب میگونی		1340	12/2/61	خرمشهر	بهشت زهرا
7	شهید اسماعیل کیارستمی		تقی  1342	-/-/۶۱	شلمچه	بهشت زهرا
8	شهید نعمت الله خوشه ای		1335	۶۱/۸/۲۴	تهران	میگون
9	شهید علی اکبر سالار کیا		زین العابدین 1342	۶۱/۱۲/۱۴	پاسگاه زید عراق	میگون
10	شهید سیّدحسین میرمحمّد میگونی		سید عبدالله 1344	۶۲/۱/۲۲	فکه	میگون
11	شهید سیّد اسماعیل میر اسماعیلی		سید صادق 1335	۶۲/۱/۲۳	شرهانی	میگون
12	شهید رضا فهندژ سعدی		مرتضی 1337	۶۲/۲/۲۴	شرهانی	سعدی شیراز
13	شهید ناصر صداقت طلب		1342	۶۲/۵/۱۰	پادگان حاجی عمران	میگون
14	شهید علیرضا کربلایی علیخانی		شعبان 1342	۶۲/۵/۱3	پادگان حاجی عمران	میگون
15	شهید نبی الله عزیزی هراتی		1341	۶۲/۶/۱۹	پسوه	بهشت زهرا
16	شهید فرهاد کربلایی محمّدی		اسماعیل 1342	۶۲/۶/۲۷	پادگان حاجی عمران	میگون
17	شهید سعید کربلایی علیخانی			۶۲/۱۰/۱۷	شلمچه	بهشت زهرا
18	شهید د اود حسنی		1337	۶۲/۱۲/۱۸	جزیره ی مجنون	بهشت زهرا
19	شهید مسلم سلیمان میگونی		1303	۶۲/۱۲/۲۱	جزیره ی مجنون	میگون
۲۰	شهید رامین رجبی نیا		اسماعیل 1346	۶۳/۷/۱۲	کردستان	بهشت زهرا
۲۱	شهید نبی الله لواسانی		شعبان 1332	۶۴/۳/۵	تهران	میگون
۲۲	شهید غلامعلی محمّدی شاهرخ آبادی		کاظم 1339	18/7/64	کردستان	میگون
۲۳	شهید عبّاس قربانی		حسن 1345	۶۵/۱/۱	پنجوین عراق	بهشت زهرا
۲۴	شهید سیّد باقر میر اسماعیلی		سید عقیل 1345	21/10/65	شلمچه	میگون
۲۵	شهید محمّد حسن (مسعود) رضایی		1341	۶۵/۱۲/۱۴	شلمچه	بهشت زهرا
۲۶	شهید امیر کربلایی محمّدی		قدرت الله 1347	19/1/66	شلمچه	میگون
۲۷	شهید نجفقلی سلیمانی					بهشت زهرا
۲۸	شهید بهروز گشتاسبی		علی 1346	۶۶/۶/۲	ارومیه	میگون
۲۹	شهید رحمت رجبیان		اصغر	۶۷/۴/۳۰		بهشت زهرا
۳۰	شهید سیّد جواد میر محمّد میگونی		1319	۶۷/۴/۳۱	مرصاد تپه سرخ نفت شهر	مفقود الا ثر
۳۱	شهید مرتضی رجب بلوکات		قربان 1344	7/7/67	خرمشهر	بهشت زهرا
۳۲	شهید ولی الله ایوبی		1328	۶۷/۵/۷	اسلام آباد غرب	میگون
۳۳	شهید حسن کربلایی محمّدی		اصغر 1334	۶۸/۶/۳۰	کرمان	میگون
۳۴	شهید جلیل حیدری نوری		1350	۶۹/۱۰/۱۴	اصفهان	بهشت زهرا
۳۵	شهید محمّد علی ایوب میگونی		حجتاله 1346	۷۵/۲/۲۱	میگون	میگون
36	شهید محمد سلیمان میگونی		رمضان	-	میگون	میگون

شهدای میگون با نام پدر شروع و با نام پسر موقتاً خاتمه می یابد. 

شهدای عزیز   

 تا کنون به آنچه در روزهای آغازین انقلاب با شما عهد بسته ام به عهد خود وفادار مانده ام. 

 شما کمکم کنید، از این به بعد هم وفادار بمانم.    

                                    شادی روح شهدا صلوات  

شهدای میگون در تقویم هشت سال دفاع مقدس    

این نوشتار تاریخ شهادت شهدای گرانقدر میگون در تقویم تشریحی دفاع مقدس را نشان می دهد.

عراق از همان ابتدای پیروزی انقلاب، سازماندهی و آموزش کلیه اقدامهای مقدماتی را برای شروع یک تهاجم، آغاز و تمهیدات لازم برای ورود به خاک ایران و اشغال قسمتهایی از آن را مهیا کرده بود.

عراق نزدیک به دو سال، مشغول کار روی عشایر عرب خوزستان بود که با ورودش به خاک کشورمان، بتواند به نفع خود و علیه ما آنان را وارد صحنه کرده و امتیاز سیاسی کسب کند. همزمان با انفجار لوله های نفت، قطارها و اماکن عمومی، ارتش عراق مشغول جاده سازی در مرزها، ساختن پاسگاهها و پایگاههای مورد لزوم و بر پا کردن استحکامات و کار روی نیروهای مسلح برای آماده کردن و تکمیل تجهیزات جنگی خود بود و در طرف مقابل، وضعیت نیروهای خودی نیز قابل توضیح است.

درباره سازمان و توان رزمی ارتش جمهوری اسلامی ایران، می توان گفت که پس از قطع وابستگیهایی که تا عمق استخوان ارتش طاغوت نفوذ کرده بود و نیز تصفیه امرای خائن و سرسپرده آن، نوعی از هم گسیختگی در مجموعه این تشکیلات به وجود آمد. از طرفی شرایط خاص ابتدای انقلاب سبب شده که مرحله دگرگونی و عبور ارتش از دوران انتقال ارتش شاه به ارتش اسلام آنچنان که باید، نگرفته و کار بکندی پیش رود. بعدها با حذف بنی صدر، زمانی که حاکمیت خط امام بر ارتش امکان پذیر شد، دیدیم که به چند نحو تحولات در ارتش آغاز گشت.

از طرفی دیگر، سپاه نیز به طور دائم درگیر با ضد انقلاب بود و فرصت نفس کشیدن برای برپایی یک تشکیلات سازمانی که بتواند جلو تهاجمی نظیر حمله عراق را بگیرد، پیدا نکرد و همچنین برخی خطوط حاکم بر کشور (گروههای لیبرال) برخوردشان با سپاه طوری بود که بیشتر به فکر تضعیف و مسخ هویت آن بودند.

وضع بسیج مبهم بود و با وجودی که خود سپاه، تشکیلات اولیه بسیج را سازماندهی کرده بود، تا مدتها این کشمکش وجود داشت که بسیج به سپاه وابسته باشد یا نه؟ در هر گوشه ای، نیرویی آموزش بسیج را بدون سازمان و تشکیلات مناسبی به عهده داشت. اما بعدها با تلاش فراوان سپاه و همت بعضی عناصر خط امام، بسیج زیر نظر سپاه قرار گرفت.

۵۷/۱۱/۲۱ شهادت احمد رجبی  

۵۹/۲/۲۶ شهادت حمزه کربلایی محمدی

با این مقدمات، ارتش آماده و مجهز عراق، تهاجم خودش را به سراسر مرز ایران آغاز کرد و طبیعی بود که در مراحل ابتدایی، موفق شود پیروزیهایی را کسب و مناطق وسیعی از خاک جمهوری اسلامی را به اشغال خود درآورد.  

۵۹/۶/۱۴ درگیریهایی عراق در غرب شروع شد. 

۵۹/۶/۳۱ جنگ از سوی عراق رسماَ آغاز گردید.

علیرغم ضعف بسیار در تشکیلات نظامی کشور، مردم، با حضور گسترده و روحیه های قوی و انقلابی خود، ماشین جنگی عراق را مجبور کردند تا پیشروی خود را متوقف کند و در همان اوایل جنگ، زمین گیر و حتی از بعضی مناطق هم عقب نشینی نماید. جنگ نیروی ایمان با تانک و زره پوش بود که در واقع همچنین، عامل اصلی توقف عراق محسوب می شد. در این رابطه، حماسه مقاومت در خرمشهر که حدود یک ماه به طول انجامید، قابل ذکر است. در ادامه جنگ شیوه برخورد با دشمن متجاوز متفاوت بود و در صحنه رزم، اشکال مختلفی آزمایش شد و سرانجام موقعیت جنگ چریکی و نامنظم که متکی به نیروی مردمی و افراد مومن بود، نشان داد که جنگ کلاسیک در برابر ارتش قوی و کلاسیک، کارایی ندارد. در نتیجه، مقطع اول، به این صورت و با انجام عملیاتهای محدود موفقیت آمیز که ضمن کسب تجربه، زمینه پیشرفتهای بعدی را فراهم کرده بود، گذشت. 

۵۹/۷/۱۳ شهادت یونس کیارستمی (اهواز)

۵۹/۷/۲۳ عملیات پل نادری: جبهه جنوب – موقعیت غرب دزفول

۵۹/۸/۲۶ عملیات سوسنگرد: جبهه جنوب  - موقعیت شرق سوسنگرد

15 تا 18/10/59 عملیات نصر: جبهه جنوب – موقعیت جنوب کرخه کور – هویزه

19/10 تا 20/11/59 عملیات ضربت ذوالفقار: جبهه غرب – موقعیت غرب صالح آباد

20/10/59 عملیات توکل : جبهه جنوب – موقعیت شمال آبادان

1 تا 9/2/60 عملیات بازی دراز : جبهه غرب – موقعیت غرب سر پل ذهاب

13/2 تا 5/3/60 عملیات امام علی (ع): جبهه جنوب – موقعیت شمال سوسنگرد

21 تا 25/3/60 عملیات فرمانده کل قوا: جبهه جنوب – موقعیت جنوب دارخوئین

11 تا 16/6/60 عملیات رجایی و با هنر: جبهه غرب – موقعیت شمال سر پل ذهاب

● آزادسازی مناطق اشغالی

همانطور که گفته شد، نیروی تعیین کننده در مقطع اول جنگ، نیروهای مردمی بسیج و سپاه بودند. مقابله نیروهای مردمی با تهاجم عراق و کسب تجربه از یک طرف و از طرف دیگر، به وجود آمدن تغییراتی اساسی در ارتش جمهوری اسلامی و محدود شدن دست عناصری چون «مدنی»ها و «بنی صدر»ها از جنگ، جبهه های جنگ را دستخوش تغییراتی اساسی نمود.

نزدیکی ارتش و سپاه و توجه بیشتر مسؤولان نظام، جنگ ابعاد وسیعتری یافت که آغاز لبیک به پیام رهبر کبیر انقلاب، در عملیات «ثامن الائمه» متجلی گشت.

۶۰/۷/۵ عملیات ثامن الائمه: جبهه جنوب – موقعیت شمال آبادان که با هدف شکستن حصر آبادان همراه شد، آغازی بود برای وسعت بخشیدن به جنگ، در راستای بیرون راندن متجاوزین از خاک جمهوری اسلامی، پیروزی رزمندگان در عملیات ثامن الائمه، از یک طرف موجب تقویت روحیه نیروهای خودی بود و از طرفی برای ارتش، مانند شوکی بود که تا آن زمان، انتظار چنین برخوردهایی را از مردم تازه انقلاب کرده نداشت. تا جایی که ابهام پیرامون آینده جنگ، آنان را به تقاضای صلح و پایان جنگ ترغیب کرد. اما مسؤولان نظام جمهوری اسلامی، با موضعی قاطع در برابر هیئتهای صلح، اعلام کردند که ما سرنوشت جنگ را در میدان جنگ تعیین می کنیم. عملیات ثامن الائمه نشان داد که ما می توانیم عملیات گسترده و موفق انجام دهیم. بنابراین استراتژی مشخصی برای جنگ تعیین شد که هدف آن، سقوط صدام یا پذیرش شرایط عادلانه، انسانی و اسلامی ما از طرف عراق و حامیانش بود.

8 تا15/9/60 عملیات طریق القدس : جبهه جنوب – موقعیت غرب سوسنگرد که بر این اساس، طرح هایی انجام شد و بر مبنای آنها عملیاتهای وسیع و موفقی چون «طریق القدس» انجام شد و در چند ماه، علیرغم وسعت عملیاتها، رزمندگان اسلام موفق شدند مناطق وسیعی از سرزمینهای اشغالی، از جمله «بستان» و «خرمشهر» را باز پس گرفته و تلفات زیادی را بر ارتش عراق وارد سازند.

● ورود به خاک عراق

پس از پایان عملیات بیت المقدس و انهدام وسیع نیروهای عراق، رژیم صدام در یک هماهنگی و همفکری نزدیک با آمریکا، طرح جدیدی را در دستور کار قرار داد و آن، مظلوم نمایی به جای رجزخوانی در تبلیغات بود. عقب نشینی از برخی مناطق غرب و استقرار در خطوط پدافندی نزدیک مرز خویش، از جمله اقدامهای صدام برای جلوگیری از تلفات بیشتر بود. همزمان با این اقدامها و در تکمیل آن، آمریکا توسط اسرائیل، درصدد سرکوب مسلمانان جنوب لبنان و فلسطینان برآمد. البته ما هم تا مدتی در دام طرح هماهنگی آمریکا به اسرائیل و رژیم بعثی عراق افتادیم. و از دامه جنگ غلفت ورزیدیم و به وقایع لبنان مشغول شدیم، ولی هشدار حضرت امام (ره)، جو کاذبی را که بار خود ساخته بودیم، شکست.

ادامه جنگ، مستلزم ورود به خاک دشمن بود. گذشته از مرزهای بین المللی و ورود به خاک دشمن، پس از دفع تجاوز، امری بود که از نظر اعتقادی برای رزمندگان اسلام، ابهامی در بر نداشت؛ زیرا که عقب نشینی سراسری دشمن، در پی شکستهای سنگینی که متحمل شدند به منظور معطل کردن ایران، ایجاد شرایط نه صلح و نه جنگ و حاکم ساختن وضعیت فرسایشی در جنگ صورت گرفت.

لازمه حفظ و گسترش ابتکار عمل و برخورداری از روحیه تهاجمی برای اعاده حقوق جمهوری اسلامی، شرایطی بود که اواسط جنگ و ورود به خاک عراق را امکان پذیر می کرد، لذا دلایل زیر برای ورود به خاک عراق مطرح بود:

۱) کشورهای مرتجع منطقه، موقعیت را مغتنم شمرده، طی نامه هایی که با مسؤولان جمهوری اسلامی رد و بدل کردند، در عمل حق جمهوری اسلامی را نادیده گرفته، نسبت به موقعیت مرز ایران، از خود بی اعتنایی نشان می دادند. ورود به خاک عراق، که در حقیقت با هدف پایان دادن به این گونه برخوردها بود.

۲) تنبیه صدام به عنوان متجاوز

۳) تبیین استراتژی «راه قدس از کربلا می گذرد» توسط حضرت امام خمینی (ره)، با اینکه سیر ادامه جنگ از طرف جمهوری اسلامی، با قدرت پیگیری و عملیات رمضان در شرق بصره آغازگر آن بود. در این فاصله، عراق که پس از شکست خرمشهر، اقدام به عقب نشینی کرده بود، موفق شد با استقرار در مواضع مستحکم، موانع و استحکامات شدیدی را ایجاد و خود را برای دفاع در برابر حمله های رزمندگان اسلام آماده کند و در این راستا، وجود کارشناسان خارجی و امکانات ناشی از کمکهای کشورهای منطقه، و ...، تاثیر فراوانی در تقویت ارتش عراق داشت. نیروهای خودی در عملیات رمضان، علیرغم وارد ساختن تلفات سنگین به ارتش دشمن موفق نشدند که زمین قابل توجهی را تصرف نمایند، چرا که ارتش عراق با کاربرد شیوه های جدید، وضعیت متفاوتی را نسبت به قبل ایجاد کرده بود.

عملیات رمضان تجارب جدیدی را برای رزمندگان اسلام در پی داشت. از این پس به دلیل لزوم گسترش توان رزمی و کسب آمادگیهای لازم به منظور ادامه جنگ تا کسب نتایج قطعی از سوی جمهوری اسلامی، زمان مناسب و فرصت کافی مورد نیاز بود. در عین حال، برای جلوگیری از رکود عملیاتهای محدودی پیش بینی شد؛ که عبارت بودند از:

20/9 تا 6/10/60 عملیات مطلع الفجر: جبهه غرب – موقعیت شمال گیلان غرب و جنوب سر پل ذهاب

12 و 13/10/60 عملیات محمد رسول الله(ص): جبهه شمال غرب – موقعیت غرب و شمال نوسود

2 تا 10/1/60 عملیات فتح المبین: جبهه جنوب – موقعیت غرب شوش و دزفول

۶۱/۱/۲۱ شهادت سید فاضل میر اسماعیلی (فکه)

12/2/61 شهادت حمید رضا ایوب میگونی (خرمشهر)

۶۱/۰/۰ شهادت اسماعیل کیارستمی (شلمچه)

10/2 تا 3/3/61 عملیات بیت المقدس: جبهه جنوب – موقعیت غرب کارون

22/4 تا 7/5/61 عملیات رمضان: جبهه جنوب – موقعیت شرق بصره

9 تا 13/7/61 عملیات مسلم بن عقیل : جبهه غرب – موقعیت غرب سومار

10 تا 20/8/61 عملیات محرم: جبهه جنوب – موقعیت جنوب موسیان

۶۱/۸/۲۴ شهادت نعمت الله خوشه ای(تهران)

17 تا 21/11/61 عملیات والفجر مقدماتی: جبهه جنوب – موقعیت جنوب فکه

۶۱/۱۲/۱۴ شهادت علی اکبر سالارکیا (پادگان زید عراق)

21 تا 28/1/62 عملیات والفجر 1 : جبهه جنوب – موقعیت شمال فکه

۶۲/۱/۲۲ شهادت سید حسین میر محمدی(فکه)

۶۲/۱/۲۳ شهادت سید اسماعیل میر اسماعیلی (شرهانی)

29/4 تا 13/5/62 عملیات والفجر ۲ : جبهه شمال غرب – غرب پیران شهر

7 تا 20/5/62 عملیات والفجر 3 : جبهه غرب – موقعیت مهران

۶۲/۵/۱۰ شهادت ناصر صداقت طلب (پادگان حاجی عمران)

 ۶۲/۵/۱۲ شهادت علیرضا کربلایی علیخانی (پادگان حاجی عمران)

۶۲/۶/۱۹ شهادت نبی الله عزیزی هراتی (پسوه)

۶۲/۶/۲۷ شهادت فرهاد کربلایی محمدی (پادگان حاجی عمران)

27/7 تا 30/8/62 عملیات والفجر ۴: جبهه غرب – موقعیت شمال مریوان

۶۲/۱۰/۱۷ شهادت سعید کربلایی علیخانی(شلمچه)

27/11/62 والفجر ۵ : در محور پنجوین،

۶۲/۱۲/۲والفجر ۶ : در محور دهلران و مهران.

در پی این عملیات ها پیروزی های ارزشمندی، چه در تصرف مناطقی از خاک دشمن (والفجر ۲و۴)، چه در آزاد سازی مناطقی از خاک جمهوری اسلامی (از جمله والفجر ۳ که منجر به آزادسازی مهران شد) و چه در وارد ساختن تلفات بر پیکر ارتش عراق، به دست آمد.

3 تا 22/12/62 عملیات خیبر: جبهه جنوب – موقعیت هورالهویزه

پس از عملیاتهای والفجر از سوی سپاه، طرح انجام عملیات در هورالهویزه آماده شد و تحت عنوان عملیات «خیبر» انجام گردید. در نتیجه این عملیات، علاوه بر وارد آوردن تلفات زیاد بر عراق، جزایر «مجنون» که از اهمیت سیاسی، نظامی، اقتصادی برخوردار بود، به تصرف رزمندگان اسلامی درآمد. اهمیت عملیات «خیبر»، با توجه به تاثیری که در ابعاد خارجی داشت، بیش از پیش جلوه کرد.

۶۲/۱۲/۱۸ شهادت داود حسنی (جزیره مجنون)

۶۲/۱۲/۲۱ شهادت مسلم سلیمانی (جزیره مجنون)

پس از این عملیات، فشار اقتصادی و تحریم فروش سلاح به ایران آغاز شد. در مقطع یاد شده، تلاش جدید غرب، بعدی تازه به جنگ بخشید. بدین معنا که پس از عیان شدن ناتوانی نظامی عراق در مقابل حرکتهای غیرقابل پیش بینی و عمده تاکتیهای ویژه رزمندگان، استکبار جهانی به منظور ممانعت از به هم خوردن معامله نظامی حاکم بر جنگ، اقدام به تقویت عراق، با تکنولوژی پیشرفته، بویژه نیروی هوایی، نمود. در پی آن، عراق تلاش فزایندهای را به منظور تحت الشعاع قرار دادن پیروزیهای نظامی ایران، با دست یازیدن به جنگ نفتکشها در خلیج فارس آغاز کرد.

26 تا 30/7/63 عملیات عاشورا: جبهه غرب – موقعیت جنوب سومار

۶۳/۷/۱۲ شهادت رامین رجبی نیا (کردستان)

19 تا 26/12/63 عملیات بدر: جبهه جنوب – موقعیت هورالهویزه

 یک سال بعد، رزمندگان اسلام جنگ در هور را دوباره آزمایش و عملیات گسترده بدر را آغاز کردند. در این عملیات، علیرغم ناکامی در بدست آوردن اهداف، به انهدام نیروی دشمن قناعت شد و در بعد خارجی، بازتاب فراوانی بر جای گذاشت.

ابعاد و ویژگیهای عملیات بدر، عراق را به عکس العملی غیر از آنچه تا آن زمان در جنگ مرسوم بود، واداشت. بدین معنا که همزمان با عملیات، حمله های هوایی خود به تهران را آغاز کرد. دشمن در واقع هدفی را که از به راه اندازی جنگ نفتکشها در خلیج فارس (از نظر اقتصادی) داشت، با تهاجم به شهرهای غیرنظامی، دنبال کرد. در مقطع یاد شده، ضمن اینکه در جهه نیز بمبارانهای وسیع شیمیایی به راه انداخت، انتقال جنگ را رزم زمینی به هوا و مناطق مسکونی، نمایانگر شکل جدید در جنگ بود که طبعاً در رویارویی با دشمن در ابعاد جدید تدبیر مقابله به مثل پرتاب موشک به شهرهای عراق، انتخاب و انجام شد.

۶۴/۳/۵ شهادت نبی الله لواسانی (تهران – حمله عراق به شهرها)

ترسیم دورنمای جنگ شهرها و سایر فشارهای وارده به جمهوری اسلامی، سبب شد حضرت امام (ره) موضعگیری «جنگ جنگ تا رفع فتنه» را اتخاذ نمایند و با بیان جنگ تا آخرین خانه و آخرین نفر، استراتژی ادامه نبرد را تبیین کردند.

نیروهای نظامی بر تدابیر جدید، مستلزم به طراحی و اجرای عملیاتهای نظامی شدند. در این رابطه، به دلیل شرایط و ویژگیهای خاص جنگ، لازم بود تغییراتی در روند جنگ، در بعد پشتیبانی سازمان رزم، ایجاد شود، تا به دست آمدن شرایط لازم امکان غلبه بر دشمن فراهم آید. به دست آوردن این شرایط، مستلزم زمان بود، لذا بار دیگر انجام عملیات محدود در دستور قرار گرفت و ظرف چند ماه از سال ۱۳۶۴ (پس از عملیات بدر) عملیاتهای متعددی انجام شد.  

انجام عملیات محدود که از یک طرف جذب نیروهای مردمی و افزایش تجارب یگانهای عمل کننده را در برداشت، این فرصت را به فرماندهان داد تا مقدمات عملیات مهم و اساسی خود را با این پوشش انجام و برای تصرف «فاو» آماده شوند. منطقه عملیاتی فاو، به دلیل موقعیت جغرافیایی آن، اهمیت ویژه ای داشت. تسلط بر شمال خلیج فارس، هم مرزی با کشور کویت و وجود منابع و تاسیسات نفتی مهم، از جمله این موارد است.

24/4 تا 18/6/64 عملیات قادر: جبهه شمال غرب – امتداد مرز استان آذربایجان و عراق

۶۴/۸/۱۸ شهادت غلامعلی شاهرخ آبادی (کردستان)

30/11/64 تا 9/2/65عملیات والفجر ۸ : جبهه جنوب – موقعیت جنوب آبادان

5 تا 9/12/64 عملیات والفجر 9 : جبهه شمال غرب – موقعیت شرق سلیمانیه

انجام عملیات و پیروزی در تصرف فاو، در واقع نتیجه یک سری ابتکارها و تدابیری بود که همواره با جایگزین کردن پارامترهایی چون انتخاب نوع زمین، استفاده از اصل غافلگیری و ... به مشکلات و کمبودها فایق آمده و سرانجام پیروزی عظیمی را با حداقل امکانات و در برابر ارتش بمراتب قویتر و مجهزتر به دست آورد و علیرغم تلاش دیوانه وار دشمن در بازپس گیری آن، رزمندگان آن را حفظ نموده و شدیدترین ضربات را به پیکر دشمن وارد ساختند، تا جایی که در این زمینه تعبیری چون شکسته شدن کمر ارتش عراق شنیده می شد. اعتراف بعدی دشمن به بیش از ۵۲ هزار کشته عراقی در این عملیات، مبین اهمیت این پیروزی است. عملیات والفجر ۸ بار دیگر صحنه نبرد را به نفع جمهوری اسلامی تغییر داد و در واقع آغازی شد برای دور جدید برتری نسبی خودی در جنگ، که طبعاً دشمنان دچار هراس شده، جمهوری اسلامی ایران را از افزایش حمله ها به مراکز اقتصادی، بخصوص جزایر نفتی از جمله خارک و توطئه های کاهش قیمت نفت، بیشتر در فشار قرار دارند. ارتش عراق که قادر نبود فاو را باز پس گیرد، با اتخاذ استراتژیهای دفاع متحرک، دست به تعرضاتی هر چند ضعیف زد که نقطه اوج این تحرکات، تصرف شهر مهران بود.

۶۵/۱/۱ شهادت عباس قربانی (پنجوین عراق)

رزمندگان اسلام با جدی گرفتن تحرکات دشمن، به مقابله برخاستند. در این میان، عمق جلوگیری از این پیشروی، مناطق مذکور دوباره بازپس گرفته شد و عملیاتهایی چون :

9 تا 19/4/65 عملیات کربلای ۱ : جبهه غرب – موقعیت مهران که منجر به آزادسازی شهر مهران شد.

10 تا 11/6/65 عملیات کربلای ۲ : جبهه شمال غرب – موقعیت غرب پادگان حاجی عمران

این عملیات در منطقه حاج عمران انجام گرفت که بار دیگر امکان ترکتازی از دشمن سلب شد و رزمندگان دوباره ابتکار عمل را در دست گرفتند.

۶۵/۰/۰عملیات کربلای 3: در ادامه کاربرد ابتکارها و نوآوریها در جنگ، از جمله انهدام تاسیسات نفتی «الامیه» در مرکز خلیج فارس طی عملیات کربلای ۳، بار دیگر در سال ۱۳۶۵ جمهوری اسلامی عامل جدیدی را وارد صحنه نبرد کرد که رژیم عراق را درگیر معضل تازهای ساخت. جنگ نامنظم در عمق خاک عراق- در جبهه های غرب و شمال غرب- به عنوان یک حرکت جدید، جنگ را وارد ابعادی فراتر از گذشته کرد و جمهوری اسلامی را به طور مستقیم در معادلات داخلی عراق دخیل کرد. اتحادیه میهنی کردستان عراق که بخش وسیعی از منطقه کردنشین شمال عراق را تحت نفوذ و تسلط دارد، پس از ناامید شدن از مذاکره با صدام، دوباره سیاستی قهرآمیز علیه رژیم عراق اتخاذ کرد و تمایل زیادی برای نزدیکی بیشتر با جمهوری اسلامی ایران نشان داد. از طرفی، سپاه پاسداران، با تشکیل قرارگاه «رمضان» به برنامه ریزی حرکت نامنظم در داخل عراق پرداخته بودند و همکاری این اتحادیه، می توانست در راستای حرکت قرارگاه رمضان مفید و موثر باشد. کوهستانها و تاسیسات نفتی کرکوک، میدان این آزمایش و آغاز این حرکت بود که در قالب عملیات فتح ۱ شکل گرفت و نتیجه ای بسیار مثبت داشت. از یک سو، قابلیت، کارآیی و شجاعت نیروهای نامنظم سپاه از سوی دیگر، توانایی و میزان کارآیی اتحادیه، در این همکاری مشخص شد.

19 و 20/7/65 عملیات فتح ۱ : جبهه شمال غرب – موقعیت کرکوک

این عملیات که با مقدماتی بس دشوار توام بود، رزمندگان موفق شدند ضمن انتقال سلاحهایی چون خمپاره و مینی کاتیوشا به عمق مواضع دشمن، تاسیسات و مراکز مهم کرکوک را از نزدیک زیر گلوله گرفته و خسارتهای قابل توجهی به رژیم بعثی وارد کردند. دشمن تصور میکرد این حرکت از سوی هواپیماهای جمهوری اسلامی انجام گرفته و حضور چنین نیرویی در عمیق خاک خود را تصور نمیکرد.

به هر حال عملیات فتح ۱ و پیروزی آن، مقدمه ای بر عملیات دیگر والفجر در عمق خاک دشمن شد و سرانجام تهدید جدی دشمن از این ناحیه. در خلال حرکتهای محدود، طراحی عملیات اصلی، بعد از والفجر ۸ آغاز شد و این بار حرکتی گسترده در منطقه «ابوالخصیب» و «شلمچه» در دستور کار قرار گرفت.

3 تا 5/10/65 عملیات کربلای 4: جبهه جنوب – موقعیت جنوب و غرب خرمشهر

 پس از نزدیک به هشت ماه تلاش بی وقفه در کسب شرایط و آمادگی لازم، عملیات کربلای ۴ با عبور از اروندرود به اجرا درآمد. این عملیات در جنوب خرمشهر و با اهدافی چون ابوالخصیب انجام گرفت؛ اما به دلیل وجود مشکلات عدیده و همچنین هوشیاری دشمن، نیروهای اسلام موفق به حفظ مناطق متفرقه نشده، بناچار پس از انهدام دشمن، به مواضع اولیه بازگشتند.

19/10 تا 4/12/65 عملیات کربلای 5: جبهه جنوب – موقعیت شلمچه

انجام عملیات کربلای ۵ در محور شلمچه که پانزده روز پس از عملیات کربلای ۴، آغاز شد، تا اندازه های زیادی انتظارات مردم را برآورده کرد؛ زیرا این عملیات با بیش از پانزده شبانه روز درگیری مداوم، مقاومت و جنگندگی نیروهای اسلام در شرایط بسیار مشکل منطقه و در هم پیچیده شدن دژهای مستحکم و به رغم خود آنان غیر قابل نفوذ دشمن، یکی از بزرگترین نبردهای تمام دوران جنگ تحمیلی محسوب می شود. اما بیشتر از انعکاس داخلی، اهمیت مطلب در نزد کارشناسان و تحلیلگران نظامی، بازگو کننده عظمت کاری است که در کربلای ۵ و منطقه شلمچه انجام گرفت. گذشته از نقش اساسی عملیات کربلای ۵ در پیدایش یک امکان جدید، برای اجرای آتش حجیم و در پی درپی روی شهر بصره، همزمان با جنگ شهرها، تلاش و انهدام قسمت دیگری از ارتش عراق، حتی وسیعتر از عملیات فاو، از جمله دستاوردهای مهم نظامی کربلای ۵ است. بازتاب عملیات کربلای ۵ در ابعاد خارجی، بسیار گسترده بود.

عراق می دید که در مهمترین جبهه، شکستهایی را متحمل شده و رزمندگان اسلام به بصره نزدیکتر می شوند، به جنگ شهرها و حمله های هوایی خود به مراکز اقتصادی در دریا شدت بخشید و از یک طرف کشورهای منطقه و همینطور ابرقدرتهای شرق و غرب، در صدد برآمدند مقدمات آتش بس را به منظور جلوگیری از ادامه پیشروی نیروهای جمهوری اسلامی آماده کنند و از طرف دیگر، اقدام به حضور گسترده تر از پیش در خلیج فارس و درگیریهایی به بهانه حمایت از نفتکشها نمودند.

۶۵/۱۰/۲۱ شهادت سید باقر میر اسماعیلی (شلمچه)

۶۵/۱۲/۱۴ شهادت محمد حسن(مسعود) رضایی (شلمچه)

۶۶/۱/۲۱ شهادت امیر کربلایی محمدی (شلمچه) 

۰۰/۰/۰ شهادت نجفقلی سلیمانی

پس از عملیات والفجر ۸، بخصوص عملیات اخیر در شلمچه (کربلای ۵)، مسئله جنگ در دریا، اهمیت خاصی پیدا کرد و به دلیل آنکه حمله های عراق افزایش چشمگیری پیدا کرد، به گونه ای که سیاستمداران نظام را دچار اختلال می کرد. از این رو جمهوری اسلامی تصمیم گرفت که با مسئله دریا، فعالتر برخورد نماید، که به دنبال آن ماموریت مقابله به مثل، به طور جدی تر، به نیروی دریای سپاه و ارتش واگذار شد. در این بین، نیروی دریای نوپای سپاه، نقش فعالتری را به دلیل دارا بودن ویژگیهای خاص، برخوردار بود.

پس از این مقطع کوتاه، به دنبال تصمیم آمریکا مبنی بر اسکورت نفتکشهای کویتی و اعلام حضور در خلیج فارس و نیز نصب پرچم شوروی سابق روی نفتکش کویتی، جنگ خلیج فارس شکل حادتری به خود گرفت و عملاً عملیاتهای زمینی تحت الشعاع درگیری های دریایی قرار گرفت.

مرحله دوم این مقطع، درگیری تام و تمام نظام با آمریکا بود.

۶۶/۵/۲ ورود آمریکا به خلیج فارس:  پس از ورود آمریکا به خلیج فارس، کشتی آمریکایی «بریجتون» آسیب دید. پس از حادثه بریجتون، آمریکا در صدد تلافی برآمد و با نیروهای ایران درگیر شد. اما در ادامه عملیات زمینی، باید گفت که پس از عملیات کربلای ۵ و انجام حرکتهایی در ادامه و تثبیت آن، فرماندهان نظامی دریافتند که به طور موقت ادامه جنگ به جبهه های جنوب، نتیجه ای نخواهد داشت، لذا متوجه جبهه های غرب شدند. البته زمینه های آن با انجام عملیاتهایی چون فتح و همکاری با گروههای معارض عراقی، تا حدودی ایجاد شد. در نتیجه، یگانهای سپاه، به غرب منتقل شدند.

23 و 24/10/65 عملیات کربلای 6: جبهه غرب – موقعیت نفت شهر

13 تا 17/12/65 عملیات کربلای 7: جبهه شمال غرب – موقعیت غرب پادگان حاجی عمران

18 تا 22/1/66 عملیات کربلای 8: جبهه جنوب – موقعیت شلمچه

25/1 تا 5/2/66 عملیات کربلای ۱۰: جبهه غرب – موقعیت شمال سلیمانیه

این عملیات به عنوان اولین حرکت، با اهدافی مشخص در محور «مامووت» انجام گرفت.

در همین سال، نیروی بعثی با بهره گیری از عوامل مزدور مناطق، جبهه های جدیدی را در برابر سپاه اسلام، در نقاط مختلف مرزی گشودند. انجام چند حرکت نظامی مشترک توسط عراق و منافقان در جنوب و مهران، همراه با جاسوسی گسترده منافقان و اقدامهای این گروهک خبیث به عنوان ستون پنجم دشمن، از ویژگیهای طرحهای استکبار در این دوره است.

21/3/تا 5/4/66 عملیات نصر ۴ : جبهه غرب – موقعیت شمال سلیمانیه

14 و 15 /5/66 عملیات نصر 7: جبهه شمال غرب – موقعیت غرب سردشت

۶۶/۶/۲ شهادت بهروز گشتاسب میگونی(ارومیه)

29/8 تا 5/9/66 عملیات نصر ۸ : جبهه شمال غرب – غرب ماووت

15/10 تا 2/11/66 عملیات بیت المقدس ۲ : جبهه شمال غرب – موقعیت غرب ماووت

24 تا 29/12/66 عملیات بیت المقدس 3 : جبهه شمال غرب – موقعیت جنوب ماووت

این عملیاتها که بعضاً در اوج سرما و یخبندان انجام می گرفت، منجر به تصرف شهر مامووت و تسلط بر مناطق مهم و استراتژیک گشت و چشم انداز مناسبی را برای ادامه جنگ در این محور ایجاد نمود که البته در ادامه، به دلیل موانع طبیعی و بروز مشکلات عدیده این حرکت کند شد.

24 تا 29/12/66 عملیات والفجر 10: جبهه شمال غرب – موقعیت غرب نوسود

 در همین راستا و برای ایجاد گشایش در جبهه مامووت، منطقه حلبچه مورد توجه قرار گرفت، که طرحی با نام والفجر ۱۰ به اجرا در آمد. نیروهای خودی در عملیات ۱۰ علیرغم وجود سرما و یخبندان، با اتخاذ تدابیری مبتنی بر کسب تجارب جدید، موفق شدند ضمن تصرف منطقه ای وسیع از خاک عراق، شهرهای حلبچه «سیدصادق» و «خورمال» را آزاد و شمار زیادی از دشمن را نابود کرده یا به اسارت گرفتند. در این عملیات، یکی از فجیعترین اقدامها از سوی دشمن بعث عراق انجام شد و آن بمباران وسیع شیمیایی شهر حلبچه و اطراف آن بود که منجر به کشته شدن هزاران نفر از مردم بیگناه حلبچه گردید.

5 تا 9/1/67 عملیات بیت المقدس 4: جبهه شمال غرب – موقعیت جنوب دریاچه دربندیجان

26 و 27/2/67 عملیات بیت المقدس 6: جبهه شمال غرب – موقعیت غرب ماووت

22 تا 25/3/67 عملیات بیت المقدس 7: جبهه جنوب – موقعیت شلمچه

● تعرض عراق- پذیرش قطعنامه

اساساً فرماندهان نظامی به دلیل دو هدف اساسی، دست به تغییر استراتژی نظامی و انتقال جنگ از جنوب به غرب زدند؛ یکی داشتن اهدافی مهم در جبهه های غرب کشور و امکان استفاده از ابتکارهای جدید و بخصوص به کارگیری نیروهای معارض عراقی و دیگری جاکن کردن دشمن از جبهه های جنوب. اقدامها و تحولات پایانی جنگ نشان داد که ارتش عراق نیز تدابیری برای خود اندیشیده و در مواقعی در دام نیروهای جمهوری اسلامی نیفتاده است. در واقع عراق از جنوب جاکن نشد؛ بلکه ارتش عراق بنا بر تجارب به دست آمده، بخصوص پس از کسب تجربه ها در حرکتهای موسوم به «استراتژی دفاع متحرک» برنامه ریزی دراز مدتی را پس از والفجر ۸ آغاز کرده بود.

۶۷/۱/۲۸با انجام عملیات والفجر ۱۰ از طرف جمهوری اسلامی و اشتغال یگانهای اصلی ما در آن منطقه، ارتش عراق علیرغم انتظار ما به جای صرف نیروی خود در حلبچه، مهیای انجام تعرضی در فاو شد که در نهایت به دلیل زیادی، از جمله کمکهای خارجی و به کارگیری وسیع سلاح شیمیایی، منجر به باز پس گیری فاو شد.

۶۷/۳/۴ ارتش عراق با این حرکت موفقیت آمیز و با کسب روحیه، برای بدست آوردن ابتکار عمل و به انفعال کشاندن نیروهای جمهوری اسلامی، به عملیاتهای خود ادامه داد که از آن جمله در محور شلمچه  دست به پیشروی زد.

۶۷/۳/۲۱ تعرض عراق به منطقه ماووت .

۶۷/۳/۲۹ تعرض عراق به شهر مهران . 

نیروهای خودی، به دلیل بروز مشکلات متعدد، فاقد حرکات کافی در برخورد با دشمن بودند، و برای کسب حداقل توان، بناچار عقب نشینی از ماووت و حلبچه را در دستور کار خود قرار دادند تا از تعرضات دشمن و تصرف مجدد خاک جمهوری اسلامی جلوگیری شود.

۶۷/۴/۴ ارتش عراق نیز به تعرضات خود ادامه و در انتها جزیره مجنون و ارتفاعات شاخ شمیران و ... را نیز تصرف کرد. عراق به اینها اکتفا نکرد؛ بلکه تعرضات خود را وسعت داد و از این پس، در محورهای شمال خرمشهر و جنوب اهواز، همچنین در دشت عباس، اقدام به پیشروی گستردهای نمود.

۶۷/۴/۳۰ شهادت رحمت رجبیان

۶۷/۴/۳۱ شهادت سید جواد میر محمد میگونی (تپه سرخ نفت شهر) عملیات مرصاد

ایجاد روحیه ای تازه در بین مردم، بار دیگر سیل مردم را به جبهه در پی داشت. بار دیگر حضور گسترده مردم و مقاومت آنان، نه تنها مانع از ادامه پیشروی دشمن شد؛ که او را وادار به عقب نشینی نیز نمود. در عین حال موضوع بمبارانهای وسیع شیمیایی جبهه خودی توسط دشمن بعثی استمرار داشت. آمریکا در خلیج فارس (ساقط کردن هواپیمای مسافربری ایران و شهادت ۲۹۰ انسان بی گناه) ابعاد وحشتناکی به خود گرفت. در کنار آن، اخبار دیگری که جسته و گریخته به دست مسؤولان نظام می رسید، ضرورت بازنگری اساسی نسبت به استراتژی ادامه نبرد نظامی را مطرح ساخت. بر همین اساس بود که سرانجام به دنبال جمع بندی نظرات مسؤولان جمهوری اسلامی ایران، حضرت امام (ره) پذیرش قطعنامه ۵۹۸ را مبنی بر آغاز آتش بس بین ایران و عراق اعلام کرد.

توطئه هماهنگ عراق و ابرقدرتها در ادامه جنگ، علیرغم پذیرش قطعنامه ۵۹۸ ادامه یافت و اینبار با حرکتهای نظامی منافقان در محور قصر شیرین و اسلام آباد متجلی شد، که در نهایت برخورد قاطع نیروهای اسلام، سبب شد تا ضمن انهدام وسیعی از منافقان، نه تنها این توطئه بشدت سرکوب شود؛ بلکه به نیروهای دشمن تفهیم گردد که هرگونه ماجراجویی تازه، گرداب جدیدی همانند سالهای آغاز جنگ برای آنان ایجاد خواهد کرد.

۶۷/۵/۷ شهادت مرتضی رجب بلوکات (خرمشهر)

۶۷/۵/۷ شهادت ولی الله ایوبی (اسلام آباد غرب) عملیات مرصاد

۶۸/۶/۳۰ شهادت حسن کربلایی محمدی

۶۹/۱۰/۱۴ شهادت جلیل حیدری نوری

۷۵/۲/۲۱ شهادت برادر جانبازمحمد علی ایوبی

.../.../89 شهادت برادر جانباز حاج محمد سلیمان میگونی

(منابع تقویم جنگ : وبلاگ دانا نیوز – راسخون – شاهدان زمان) 

اشعار مربوط به سنگ قبور برخی از شهدای میگون 

سنگ قبور شهدا باید تا جایی که امکان دارد به همان شکل اولیه باقی بماند. این سنگ ها هم یک یادگاری از دفاع مقدس هست و هم یک ارزش معنوی دارد.  شعرهایی که در آن زمان و در آن بحبوحه ی خون و مرگ و عصبانیت انتخاب گردید شاید امروزه برای ما چندان مهم نباشد، اما می تواند یادگاری مهم برای آیندگان باشد.     

شهید احمد رجبی

ای نازنین برادر با جان برابرم

احمد هنوز  رفتن تو نیست باورم

دیدم به چشم خویش، تن پر زخون تو

افتاده بود پیکر تو در برابرم

در راه انقلاب چو گردیده ای  شهید

این خود یک افتخار بود بهر مادرم

** ** **

شهید بهروز گشتاسب میگونی

ببوسم دستت ای مادر که پروردی مرا آزاد

بیا با ما تماشا کن که فرزندت شده داماد

به حجله می روم شادان ولی زخمی به تن دارم

به جای رخت دامادی لباس خون به تن دارم

** ** **

شهید امیرکربلایی محمدی                                       

به راه مکتب و دینم فدا کردم جوانی  را

به آگاهی پسندیدم  بهشت  جاودانی  را

بگو بر مادر خوبم شهید هرگز نمی میرد

ره عشق شهادت را زمولایم علی گیرم

** ** **

شهید غلامعلی شاهرخ آبادی

آسمان ای آسمان مشکن چنین بال وپرم

بال و پر دیگر چرا  ویرانه  کردی  پیکرم

آنقدر  در  کشتی  عشقت  نشینم  مادرم

یا به ساحل می رسم یا غرق دریا می شوم

** ** **

شهید نبی اله لواسانی

بیایید بیایید که گلزار دمیده است

بیایید بیایید که دلدار رسیده است

بیارید به یکبار همه جان وجهان را

به خورشید سپارید که خوش تیغ کشیده است

بر آن زشت بخندید که او ناز نماید

بر آن یار بگریید که از یار بریده  است

چه روزست وچه روزیست چنین رو قیامت

مگر نامه اعمال ز آفاق بریده است

بگویید  دهلها و دگر  هیچ  مگویید

چه جای دل وعقل است که جان نیز رمیده است

** ** **

شهید مسلم سلیمان میگونی

رفتی از دیده وداغت به دل ماست هنوز

هر طرف می نگرم روی تو پیداست هنوز

ای خاک تیره پدر ما را عزیز  دار

این نور چشم ماست که در بر گرفته ای

** ** **

شهید فرهاد کربلایی محمدی

تو ای مادر مکن زاری که من اکنون بسی شادم

نمردم زنده می باشم بود رنج تو در یادم

همانا شیر پاک تو مرا جانباز

پرورده که جان خویش را در راه قران و وطن دادم

** ** **

شهید علیرضا کربلایی علیخانی

اساس خلقت جهان عشق است

عشقی جز عشق حسین نیست

** ** **

شهید ناصر صداقت طلب

به فرمان حقیقت رفتم اندر خاک با شادی

که تا بیرون کشم از قعر ظلمت دین وآزادی

** ** **

شهید سید اسماعیل میر اسماعیلی

ای  شهیدی که به خون خفته و گلگون کفنی

ای عزیزی که به خون غرقه  به عشق  وطنی

ای جوانی که در آزادی ایران عزیز

چهره گلگونی و خندانی و خونین بدنی

شرط آن بود که در حجله بختت به سعادت برسی

قسمت این شد که در سنگر اسلام به شهادت برسی

** ** **

شهید علی اکبر سالارکیا

ای  شهیدی که به خون خفته و گلگون کفنی

ای عزیزی که به خون غرقه به عشق  وطنی

ای جوانی که در آزادی ایران عزیز

چهره گلگونی و خندانی و خونین بدنی

شرط آن بود که در حجله بختت به سعادت برسی

قسمت این شد که در سنگر اسلام به شهادت برسی

** ** **

شهید یونس کیارستمی

موج موج خزر از سوگ سیه پوشانند

بیشه دلگیر گیاهان همه خاموشانند

چه بهاری ا ست خدا را که در این دشت ملال

لاله ها آیینه خون سیاوشانند

آن فرو ریخته گلهای پریشان در  باد

گرمی جام شهادت همه مدهوشانند

باز در مقدم خونین تو ای روح  بهار

تا نگویند که از یاد فراموشانند

** ** **

شهید نعمت الله خوشه ای

باز کن در باغبان من مرد گلچین نیستم

من گلی در دست دارم محتاج هر گل نیستم

گر چه دور هر گلی خار است اما

دست من خار نیست چون گل زیستم

بخاک ار چکد خون ما ز قلب پاک

خمینی  خمینی  نویسد   به  خاک

** ** **

شهید عباس قربانی

خوشا آنان که در این عرصه خاک

چو خورشیدی درخشیدند ورفتند

خوشا آنان که در راه شهادت

به خون خویش غلطیدند و رفتند

** ** **

شهید حسن کربلایی محمد میگونی

ای شهیدی که به خون خفته وگلگون کفنی

ای عزیز که به خون غرقه زعشق وطنی

ای جوانی که در آزادی ایران عزیز

چهره  گلگونی و خندانی و خونین بدنی

سینه چاک تو را دید چو مادر خندید

پدرت گفت بنازم که تو فرزند منی

** ** **

شهید ولی اله ایوبی

طنین نعره ام بر پاست مادر

تفنگم بر زمین تنهاست مادر

غریبانه نمردم در بیابان

سرم بر دامن مولاست مادر

به راه میهن و دینم  فدا کردم  جوان  را

به  آگاهی پسندیدم بهشت جاودانی را

بگو بر مادر خوبم شهید هرگز نمی میرد

ره عشق وشهادت را زمولایم علی گیرم

** ** **

شهید محمد علی ایوبی

ببوسم دستت ای مادر که پروردی مرا آزاد

بیا با ما تماشا کن که فرزندت شده داماد

به حجله می روم شادان ولی زخمی به تن دارم

به جای رخت دامادی لباس خون به تن دارم

                                      یاد همه ی شهدا بخیر و راهشان پر رهرو باد

گذری بر تاریخ جغرافیای میگون - زبان و گویش(مقدمه)

فرهنگ لغات، زبان و گویش مردم میگون

     میگون زیبا، در شمال تهران و در قلب بخش رودبارقصران قرار دارد. طبیعت کوهستانی اش اگر چه جزء حوزه ی استحفاظی تهران است، اما از لحاظ فرهنگ و زبان زیر مجموعه ی مازندران محسوب می شود.

     اولین چیزی که انسان از بدو تولد با آن آشنا می شود زبان مادری است. نوزاد در میان حجم انبوه کلمات، واژه ها و سخنان بازدیدکنندگانش، که گاه برای عرض تبریک به پدر و مادر و بالاخره جشن تولّدش برگزار می شود، پا به عرصه ی گیتی می گذارد. در امتداد رشدش این پدر و مادر و اطرافیان هستند که واژه ها را به او یاد می دهند. زبان مادری تا ابد با انسان است. اگر چه شاید در برخی از شرایط به عنوان زبان دوم به حساب آید، اما هیچگاه فراموش شدنی نیستند. با وجود مدارس و توسعه ی زبان فارسی، زبان مادری من هم مثل همه ی زبان های بومی و محلی، در بین جوانان و نوجوانان غریب و غریب تر می شود. همین عامل مرا واداشت تا به فکر جمع آوری زبان نیاکانمان بیافتم. البته من اولین نفری نیستم که به فکر جمع آوری زبان و فرهنگ میگونی افتادم، چرا که خیلی قبل تر از من دوست تلاشگر، جناب اقای سیّد محمد (سید علی) میراسماعیلی حجم انبوهی از کلمات و واژه ها را در طول سالیان درازی جمع آوری کرد. متاسّفانه علیرغم تشویق دوستان، ایشان کتابش را به چاپ نرساند. این که چرا به چاپ نرسید، هنوز برای ما روشن نیست. امیدواریم روزی نتیجه ی تحقیقاتش به منصه ی ظهور برسد و مشتاقانش را با چاپ کتابش خوش حال کند.

     دو جلد کتاب با نام مجالس تعزیه با گردآوری جناب آقای حسن صالحی راد، انتشارات صدا و سیما (سروش) در تاریخ 1380 به چاپ رسیده است. در این کتاب نسخه های مربوط به تعزیه خوانان دربندسر جمع آوری شد. در یکی از نسخه ها که مربوط به چوپان خوانی دو طفلان مسلم است، بخش هایی از این اشعار به لهجه ی محلی مازندرانی می ماند. برخی از تعزیه خوانان می گویند: این اشعار لری است. چرا که در بیت هایی اشاره به لری بودن ساز نی دارد. در مجموع به لهجه ی میگونی برگردان شد.

اوّل بِسم الله گُمِه خِدا رِه / صلوات رِساندِمِه مِحَمَّدِ مِصطَفی رِه

حَسَن و حُسین فاطمه ای بِزانَه / عَجَب سوءِ پاکی هِداشون دِوارَه

عَلی گُمِه علی، یا شاه مَردون /  دلِ ناشادِ چپّون شادِ گَردون

عَلی بالا بِلَند خِش قَد و قامَت / عَلی دروازِه ی شَهرِ امامت

هَر آن مِهر عَلی در سینِه دارنَه / دیئَر پِرسِش نِدارنِه دَر قیامَت

عَلی گُمِه عَلی، یا شاه مَردون / دِلِ ناشادِ این جَمع شادِ گَردون

خِداوندا کَریما خود تو دوندی / نِدارمَه شُغلِ دیئَر جُز چُپّونی

عَجَب صُحبی عَجَب صُحبِ باهاری / عَجَب صَحرایِ سَبز و لالِه زاری

رَفیقَک نِی بَزِن نِی را تو جون سوز / بَزِن نِی رِ دِلَم غَم دارنِه اَمروز

خَوَر بیمو که دشتستون باهارَه / زَمین از خون مُسلِم لالَه زارَه

خَوَر بر شاه مَظلومون رَسونین / که مُسلِم کُشتِه و نَعشَش بِه دارَه

بَزِن نِی رِ رَفیق با وفایُم / لِری آسُون بَزِن نِی اَز بَرایُم

اَمیر گُتِه جان، دریایی او چِه شورَه / وِینه دونَم اِفتاب از چَندِ نورَه

جِوابِ مِنی سوالِ بو می راهِ دورَه

عَلی گُمَه عَلی، یا شاه مَردون / دِلِ ناشادِ چُپّون شادِ گَردون

اَمیر گُنِه وِینه دونَم آسِمون چِه کَهوئَه / وِینِه دونَم وِنی رُکوع و سُجودَه

عَلی گُمَه عَلی، یا شاه مَردون / دِلِ ناشادِ اما رِ شادِ گَردون

سِرّ خِداوَندِ آسِمونِ کَهوئَه / ضَربِ ذوالفَقارِ عَلی او نیلِ گونَه

یِه سال نِماز شِش هزار سال رُکوئَه / دوازدَه هِزار و چار صَد و شُش قُنوت و سُجوده

رَفیقَک نِی بَزِن نِی رِ تو جون سوز / بَزِن نِی رِ دِلَم غَم دارنَه اَمروز

سِه پَنج سالَه که مِن دَر این بیابون / چُپّونی کُمَه بر این گُسِندون

چیئِر این گُسِندون ناله دارنِنَه / حالِ او و واش بَخوردَن نِدارنِنَه

نَئومَه ای خِدا اِی حَیِّ سُبحون / چیئِر کَم چَرنِنَه این گُسِندون

مگِه وِرگی دَکِتَه اَ پَس و پیش / که تَرسِنِنَه اَلاون وَرَه و میش

بَزِن نِی رِ که نِی آوازِ دارنَه / خَوَر از بَندَر و شیرازِ دارنَه

چیئِر کُندِنی اَندی بِرمِه زاری؟ / مَگِر کُندِنی از قتل مُسلِم بی قراری؟

دِلَم خوانَه که پِیغَمبَر بَوینَم / کَشِه گیرَم عزیز چون جانِ شیرین

دِلَم خوانَه که پِیغَمبَر بَوینَم / حُسین رِ شافعِ مَحشَر بَوینَم

     خداوند بزرگ را شاکر هستم که توفیق داد یک سالی را در استان مازندران شهرستان نوشهر  (مزگا ) زندگی کنم. در این یک سال توانستم با افرادی نجیب، مهربان و دانشمند آشنا شوم. غیر از دوستان، سعی کردم به لحاظ رشته درسی خودم، تحقیقاتی پیرامون دریای خزر، پوشش گیاهی، جاذبه های گردشگری و تفاوت زبانی میگون و مازندران انجام دهم. در رابطه با زبان باید بگویم: در آن جا وقتی با مردم محلی به زبان میگو نی صحبت می کردم، هیچ گاه پیش نیامد که به درستی جوابی بشنوم. بعضی ها فکر می کردند که می خواهم تقلید کنم. بعضی ها فکر می کردند می خواهم زبان مازندرانی یاد بگیرم. بعضی ها بدون هیچ عکس العملی با من به زبان فارسی صحبت می کردند. بعضی ها هم لهجه مرا به ترک ها شبیه می دانستند و از من سوال می کردند که شما ترک هستید؟ بعضی ها هم نوع آهنگ و تولید صدای زیر و بم مرا با جوکی ها آهنگرها  (کولی ها) برابر می دانستند. من هم از زبان آن ها تنها چیز هایی را متوجّه می شدم که در زبان میگونی بود؛ بقیه را به سر تکان دادن پرداخته و گه گاهی هم کلمات نا مفهوم را می پرسیدم. البته با همکاران و دوستان فرهنگی ام به زبان محلی صحبت می کردیم. آن ها همه مواردی را که اشاره کردم می دانستند. جای هیچ شک و شبهه برای آن ها نبود. اگر می خواستم خیلی جدّی با آن ها صحبت کنم و جواب دادن آن ها برای من مهم بود، به زبان فارسی صحبت می کردم تا آن ها هم به زبان فارسی صحبت کنند تا مغز کلام را متوجّه شوم. انگاری هیچ کس در آن جا به واژه هایی که ما به کار می بریم، آشنایی ندارند. وقتی می گفتم اهل رودبار قصران هستم، نمی شناختند. وقتی می گفتم زبان ما با زبان فیروزکوه، دماوند، گچسر و شهرستانک شبیه است، تازه متوجّه می شدند، کجا منزل داریم. این جای بسی تاسّف است که رودبارقصران آن قدر آشنا نیست که حتی همسایگان هم کیش شمالی ما، شناخت سطحی از آن داشته باشند. تقصیر این عمل بر می گردد به افرادی که گذشته در رودبارقصران زندگی می کردند. بزرگان و ریش سفیدان ما کمتر به عوامل فرهنگی توجّه داشتند. فرهنگیان و فرهیختگان دیار ما یا کم بودند و یا این که در باب شناخت رودبارقصران به جامعه کمتر تلاش شده است. در این جا باید از همّت دکتر کریمان و کتاب ارزشمند آن صمیمانه تقدیر و تشکّر کرد. اگر همین کتاب هم نبود شاید وضع بدتر از این می شد. اما فرزندان شمال به بزرگان خود ارج نهاده و در هر منبر و وعظی که به دست می آورند از آن ها حمایت می کنند. بزرگان مازندران به خصوص نور و رویان و کجور کم نیستند. از میرزا آقاخان نوری، همان فردی که با همدستی مادر شاه نیرنگ به خرج داده و میرزا تقی خان امیر کبیر سردار اصلاحات دوران قجر را از صدارت عزل و در حمام فین کاشان به قتل رسانید، تا شیخ فضل الله نوری و همین نوری هایی که در صدر و طبقات بالای اجتماع قرار گرفته اند، همه این ها چه خوب و چه بد، به نوعی ستارگان آسمان شمال را چشمک می زنند و خود نمایی می کنند. اما در میگون چه داریم؟ هیچ! ما اگر به تهران برویم و بگوییم اهل میگون هستیم، اکثراً نمی شناسند. مگر کسانی که به میگون و یا یکی از روستا ها ی آن دیار برای خوش گذرانی رفته باشند. ذهن آن ها را فقط آب و هوای خوب پر کرده است. در نوشهر از هر فردی اسم کوچک ترین روستا را می پرسیدم، می دانست. البته محیط نوشهر کوچک تر از تهران است. شاید اکثر افراد روستاییانی باشند که به شهر مهاجرت کرده اند، امّا کوچک ترین و دورترین روستا در شهرستان های نوشهر و چالوس در مقابل میگون و رودبارقصران نسبت به تهران تمثیل چندان بی موردی نیست. در همان زمان با یکی از دوستان سفری به روستای اویل در بخش کجور داشتم. وقتی به اتّفاق همراهم جناب آقای اباذر قمی که از اهالی همان جا بود، به کوهنوردی پرداختیم. روستاها از دور نمایان بود. آقای قمی با اشاره به یکی از روستا ها می گفت: آن روستا "کلیک" است. آقای دکتر محسنی نماینده مردم چالوس و نوشهر از آن روستا می باشد و همین طور الی آخر ...

روستای اویل 1380

      رودبارقصران با آن عظمت و ویژگی ها که برترین آن هم جوار و منطقه خوش آب و هوای پایتخت است، افراد و نخبه های کمتری پیدا می شود. در گذشته دو نفر بومی وقتی به تهران می رفتند خجالت می کشیدند به زبان محلّی صحبت کنند. امروزه هم کما بیش همین گونه است. در مازندران اگر چه تقریباً فارسی صحبت کردن را افتخار می دانند و در گفتار و نوشتارها کمتر از زبان محلّی استفاده می شود. همچنین اشعار، موسیقی، داستان و نمایش ها هم بیشتر برای همایش و جشنواره ها استفاده می شود؛ و مرض پشت پا زدن به آیین ها و سنّت ها هم به نوعی در آن جا احساس می شود، امّا با همه این احوال می توان در دریای واژه ها و آیین ها شیرجه زد و صیّادی کرد. اگر در اسم فامیل  افراد در روستاهای نوشهر دقّت شود، مشاهده می شود، اسم فامیل هایی همچون: درزی، سلیمانی، شعبانی وجود دارند که از روستا های کجور می باشند. بعضی از آن ها به تهران، کرج ، گچسر، نوشهر و چالوس مهاجرت کرده اند. به نظر من این اسم فامیل  ها بی نسبت با مشابه آن در میگون و امامه نمی باشد. هم چنین اسم فامیل هایی با پیشوند  "کیا " مثل کیا کجوری و کیا لاشکی وجود دارد که این گونه پسوند ها و پیشوند ها را در میگون و شمشک و دربندسر داریم، مثل کیا شمشکی، کیارستمی، کیا دربند سری و سالارکیا.

     امروزه بیشتر آداب و رسوم و سنّت ها و حتّی نوع اشتغال ما به باد فراموشی سپرده شده است. وقتی در روستاهای البرز مرکزی همانند روستاهای گچسر، یوش، سیاه بیشه و بلده و.. گام بر می داریم؛ میگونِ 60 سال پیش را در ذهن تداعی می کند. کار در حیطه ی زبان میگون رسمیّت نخواهد داشت. چون از خودش ریشه ای ندارد. نمی توانیم بگوییم این زبان و یا این فرهنگ در میگون شکل گرفت و منتشر شده است. باید آن را ریشه یابی نمود و همه این محدوده ی جغرافیایی را مورد تحقیق و مطالعه قرار داد. بین واژه های ما و مازندرانی ها تشابهات و اختلافات بسیاری وجود دارد. این اختلاف ها در لهجه ها هم مشاهده می شود. مثلاً در طبری به گنجشک «میچکا» و ما با لهجه ی میشکا می شناسیم و صحبت می کنیم. باید این اختلاف ریشه یابی شود. کدام یک درست است؟ البته باید بدانیم که آن هایی که به زبان مازندرانی صحبت می کنند، واژه ها صحیح تر است. ولی چرا ما «چ» را به «ش» تبدیل کردیم؟ علّتش گذشت زمان و یا اشتباه در تلفّظ بود. شاید هم عرب ها زودتر به رودبارقصران دست پیدا کردند و چون آن ها "چ" نداشتند به "ش" تبدیل شد و دلایل دیگری که به آن ها باید رسیدگی شود. در بعضی از واژه ها ما جایگزین نداریم. مثل: مرغابی که در زبان طبری "اوسیکا "و ما به همان مرغابی قناعت کردیم. بعضی از واژه ها را به نوع دیگری تلفّظ می کنیم. مثل: "عقاب " که در زبان طبری "واشه "و ما تنها "دال " را می شناسیم. در میگون مکانی به نام "اَلَه بند" داریم. این اله همان عقاب است که شاید بیشترین پروازش در همان منطقه بوده که به اله بند معروف شد. در بسیاری از نام ها، یا واژه ای نداریم و یا نشنیده ایم. اگر به روستاهای مجاور سرکشی کنیم، می توانیم واژه های مفقود شده نیاکانمان را دریابیم؛ وگرنه باید در بسیاری از لغات واژه ای نداشته باشیم . (نامه ای به دوست گرانقدرم سیّد علی میراسماعیلی، نوشهر،1380)

     گوناگونی گویش های زبان طبری از محلّی به محل دیگر و از شهری به شهر و از روستایی به روستای دیگر وجود دارد. همین تفاوت گویش ها، اصطلاحات و فرهنگ ها موجب شد که فرهنگ محلّات با هم متفاوت باشند. نداشتن آشنایی اولّیه با زبان طبری باعث می شود که دیگران آن را با زبان گیلانی اشتباه بگیرند.گویش مردم رودبارقصران و لواسانات هم زیر مجموعه ی گویش و زبان طبری است که با اندک اختلافی در روستاها تقریباً نزدیک به یکدیگر می باشند. البته لهجه ی مردم فشم، رودک، اوشان و زردبند با لهجه ی دیگر آبادی های رودبارقصران متفاوت است. در ارتباط با اختلافاتی که در گویش های مردم روستا و شهرهای رودبارقصران و لواسانات وجود دارد، با استفاده از دانسته های شخصی، کتاب ها و سایت های مختلف فرهنگ طبری دریافت گردید. در این زمینه همان گونه که قبلاً اشاره شد، تفاوت هایی در برخی از کلمات و واژه ها در روستاهای رودبارقصران و همچنین لواسانات وجود دارد، تحقیقات سرکار خانم دکتر دیهیم را مطالعه کردم. در برخی از واژه های میگونی اشکالاتی وجود داشت که ذیلاً به آن اشاره و اصلاح می گردد. اگر بی دقّتی خانم دکتر دیهیم همان گونه که در دریافت واژه های میگونی ملاحظه گردید، در تمامی واژه های دریافتی از روستاهای مورد بحث وجود داشته باشد، باید کتاب مورد نظر یک بار دیگر مورد بررسی دقیق تر انجام گیرد. در واژه های میگونی موارد ذیل اصلاح می شود:

     گتین ننه یا نَنجان (مادر بزرگ)، همسایَه (همسایه)، اِفتاب (خورشید)، قُرقُره مازون (رعد و برق)، اَمرو (امروز)، مسلمون (مسلمان)، کُماگوش (قارچ)، کُرغُراب (کلاغ)، جی جی اَک یا تَشنی (جوجه)، کوشکَک (کوچک)، بیمویی (آمدی)، نَفِتِمی (نخوابیدیم)   

     در این بخش بیش از 20000 لغات را جمع آوری کردم. به لحاظ این که لغات میگونی می بایست با زیر و زبر تایپ می شد، به همین دلیل نمی توانستم کتاب را به تایپیست های بیرون واگذار کنم. مجبور شدم در اوقات فراغت به صورت غیر حرفه ای این کار بزرگ را انجام بدهم. برای تایپ سختی هایی را برای خود و خانواده ام به وجود آورده ام. انگشت ها و چشم هایم آسیب فراوان دیده اند. برای سهولت در تلفّظ نیاز بود که تمامی لغات از حروف لاتین هم استفاده شود. از تمامی خوانندگان محترم درخواست می شود تا چنانچه نقد و نظری دارند مرا راهنمایی نموده تا در چاپ های بعدی بتوانم برطرف نماییم.

         این مجموعه را به شهدای میگون، مردم شهید پرور میگون، خانواده ام که برای این منظور خیلی به زحمت افتادند و مادر عزیزتر از جانم، زنده یاد مرحومه کبری سلیمان مهر و دایی ارجمندم زنده یاد حاج امیر سلیمان مهر و برادر گرانقدرم تقدیم می کنم.  روحشان شاد و برای شادی روحشان صلوات (اللهم صلّ علی محمّد و آل محمّد و عجّل فرج)

پیشگفتار

آگاهی در مورد اصطلاحات متنی:

1 ـ مقصود از (زبان آریائی)، ریشه زبان فارسی و هند و اروپائی است.

2 ـ مقصود از (دوره ی پیش از باستان)، از زمان کوچ آریائی‌ها تا آغاز دوره هخامنشیان است.

3 ـ مقصود از (فارسی باستان)، از آغاز تا پایان دوره ی هخامنشیان است.

4 ـ مقصود از (فارسی میانه)، از آغاز دوره ی اشکانیان تا پایان دوره ساسانیان است.

5 ـ مقصود از (فارسی نو)، از ظهور اسلام تا کنون است.

     زبان طبری یکی از زبان های بازمانده از زبان های کهن پهلوی، سانسکریت می باشد که آن هم شاخه ای از خانواده زبانی "هند و اروپایی" است. هند و اروپایی به اقوامی اطلاق می شود که در روزگارانی بس کهن در نواحی واقع در جنوب سرزمین روسیه امروزی، در دشت ها و استپ های میان جنوب سیبری، دریاچه آرال، شمال بحر خزر و شمال قفقاز می زیستند. تا هزاره ی سوم پیش از میلاد این اقوام در زایشگاه اولیه ی خود می زیستند و پس از آن زمان مهاجرت نمودند و به هند و سرتاسر اروپا و آفریقا گسترش پیدا کردند. مروری بر ریشه یابی زبان فارسی نشان می دهد که این تغییرات از کجا و در چند مرحله انجام گردید. همچنین گستردگی جغرافیای زبان را می توان تا حدودی لمس کرد.

اروپایی هند و اروپایی »                               هندی کهن                        آریایی قدیم(هند و ایرانی) »                                                    ایرانی کهن » مادی، اوستایی، سکایی، فارسی باستان

ایرانی میانه »  شمال غربی » زاندا، کردی، خزری، مرکزی فارسی باستان »     شرقی » هیتایی، آسی، سندی، خوارزمی، ختنی، پامیری، پشتو                            غربی » فارسی میانه » لری » کوهساری، فارسی، بلوچی

     در کتاب تاریخ طبرستان آمده است: "در رابطه با زبان طبری دانشمندان غیر ایرانی همچون مگلونوف، خودزکو، درن ... به تحقیق پرداخته اند. این ها نشان از آن دارد که این زبان دارای اهمیّت است. گروه مردها که دسته ای از آن ها تبری، مازندرانی و رویانی باشند، پیش از سرازیر شدن آریاهای ایرانی به فلات ایران کنونی مانند بومیان دیگر این سرزمین، فرهنگ و زبان جداگانه داشتند و هر بخش و دسته ای را گویش ویژه ای بوده است که از ریشه ی زبان مردی سرچشمه می گرفتند و در همه جا یک سان و برابر بوده است؛ مگر با اندک اختلاف و این دو گانگی را می توان ناشی از آمیزش با همسایگان دانست. چنان که امروزه نیز پس از گذشت هزاران سال مردم بخش شمال خاوری تبرستان بزرگ به شوی همسایه بودن با گرگان و ترکان و کومسی ها (سمنان، دامغان و بسطام) با گویش آن ها که امروزه آن را " تاتی" خوانند و مردم شمال باختری به شوی همسایگی با گیلانیان و مردم ری ( دماوند، قصران، شمیرانی ها و لواسانی ها) با گویش آنان سخن رانند ولی مردم دور افتاده ی کهستانی با همان زبان و گویش باستانی خود گفتگو کنند که فهم آن برای مردم شهری و مردمان دیارهای دگر سنگین و دشوار است.”  

(منبع: تاریخ طبرستان- اردشیربزرگ – ص25)

     در بخش دیگری از همین کتاب آمده است: [زبان تبری ها] بومی مادر زاد بود و نخست با زبان آریایی[تکلّم می کردند]، سپس[زبان] پارسی [باستان] دوره هخامنشی و[پارتی/ پهلواییک دوره ی] اشکانی و در دوره ی ساسانیان زبان پهلوی[پارسیک/ فارسی میانه] بر آن افزوده گردید. در این زمینه آمده :"در طبرستان زمینی هامون است و کشاورزی کنند و ستور دارند و زبانی دارند نه تازی نه پارسی و بومی هستند که دیگر دیلمان زبان ایشان را ندانند... و تا روزگار حسن بن زید رضی الله عنه (250 – 270 ق) ... زبان تبری به کومسی و گرگان نزدیک بوده و همدیگر را به خوبی می فهمیدند، مگر تبری ها اندکی شتابزدگی داشتند و به تندی سخن می گفتند. لنگر زبان ایشان که امروزه نیز ادامه دارد واژه "هاده" (صیغه امر مصدر دادن: بده) و "هاکن"(صیغه امر مصدر کردن، انجام دادن، انجام ده) بود که بر شیرینی آن می افزود. در این زمینه آمده: "... و لسان قومس و جرجان متقاربان یستعملون الها یقولون هاده و هاکن و له حلاوة و لسان اهل طبرستان مقارب لها(یقاربه) الا فی عجله ...[3] زبان امروزه تبری ها با آن همه آمیختگی که پس از اسلام بر آن افزوده شده یکی از کهن ترین زبان [های] بومی ایران به شمار می آید و زبانی است پهناور و دامنه دار که زبان مردمان شهر نشین و تازی و کمی ترکی آمیختگی بسیار پیدا نموده است. ولی زبان کهپایه و کوه نشین از آلودگی ها دور و با شهرها بسیار فرق دارد.

(همان منبع صفحه 102)

     مناطق زیر مجموعه ی لهجه های طبری: برخی از محققین و کارشناسان لهجه های مربوط به زیرمجموعه ی طبری را به دوازده منطقه جغرافیایی تقسیم کرده اند که عبارتند از:

     "1 – منطقه ی استارآباد شرقی: شامل کلیه روستاهای تبری زبان کوهستانی و کوه پایه ای شرق گرگان به ویژه منطقه شمالی شاهوار، علی آباد کتول، پیچک محله، فاضل آباد، محمّد آباد و فندرسک اعم از روستاهای کوهستانی، کوه پایه ای و جلگه ای غیر ترکمن نشین.

     2 – منطقه ی کردکوی (استار آباد غربی): شامل "هزار جریب شرقی، شاه کوه زیارت، بالاجاده، رادکان، نوکنده، گز شرقی و غربی، سون دشتاق و روستاهای غیر ترکمن ‌نشین از زنگی محله گرگان و چهاردانگه و گلوگاه".

     3 – منطقه ی بهشهر و هزار جریب: شامل "چهاردانگه هزارجریب" از "سورتی" تا "کیاسر" و روستاهای مناطق جلگه‌ای از "گلوگاه، شاه کیله" تا انتهای منطقه "قره‌طغان و رودخانه نکارود".

     4 – منطقه ی ساری و هزار جریب: شامل "چهاردانگه" از "کیاسر" تا کوهستان های "دودانگه"، جلگه‌های مابین "میان دورود" و جلگه‌های مناطق غربی تجن رود تا جویبار.

     5 – منطقه ی سواد کوه و قائمشهر: شامل مناطق کوهستانی فیروز کوه، سوادکوه و روستاهای جلگه‌ای حد فاصل بین کیاکلا ، جویبار و روستاهای کوهپایه‌ای بیشه‌سر.

     6 – منطقه ی بندپی و  بابل: از مناطق کوهستانی چلاو آمل تا بندپی، امامزاده حسن در سمت غربی آلاشت و نواحی جلگه‌ ای حد فاصل فریدون کنار، بابلسر، بهنمیر، کیاکلا تا روستاهای کوهپایه‌ای کهنه خط، گنج افروز و بابل کنار.

     7 – منطقه ی لاریجانات و آمل: از کوهستان های بندپی تا چلاو، لاریجانات، نمارستاق و کلارستاق آمل تا حوالی امامزاده هاشم و جلگه‌های دو سمت هراز، دشت سر و محمود آباد و کوهپایه‌ها و جلگه‌های جادّه ی چمستان، میان آمل و نور.

     8 – منطقه ی نور و نوشهر: شامل بخشی از روستاهای بیرون بشم، کجور، نور و نوشهر و جلگه‌ های حدّ فاصل سرخ رود تا رودخانه ی چالوس.

     9 – منطقه ی عباس آباد، چالوس و تنکابن شرقی: شامل مناطق چالوس، کلارباستانی، برخی از روستاهای کوهپایه‌ای منطقه ی بیرون بشم ولنگا و نواحی جلگه‌ای از آب چالوس و عباس آباد و رودخانه نشتا به مرکزیت عباس آباد.

     10 – تنکابن مرکزی: شامل لهجه‌های دو هزاری و سه هزاری و خرم‌آبادی و گلیجانی و چالکش یعنی جلگه‌های حدّ فاصل آب نشتا تا آب شیرود.

     11 – منطقه ی قصران باستانی: شامل مناطق اوشان، فشم، [میگون، شمشک، گاجره] و روستاهای کوهپایه‌ای جنوبی توچال تا مناطق غربی رودخانه جاجرود تا بومهن، ردهن و دماوند. [ البته گویش رودک، اوشان و فشم متفاوت است].

     12 – منطقه ی لواسانات: شامل آبادی های لواسان کوچک و بزرگ." (منبع: فرهنگ واژگان تبری. زیر نظر: جهانگیر نصری اشرفی. ج 1، ص 49 – 50 تهران. انتشارات احیاء کتاب)

     همانگونه که گفته شد، زبان طبری یا مازندرانی از جمله زبان های کهن ایرانی است که برخی از نویسندگان و شعرا اثار خود را به این زبان می نوشتند.

     امروزه زبان طبری به نام زبان مازندرانی مشهور است که به لحاظ گذشت زمان که تغییرات آوایی در آن به وجود آمده است، در روستاها و شهرهای زبر مجموعه ی مازندران با لهجه های گوناگون صحبت می کنند. مثلاً ما در میگون و رودبارقصران به گنجشک می گوییم "میشکا" ولی در اصل مازندرانی "میچکا" تکلّم می شود.

     همین عاملِ گذشت زمان باعث شده است تا تغییراتی در زبان روی بدهد که بیشترین عامل آن متروک ماندن برخی از لغات و استعمال برخی لغات جدید به جای آن ها است. مثلاً در کلمه "هاکُن" به معنای "کردن" اینگونه تغییر کرده است: هاکُردَن ← آکُردَن ← کُردَن ← کَردَن

     بی‌تردید می‌توان گمان برد که شمار زیادی از این گونه آثار زبان طبری نابود شده و یا هنوز ناشناخته مانده و در دسترس پژوهشگران قرار نگرفته است.

معرفی برخی از کتب مربوط به زبان مازندرانی (طبری)

مجموعه ی منشات و احکام به سه زبان فارسی عربی و تبری

نیکی نامه نوشته ی مرزبان بن رستم

تاریخ رویان از اولیاءالله آملی

سیتی نساء (خواهر طالب آملی)

میراث مکتوب زبان طبری

شش دوبیتی نو یافته طبری

بازیابی زبان طبری از ادبیات کهن

کهن‌ترین آثار طبریِ نو: گردآوری آلکساندر خوجکو از ترانه‌های مازندرانی

ترجمه ی فصلی از طوفان‌البکا: کهن‌ترین نمونه نثر طبری نو

روایت طبری از واقعه ی شیخ طبرسی

دو متن طبری از عهد ناصری

بررسی فعل در گویش ولاترو: از متون گردآوری شده ی ان لمبتون

دستور گویش کومِشی اَفتَر: از روی گردآورده‌های صادق کیا و گئورگ مُرگِنشتِرنه

روسی های روستایی در مازندران به روایت : سیّد حسن ساداتی کردخیلی

     مرزبان‌نامه: کتابی است به زبان مازندرانی که اسپهبد مرزبان بن رستم بن شهریار بن شروین بن رستم بن سرخاب بن قارن آن را تالیف کرد. بعدها سعدالدین وراوینی آن را از زبان طبری به فارسی دری نقل کرد. این کتاب در نیمه اول قرن هفتم میان سال های ۶۱۷-۶۲۲ هجری قمری از زبان طبری باستان به زبان پارسی دری نوشته شد.  مرزبان نامه از جمله شاهکارهای ادب فارسی و مازندرانی است. بسیاری از موارد مرزبان نامه از حد نثر مصنوع متداول گذشته و صورت شعری دل انگیز یافته ‌است. وراوینی چند سال بعد از اولین ترجمه ی مرزبان نامه یک بار دیگر دست به ترجمه ی این کتاب از زبان مازندرانی به فارسی زد؛ بدون آنکه از تألیف روضةالعقول (اولین ترجمه ی مرزبان نامه توسط محمد بن غازی مَلَطیَوی) آگاه باشد.

     مرزبان نامه وراوینی در نُه باب، یک مقدمه و یک ذیل است. این کتاب از زبان حیوانات و به تقلید از کلیله و دمنه نصرالله منشی نوشته شده ‌است. در واقع نویسنده کتاب از طریق داستان های غیرمستقیم و از زبان حیوانات پند و اندرزهای خود را به پادشاه زمان خود می‌گوید. این روش در میان دانایان هندی و ایرانی رواج داشت و در ایران پس از اسلام نیز ادامه یافت. پیش از سعدالدین وراوینی، محمد بن غازی مَلَطیَوی که دبیر سلیمان شاه بن قلج ارسلان (۵۸۸-۶۰۰) پادشاه سلجوقی روم بوده ‌است در سال ۵۹۸ و حدود ده سال پیش از وراوینی این کتاب را اصلاح و انشا نموده و آن را روضةالعقول نامیده ‌است. چنانکه از مقایسه ی آن با روضةالعقول برمی آید، بعضی از حکایات و ابواب اصلی کتاب در این ترجمه حذف شده که وراوینی خود نیز به این معنی اشاره کرده ‌است. تاریخ ترجمه ی مرزبان‌نامه و تهذیب آن به دست وراوینی کاملاً معلوم نیست، ولی مسلماً بین سال های ۶۰۷-۶۲۲ اتّفاق افتاد. مرزبان‌نامه از نوع ادب تمثیلی (فابل) محسوب می‌شود و نثر آن فنی است. عنصرالمعالی کیکاووس در قابوس نامه و ابن اسفندیار در تاریخ طبرستان از مرزبان‌نامه نام برده‌اند.

     هم اکنون نسخه ی این کتاب به زبان مازندرانی وجود ندارد و به بسیاری این را به خاطر آب و هوای مرطوب مازندران می‌دانند که اجازه ماندن این کتاب را نداده است. در هر صورت امروزه فقط ترجمه‌های فارسی، ترکی و انگلیسی آن موجود است.

     دیوان امیر پازواری: این دیوان مجموعه‌ای از دو بیتی‌های طبری منسوب به شاعری به نام «امیر پازواری» است که « برنهارد دارن» شرق‌شناس روسی به یاری محمد شفیع مازندرانی، در سال ۶–۱۸۶۰ میلادی تحت عنوان کنز الاسرار در سن پطرزبورگ با برگردان پارسی چاپ کرده ‌است.

     نصاب طبری: از یادگارهای عصر قاجاری کتاب نصابی است که امیر تیمور قاجار ساروی مشهور به امیر مازندرانی، در عهد محمد شاه قاجار سرود. در این اثر ۸۵۳ لفت مازندرانی و برابر فارسی هرکدام در چند بحر عروض به رشته ی نظم کشیده شده است. این لغات را صادق کیا از روی سه نسخه استخراج کرده و در واژه‌نامه ی  طبری(۱۳۲۷) تنظیم نمود.

     ترجمه‌هایی از عربی به طبری: آنچه میراث مکتوب طبری را از دیگر زبان ها ممتاز می‌سازد وجود چندین ترجمه از قرآن کریم و ترجمه‌ای از مقامات حریری است. روشی که در عموم این آثار اختیار شده، ترجمه ی کلمه به کلمه در زیر هر سطر از متن عربی ا‌ست و عیبش آن است که استخراج نحو زبان مقصد (طبری) را دشوار می‌سازد.

     نسخه­ی قرآن کتابخانه­ی لژ بزرگ اسکاتلند: خوشبختانه نسخه ی قرآن اسکاتلند از دسترس زبانشناس برجسته‌ای چون لارنس پائول الول ساتن بیرون نبوده است. وی در سال ۱۹۶۳، در بررسی جامع این ترجمه میان سطری نسخه قرآن محفوظ در کتابخانه ی لژ بزرگ اسکاتلند، زمان آن را در حدود سده دوازدهم هجری/ هجدهم میلادی و زبانش را از حوزه ی گویشی دریای خزر برآورد می‌کند. گو اینکه برخی ویژگی‌های گویشی آن نه گیلکی و نه مازندرانی است. از ۱۷۰۰ لغت مندرج در متن ۶۰۰ فقره محلّی و باقی فارسی است. مطالعه ی الول ساتن تطوّر تاریخی صامت ها، صرف، نحو و واژگان را در بر می‌گیرد. (متون طبری. حبیب برجیان. ص 16، 105)

     ترجمه­ی طبری مقامات حریری: ترجمه ی مقامات الحریری که نسخه‌ای در کتابخانه ی ملک تهران نگهداری می‌شود و دارای ۱۸۹ برگ است. صادق کیا(۱۳۲۳) در ارزیابی کوتاهی ترجمه را از اوایل قرن هفتم برآورد کرد؛ امّا فضل‌الله پاکزاد(۱۳۸۴) در مطالعه‌ای که از شش مقامه ی نخست متن به عمل آورده، تاریخی قدیمی‌تر از قرن نهم و دهم هجری برای آن قائل نمی‌شود.

     نسخه­ی قرآن خاندان سورتیجی: ترجمه ی دیگری از قرآن در خاندان سورتیجی در شهر ساری نگهداری می‌شود و داری ۲۵۰ برگ است. متن حاوی نیمه ی دوم قرآن منهای سوره‌های کوتاه آخر است و حدوداً بیش از یک سوم کتاب آسمانی را در بر می‌گیرد و زبان ترجمه به زبان مقامات الحریری نزدیک است؛ بنابراین قدمت آن ممکن است به سده ی هفتم هجری برسد. به عنوان مثال: آیه‌ای از قرآن بدین صورت ترجمه شده است: «یا ایها النّاس اِتّقوا ربّکُم انّ زلزله السّاعه شیٌ عظیم» ای مردمون بترسین شما خیا را کی زمین‌لرز قیومتی جیش وزرک

     دو نسخه­ی قرآن کتابخانه­ی مجلس: نسخه‌های خطی دو ترجمه طبری قرآن در کتابخانه ی مجلس نگهداری می‌شود: یکی به شماره ۱۲۲۷۸ در ۳۱۸ برگ با عنوان «تفسیر قرآن با ترجمه طبری جلد اول» و دیگری به شماره ۱۷۹۸۲ در ۳۸۸ برگ با عنوان «تفسیر قرآن از سوره ی مریم تا آخر با ترجمه ی فارسی و طبری کهن» که در ذیل بررسی می‌شود.

در تصویر، سوره ی قدر قرآن به همراه ترجمه ی طبری کهن

در تصویر، سوره ی کوثر قرآن به همراه ترجمه ی طبری کهن

     ترجمه ی زیدی قرآن کریم به زبان طبری:  از آثار ارزشمند طبری قدیم ترجمه‌ای است از قرآن کریم از سوره ی مریم تا آخر با ترجمه فارسی و طبری کهن که به شماره ۱۷۹۸۲ در کتابخانه مجلس نگهداری می‌شود. شهاب‌الدین حسینی نجفی مرعشی پشت جلد کتاب می‌نویسد: «آنچه به نظر حقیر آمد پس از ملاحظه ی بسیار مختصر: در حواشی آیات شریفه تفسیری است ملتقط از کشاف، بیضاوی، تفسیر ناصر کبیر از ائمه ی زیدیه ی جدامی سیّد مرتضی، تفسیر ثعلب، تفسیر سُدّی و کسی که تفسیر به امر او نوشته شد. اسمش ملّاحاجی پسر فقیه مازندرانی دیلمی از اعلام زیدیه می‌باشد. آنچه به نظر حقیر می‌رسد تفسیر تألیف علامه بحّاثه شیخ مجدالدین مازندرانی است از اعلام زیدیه که در حدود سنه ۷۰۰ فوت شد (والعم عندالله). نفاست نسخه از حیث قدم و مشتمل بودن بر لغات مازندرانی ست و علاوه مشتمل است بر کلمات بعضی از علمای زیدیه در تفسیر آیات شریفه قرآن» به عنوان مثال در ترجمه سوره کوثر آمده است:

«إنّا أعطَیناکَ الکَوثَرَ» اما ترا هادائیم یا محمد (ص) وهشتی خونی چشمه

«فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَانحَر» نماج بکن، تی خیا شکر بجار دنی بره، دیم هاقبله کن، قربان بکن

«إنَّ شانِئَکَ هوَ الأَبتَرُ» که ترا بزا نوم بوسته اونه

 (منبع: ویکی پِدیا)

از آثار ارزشمند شعرای متاخرین طبری می توان دیوان روجای نیما را نام برد. پس از نیما شاعران بومی سرا به خلق آثار پرداختند که عبازتند از:

     سولاردنی، اثر شاعر گرانقدر جلیل قیصری است که در سال 1371 توسط انتشارات زهره چاپ شده است.

     اساشعر، گونه ای دیگر از شعر مازندرانی با پایه گذاری جلیل قیصری.

     شکوفه هایی از ادبیات مازندران، فتح الله صفاری در سال 1347 توسط انتشارات پیروز چاپ شد.

     نوج، محمود جوادیان کوتنایی در سال 1375 توسط انتشارات معین منتشر شد.

     نغمه های سرزمین بارانی، اسدالله عمادی به همکاری نشر شلفین در سال 1386 به چاپ رسید.

     در میگون هم از دهه های گذشته برخی شعرا به زبان میگونی اشعاری سروده اند که مورد استقبال فرهنگ دوستان قرار گرفت. برخی از شاعران بومی هم اشعارشان را به چاپ رسانده اند. برای نمونه به یک شعر از آقای مرتضی کیارستمی اشاره می شود.

سوقُلمَه

بِرا با هَم بوریم میگون بَوینیم / لوسَر و چالَک و هیمون بَوینیم

بوریم یه سَر میون کیچِه باغِش / بَوینیم میگون و سو سو چِراغِش

دِلَم خوانَه پَسینِه سَر بوری تو/ سُراغِ قُری و سَموَر بوری تو

بَکِش یه تاسَک آش هَلی رَ / تابِسون یاد هاکِن باغِ گِلی رَ

هییِر پارکایی نون و کُهنِه پَندیر / که تا قاطی کُنیم با تاسَکی شیر

بَخور دِهی نونَ با قُرمَه ای گوشت / اِسا هارِش که دارنِی تو یه اَنگوشت

بَنیش چُشمِه ای گَل کِتری رِ تَش کُن / بَخور میشی شیر و یه وَری غَش کُن

یادِت اِینَه خُنِه ای پَنج دَری رِ / تاوِسّون و باهار اوسال سَری رِ

نِکاس چی دورتادور گُل شَمدونی بِه / دیوار خِشتی نی سَر دی شیروونی بِه

دِراویت بِه سی تُرش سَرنِه داری دیم / جیگَر خواسَه بورِه اون داری پی دیم

اَگِه دَس بَزوبایی دَوا بِرا بِه / سُقُلمَش چی بوئَم تَنِت سیا بِه

چالَک کُرسی بِی و زِمِسّونی شو / گَب و آسِنی بِه از این سو و اون سو

هِگِرد میگون بَوین چَندی قَشَنگَه / تلی و کُرزالش دی عنابی رَنگَه

بِرا هاکُن تو کاری بَهرِ شَهرِت / که تا جام اَجَل نَریتِه بَهرِت

تِنی غُصِه بَکوشتِه مُرتضی رِ / هِگِرد جانَم هاکُن شُکرِ خُدارِ

تو رِ یَزدون هِدا صد ناز و نعمت / بِکاری و بَچینی تو به هِمَت

     زبان عمومی مردم قصران لهجه‌ای از زبان باستانی پهلوی رازی است که زبان طبری یا مازندرانی، که از ریشه ی زبان های دیرین ایرانی است، و اندکی عربی بدان درآمیخته و از زبان دری نیز در قرون اسلامی تأثیر یافته است، و هر چه از ری به مازندران نزدیک تر شوند بر میزان لهجه ی مازندرانی به همان نسبت افزوده می‌شود، چنان‌که در لهجه ی میگون و شهرستانک و لالان و زایگان و روته و گرمابدر و شمشک و دربندسر لهجه ی مازندرانی غلبه دارد.

                                                        (منبع: احسن التّقاسیم فی معرفة الاقالیم، ص ۳۶۸)

     "زبان طبری در ناحیه طبرستان(مازندران) متداول است. زبان طبری از جمله زبان های ایرانی دوره جدید است که دارای ادبیات مکتوب قابل توجّهی است".

                                                         (منبع: تاریخ زبان فارسی تالیف دکتر مهری باقری)

      آن لمبتون در کتاب Three Persian Dialects در سال ۱۹۳۸ به بررسی گویش ولاترو/ ولایت‌رود که جزو گویش های منطقه ی قصران می‌باشد، پرداخته است.

                               (واژه‌نامه ی طبری، صادق کیا، انتشارات دانشگاه تهران، سال 1327، ص 10)

     "در ری و نواحی آن و از جمله قصران در قرن های سوم و چهارم هجری، به روزگار علویان و آل زیار و آل بویه، دیالمه راه داشتند و بدین سبب زبان طبری یا مازندرانی نیز در قصران نفوذ یافت... کوتاه سخن آن که توان گفت زبان عمومی مردم قصران لهجه ای از زبان باستانی پهلوی رازی است که زبان طبری یا مازندرانی، که از ریشه و بن زبان های دیرین ایرانی است و عربی و اندکی ترکی بدان در آمیخته و از زبان دری نیز در قرون اسلامی تاثر یافته است و هر چه از ری به مازندران نزدیک تر شوند بر میزان لهجه ی مازندرانی به همان نسبت افزوده می شود... میان لهجه های آبادی های هریک از دو بخش (قصران) اختلاف اصولی زیادی موجود نیست و سخن یکدیگر را به راحتی می فهمند. نهایت آن است که میان آبادی ها در طرز اشتقاق کلمات و لحن صوت و ادای مصوّت ها و تصریف افعال تفاوت گونه ای مشاهده می شود."

                                                                       (کریمان، حسین،1356، قصران،ص9-757).

     " علاوه بر این ها هنوز قصران ری – و به ویژه دی های قصران داخل که به سبب صعوبت ملک با خارجیان کمتر اختلاطی داشته اند و زبان محل باستانی ایشان بالنسبه محفوظ مانده، همانند: اوشان، آهار و میگون و غیره – حرف ذال را در کلمات "یا " تلفظ می کنند؛ و افعالی که دارای این حرف هستند ظاهراً بدون استثناء همه با "یا " تلفظ می شوند، همچون: بَشِیَن به جای شدن، بخندیئَن به جای خندیدن، بِبَخشیئَن به جای بخشیدن، بَرِسیئَن به جای رسیدن، بکشیئَن به جای کشیدن، و صدها مثال دیگر؛ و این کار در بسیاری از موارد در اسامی نیز صورت می گیرد، چنان که پدر را پیئَر و روده گوسفند را ریئَه، و دوده را دیئَه، و قریه رودک را روئَک تلفّظ می کنند.(حرف دال در کلمات فوق بر طبق قاعده همه در اصل ذال بوده است").

                                                               (منبع: ری باستان. دکتر حسین کریمان. ص 504)

خلاصه ای از دستور زبان میگونی

جدول فعل های میگونی

مصدر	بن ماضی	بن مضارع	فعل امر	صفت مفعولی
هارشی یَن	هارشی یَه	اِش	هارِش	هارشی

گذشته ساده	گذشته استمراری	گذشته نقلی*	گذشته مستمر1	گذشته مستمر2**	گذشته بعید	گذشته التزامی
هارشی مَه	اِشی مَه	هارشی مَه	اِشی بِیمَه	دَوِ اِشی مَه	هارشی بِیمَه	هارشی بِیبام
هارشی	اِشی یی	هارشی	اِشی بِیی	دَوِ اِشی نی	هارشی بِیی	هارشی بیبای
هارشی یَه	اِشی یَه	هارشی یَه	اِشی بِیَه	دَوِ اِشی نَه	هارشی بِیَه	هارشی بِی با
هارشی می	اِشی می	هارشی می	اِشی بِیمی	دَوِ اِشیمی	هارشی بِیمی	هارشی بیبایم
هارشی نی	اِشی نی	هارشی نی	اِشی بِینی	دَوِ اِشینی	هارشی بِینی	هارشی بیباید
هارشی نَه	اِشی نَه	هارشی نَه	اِشی بِینَه	دَوِ اِشینَه	هارشی بِینَه	هارشی بیبان

*: برخی از محققان بر این باورند که در زبان طبری ساخت ماضی نقلی وجود ندارد و گویشوران از ساخت گذشته ی ساده به جای آن استفاده می‌کنند. در زبان میگونی نیز به جای ماضی نقلی از ماضی ساده استفاده می شود.

**: به نظر می رسد فعل ماضی مستمر در زبان میگونی با دو ساخت وجود داشته باشد.

حال اخباری	حال مستمر	حال التزامی	آینده	شخص
شومَه	دَر شومَه	بورَم	وِینِه بورَم	اول شخص مفرد
شونی	دَر شونی	بوری	وِینِه بوری	دوم شخص مفرد
شونَه	دَر شونَه	بورِه	وِینِه بورَن	سوم شخص مفرد
شومی	دَر شومی	بوریم	وِینِه بوریم	اول شخص جمع
شونِنی	دَر شونِنی	بورید	وِینِه بورید	دوم شخص جمع
شونِنَه	دَر شونِنَه	بورَن	وِینِه بورَن	سوم شخص جمع

     نکته: در طول زمان برخی از ساخت های یک مصدر ممکن است کم کم متروک و از دایره ی کاربرد اهل زبان خارج شوند. به عنوان مثال: در زبان فارسی امروز، فعل « است» فقط در صیغه ی سوم شخص به کار می رود و دیگر صیغه های آن صرف نمی شوند. در این جا هم می بینیم که معادل مصدر رفتن در زبان میگونی در حال اخباری و مستمر با بن « شو» ساخته می شود، امّا ساخت التزامی این فعل با مصدر « بوردَن» به کار می رود.

     زمان دستوری: زبان فارسی دارای سه زمان دستوری اصلی است: گذشته، حال، و آینده. در فارسی دری همه افعال از دو بن ماضی و مضارع ساخته می شوند. بن مضارع فارسی دری همان ماده فارسی میانه است که گاه با هم اختلافِ تلفّظ جزیی دارند فعل ها از دو بن ماضی و مضارع ساخته می شوند.

در زبان میگونی این قاعده با تفاوت هایی انجام می شود. برای مثال:

بن ماضی= مصدر بدون (ن) پایانی : دیدن ← دید ، کاشتن← کاشت

بن ماضی = "ن" مصدر به "ه" تبدیل می شود. مانند: بَدییَن ← بَدییَه، بِکاشتَن←  بِکاشتَه

بن مضارع= فعل امر بدون ب آغازی : بَوین ← وین، بکار ← کار

     فعل امر: در زبان میگونی دو ساخت برای فعل امر وجود دارد. در بیشتر موارد فعل امر همانند زبان فارسی با « ب» آغازین ساخته می شود، امّا در برخی موارد در ساخت فعل امر از پیشوند «ها» استفاده می شود. مثل: هارِش و هاکُن که در این موارد شیوه ی ساخت بن مضارع متفاوت است و از قاعده ی خاصی پیروی نمی کند.

هارِش ← اِش

شناسه ها در زبان میگونی

گذشته	حال	شخص
مَه ma	اَم am	اول شخص مفرد
ئی i	ئی i	دوم شخص مفرد
اَ a	اِ e	سوم شخص مفرد
می mi	یم im	اول شخص جمع
نی ni	ین in	دوم شخص جمع
نَ ma	اَن an	سوم شخص جمع

صرف مصدر «بوئِردَن» در فعل گذشته و حال با نمایش شناسه ها

گذشته	حال	شخص
بورد + -ِ مَه ma	بور + -َ م m	اول شخص مفرد
بورد + ی i	بور + ی i	دوم شخص مفرد
بورد + اَ a	بور + اِ e	سوم شخص مفرد
بورد + -ِ می mi	بور + یم im	اول شخص جمع
بورد+ -ِ نی ni	بور + ین in	دوم شخص جمع
بورد + -ِ نَ ma	بور + -َ ن an	سوم شخص جمع

نکته: دو پیشوند «ها» و «ا» در ابتدای برخی از افعال می آید که در برخی از جاها از هر دو استفاده شده است. به احتمال زیاد این کلمات با «ها» شروع می شدند و در اثر زمان و راحتی تلفّظ حرف «ه» برداشته شد و از حرف «ا» در ابتدا استفاده شده است. مانند: هاکُردَن و آکُردَن

* برخی گویش میگونی با فارسی یک سان هستند و هیچ فرقی در تلفّظ آن وجود ندارد. مانند: بیدار، لوله و مداد که در زبان و لهجه­ی میگونی همین طور تلفّظ می شوند .

* برخی گویش میگونی با تغییر صداهای کلمات فارسی بیان می شوند. مانند: چشمه (چُشمَه)

* درگویش میگونی انتهای برخی کلمات فارسی به "او" تبدیل می شوند. مانند: گاو (گو)، آب (او)، خواب (خو)، شب (شو)، بگو (بو)، شنا (شِنو)، لگد (لو)

* در گویش میگونی حرف "ا" بعد از حرف اول برخی کلمات فارسی اضافه می شود. مانند: بهار (باهار)

* در گویش میگونی برخی حروف "ا" در وسط تبدیل به "او" یا "اُ" می شود. مثل : شانه " شونَه "، جان " جُن"، نان " نون "، ران " رون "، بام " بوم "، نام " نوم ".

* برخی گویش های میگونی حرف "ر" در انتهای برخی کلمات فارسی اضافه می شود و برخی صداها هم تغییر می کند. مانند: تنها (تنهار)، بشوی (بَشور)

* برخی گویش های میگونی حرف "ب" در برخی از کلمات فارسی تبدیل به "م" می شود. مانند: انباری (اَمباری)، شنبه (شَمبَه)

* در گویش میگونی برخی حروف در کلمات فارسی حذف و حرف قبلی آن مشدّد تلفّظ می شود. مانند: دسته (دَسَّه)، دزدی (دُزِّی)

* در گویش میگونی حرف «ز» در "از" حذف می گردد و حرف بعدی مشدّد تلفّظ می شود. مانند: از مادر (اَ مّار)

* در گویش میگونی حرف "ی" و "ه" در انتهای برخی کلمات معنای "است" می دهد. مانند: بَریت بَوِه (ریخته است) بَریت بَوِیَه (ریخته شده است)

* در گویش میگونی برخی از حروف ابتدا، انتها یا وسط کلمات فارسی حذف می شود. مانند: آتش (تَش)، چشم (چُش)، گلو (گَل)، دست (دَس)، ماست (ماس)

* در گویش میگونی برخی از حروف "ق" تبدیل به حرف "خ" می شود. مانند: نقش (نَخش)، مشق (مَخش)

* در گویش میگونی برخی کلمات، صدای " او " در وسط کلمه تبدیل به صدای " اُ " می شود. مانند: قورباغه (قُرباغَه)، بابا قوری (بابا قُری)

* در گویش میگونی برخی کلمات، کاملاً با فارسی امروزی فرق دارند. مانند: کفگیر (اَسُم)، نیشگون (پِندیگ)، ببین (هارِش)، خاکستر (کِلِین)، بگیر (هاییر)، بابا (پیئَر)

* در گویش میگونی ضمیر اشاره ی "این" و "آن"، حرف "ن" ، فتحه گرفته و "های بیان حرکت"، به انتها اضافه می شود. مثل: این در "اینَه"، و "آن در " اونَه" .

* در گویش میگونی به جای حرف " ژ" و "ز "، بیشتر از حرف " ج "، استفاده می شود. مثلاً: ژاله در "جالَه"، مژه "میجَه یا میجیک" بدوز"بَئوج"، بریز"بَریج"، بریز، بگریز"بوریج".

* در گویش میگونی بسیاری از کلمات " های " بیان حرکت در آخر کلمات، مفتوح و در صورت مشدّد بودن حروف، بدون تشدید تلفّظ می شوند. (به جز " که " و " چه ") مانند: درّه " دَرَه "، ارِّه "اَرَه"، سینه "سینَه"، ساده "سادَه"، مرده "مُردَه".

* در گویش میگونی بسیاری از کلماتی که اکنون در فارسی حال حاضر به "های"، غیر ملفوظ (های بیان حرکت)، ختم می شود، به شکل باستانی فارسی کهن، با " گ "، به کار می رود. مانند: تخته "تَختَگ"، هسته "هَسَّگ"، همیشه "هَمیشَگ".

* در گویش میگونی پاره ای از کلمات، پسوند "آل"، "ل"، برای بیان نسبت استفاده می شود و صفت نسبی می سازد. مانند: کِز + آل = کِزال، سَنگ + ل = سنگَل، کشک + ل = کَشکَل.

* در گویش میگونی ابتدای بیشتر افعال "ها"، اضافه می شود. مانند: هاکُردَن (کردن)، هارشیئَن (دیدن)، هازوئَن (فرو کردن)، هاسوتَن (سوختن)، هانیدَن (گذاشتن).

* در گویش میگونی پیشوند های متّصل به فعل بر مصدر ها نیز حرف "ب" و "ه" افزوده می شود. مانند: بَنِویشتَن (نوشتن)، واهِشتَن (گذاشتن)، هِدائَن (دادن).

* در گویش میگونی یکی از پیشوند های بسیار رایج که بر سر فعل ها می آید، "د" است که در فارسی رایج سابقه ندارد. مانند: دِماسّیئَن (چسبیدن)، دَچیئَن (چیدن)، دَوِسّائَن (بستن).

* در گویش میگونی بسیاری از موارد حرف "ب"، تبدیل به "و"، می گردد. مانند: وِنی (بینی)، وَرَه (برّه)، وَرف (برف)، وارِش (بارش).

* در گویش میگونی موارد محدودی نیز حرف "و" به "ب"، تبدیل می شود. مانند: بَفا (وفا)، بارِد (وارد).

* در گویش میگونی حرف "ت" برخی کلمات فارسی، عمدتاً به "د"، مبدّل می گردد. مانند: وَحشَد (وحشت)، بِهِشد (بهشت)، راسدی (راستی)، تود (توت).

* در گویش میگونی برخی کلمات، حرف "ر"، به "ل" تبدیل می شود. مانند: بَلگَه (برگه)، مَلهَم (مرهم)، زَنجیل (زنجیر).

* در گویش میگونی برخی کلمات حرف "ف" فارسی، به شکل "و"، تبدیل می شود. مانند: کفش (کَوش)، درفش (دوروش).

* در گویش میگونی الف و نون یعنی (آن)، در آخر اسم، به " وون " و یا " ون "، تبدیل می شود. مانند: پَهلوون (پهلوان)، تهرون (تهران)، خیابون (خیابان)، شِمرون (شمیران)، اَرزون (ارزان)، تُکون (تکان)، گُرون (گران).

* در گویش میگونی همزه ی آخر کلمات، اگر به کسره ختم شود، به همزه ی مفتوح تبدیل می شود. مانند: نمونه (نُمونَه)، ویرانه (ویرونَه)، یارانه (یارونه)، زَنانه (زَنونَه). خانه (خُنَه)، گلوله (گُلَّه)، خسته (خَسَّه).

* در گویش میگونی صدای ضمّه ی لغات فارسی به کسره تبدیل می شود. مانند: بزغاله (بِزغالَه)، دزد (دِز)، ملّا (مِلّا).

* در گویش میگونی صدای فتحه ی لغات فارسی در مواردی به کسره تغییر شکل می دهد. مانند: فنا (فِنا)، غذا (غِذا).

* در گویش میگونی "اَم" یا "اَن" در گفتار فارسی، در برخی موارد به "اوم"، و یا " اون "، تبدیل می شود. مانند: شوم (شام)، لَواسون (لواسان)، جِوونون (جوانان).

* در گویش میگونی در خیلی موارد کلمات فارسی که به "پ"، پایان می یابد، به "ب"، مبدّل می شود. مانند: توپ (توب)، کاپ (کاب)، سوپ (سوب).

* در گویش میگونی تشدید به خصوص در افعال و اسامی فراوان است. مانند: بَکُّتِنا (کوبید)، بَپِّرِسَّه (پرید)، اِرزِسَّه (ارزش داشت)، فَنَّک (فندک).

* در گویش میگونی در لغاتی که به صامت "ر" یا "ل"، ختم می شود، مصوّت میانجی کسره ظاهر می شود. مانند: متر (مِتِر)، اَبر (ابِر)، فکر (فِکِر)، سطل (سَطِل).

* در گویش میگونی کلماتی که به همزه ی غیر ملفوظ ختم می گردند، به کسره بر می گردند. مانند: آینه (آیِنَه).

 * در گویش میگونی "ه"، در انتهای کلمه بعد از الف خوانده نمی­شود. مانند: چا (چاه)، را (راه)، روبا (روباه)، شا (شاه)، ما (ماه).

     ضمایر مفعولی در لهجه ی میگونی این ها هستند:

مِنَه = به من

تو رَ = به تو

وی رَ = او را

اما رَ = ما را

شِمارَ = شما را

اوناهانَه (وِشونَه) = آن ها را

* در گویش میگونی، با تکرار یک اسم، جمع ساخته می شود. مانند: ریک ریکا (پسرها)، کیج کیجا (دخترها)، کِرگ کِرگ (مرغ ها)، وِرگ وِرگ (گرگ ها).

* در گویش میگونی، گاهی با اضافه کردن " آ "، به آخر اسم، جمع درست می شود. مانند: شو + ا = شوآ یعنی شب ها، روز + آ = روزا یعنی روز ها، آدِم + آ = آدِمی یعنی آدم ها.

* در گویش میگونی، در مواردی نیز با اضافه کردن "ون"، به آخر اسم، جمع بسته می شود. مانند: خاخِر + ون = (خاخِروون) یعنی خواهران، باغ + ون = باغون، یعنی باغ ها.

* در گویش میگونی، در بعضی موارد هم با اضافه کردن "و"، به آخر اسم، جمع ساخته می شود. مانند: حرف + و = حَرفو، یعنی حرف ها، کار + و = کارو یعنی کار ها.

     ضمایر فاعلی در گویش میگونی این ها هستند:

مِن = من

تِ = تو

وی = او

اما + ما

شِما = شما

اوناهان = وِشون

     ضمایر پیوسته، مثلاً در مورد کلمه ی برادر به این شکل است:

بِرارَم = برادرم

بِرارِت = برادرت

بِرارِش = برادرش

بِرارمون= برادرمان

بِرارتون= برادرتان

بِرارمون=برادرمان

     ضمیرهای ملکی، مثلاً در مورد کلمه ی مادر، به این نحو می باشد:

مِنی مار = مادر من	تِنی مار = مادر تو	وِنی مار = مادر او
اَمِنی مار = مادرمان	شِمِنی مار = مادر شما	اوناهانی مار= مادر آن ها	وِشونی مار = مادر آن ها

ضمیرهای فاعلی پیوسته، مثلاً برای رفتن " بوئِردَن "، بدین شرح می باشد:

بوردِمَه = رفتم	بوئِردی = رفتی	بوئِردَه = رفت
بوئِردِمی = رفتیم	بوئِردِنی = رفتید	بوئِردِنَه = رفتند

ضمیرهای فاعلی پیوسته، مثلاً مصدر نرفتن " نَشیئَن "، اینگونه است:

نَشیمَه = نرفتم	نَشیئی = نرفتی	نَشیئَه = نرفت
نَشمی = نرفتیم	نَشینی = نرفتید	نَشینَه = نرفتند

ضمیرهای تاکیدی

خودَم = خودم	خودِت (خِدِت) = خودت	خودِش = خودش
خُمّون = خودمان	خُتّون = خودتان	خُچّون = خودشان

ضمیرهای اشاره:

اِی، اینَه = این	اُن، اونَه = آن	اینِهان، ایناهان = این ها
اونِها = آن ها	اینِهایَه = اینهاش	اوناهایَه = اونهاش

* در گویش میگونی، عمدتاً صفت قبل از اسم می آید. مانند: سیلِ آدِم (آدم زشت)، گَتِه دار (درخت بزرگ)، سِرخِ سی (سیب سرخ)

 * در گویش میگونی، صفت و موصوف معمولاً از نظر جمع با هم مطابقت نمی کنند. مانند: زن های قشنگ = قَشَنگِ زِناکون، مردان زحمت کش = زَحمَد کَشِ مَرداکون

* در گویش میگونی در ضمایر کمتر از حرف "ب"، استفاده می شود. مانند: مِنَه (به من)، تُرَه (به تو)، وی رَه (به او)، امارَه (به ما)، شِما رَه (به شما)، اونِهانَه (به آنها)، حَسَنَه (به حسن)، اَحمَدَه (به احمد)، مَردومَه (به مردم)

* در گویش میگونی، برای حرف ربط "را"، از رَ یا رَه و یا تنها یک فتحه به آخر ضمایر و اسم خاص و عام استفاده می کردند. مانند: سی رِ بَچین (سیب را بچین).

* در گویش میگونی، ایشان معادل "وِشون" یا "ویشون"، می باشد. به ایشان می شود: وِشونَه یا ویشونَه، برای ایشان می شود: وِشونِر یا ویشونِر ، ایشان را، هم می شود: وِشونَه یا ویشونَه.

* در گویش میگونی، کلمه­ها­ی"تِر"، "چِر"، "شِر"،"هِر"، "یِر" و "مِر" در انتهای کلمات به معنای "برای"، استفاده می شود. مانند: خُمِّر (برای خودم)، خُدتِر (برای خودت)، خُچِّر (برای خودش)، خُمّونِر (برای خودمان)، خُنَه شِر (برای خانه اش)، راهِر (برای راه)، خُدایِر (برای خدا)

* در گویش میگونی، با اضافه کردن (ن، ی، ای، ین، وَر، چَه، چی، واز، جِن، دار، روو، گِن)، به آخر اسم یا کلمات، اسم فاعل ساخته می شود. مانند: حَملَه ای، خوو وَر، رَحین، خَرَک چی، کَفدَر واز، قاهرِ جِن، کِشِن، دار دار چی، ریقِن، خِش رو، رودار، دوروجِن، نَنگین.

* در گویش میگونی، برخی حروف حذف و یا تبدیل می شوند. مانند: بِم، مِنَه (به من)، بِت، تِه (به تو)، حَسَنَه (به حسن)، خِدارَ (خدا را)

* در گویش میگونی، اکثر مواقع (به)، تلفّظ نمی شود و در موارد معدودی هم اگر به ناچار وجود آن ضرورت یابد (وِ) تلفّظ می شود. گاهی هم تغییراتی در اسم ایجاد می گردد. مانند: یاد اوردَن (به یاد آوردن)، کوه بوردَن (به کوه رفتن)

* در گویش میگونی، برخی موارد به جای کلمه­ی "خیلی" از تکرار یک کلمه استفاده می شود. مانند: بالّام بالّام، گَت گَت

* در گویش میگونی، علاوه بر تکرار صفت برای بیان بزرگی یا زیادی، از موارد بیرونی مشهود و ملموسی نظیر، کوه، دَریا، خَروار، خَرمِن، خَر و گاو نیز استفاده می شود. مانند: کو ای اِندا (به اندازه ی کوه)، دِریا دِریا او (دریا دریا آب)، خَروار خَروار واش (کنایه از علف فراوان)، خَرمِن خَرمِن گیس (کنایه از گیس فراوان)، خَرِ کَلَّه (کنایه از کلّه ی بزرگ)، گو زور (کنایه از زور یا نیروی زیاد).

* در گویش میگونی، علامت مصدر شامل: دَن، تَن، یَن و اَن می باشد. مانند: بَوِردَن، بَئوتَن، بَخِریئَن، هِدائَن

* در گویش میگونی، برای ساختن فعل مجهول از اشکال فعل شدن "بَوِیَن" همراه با اسم مفعول مورد نظر، استفاده می گردد: مانند: بَخونِس بَوِه (بَوِیَه) (خوانده شد)، بَچی بَوِه (بَوِیَه) (چیده شد)

     برخی ضمایر اشاره: اینجَه: injah این جا، اونجَه: unjah آن جا، این جاهان: injāhān این جاها، اون جاهان: unjāhān آن جاها، این دیم: in dim این طرف، اون دیم: un dim آن طرف، این دیمَه: in dima این طرف، اون دیمَه: un dima آن طرف، این سی: in si این طرف، اون سی: un si آن طرف، این پَلی: in pali این طرف، اون پَلی: un pali آن طرف، این پَند: in pand این طرف، اون پَند: un pand آن طرف، این وَر: in var این طرف، اون وَر: un var آن طرف

     برخی ضمایر پرسشی: چِتی: cheti چطور؟، چَندی: chandi چند تا؟، چقدر؟، چِه: che چرا؟، چینِر: chiner برای چه؟، چیئِر: chier برای چه؟، کُدوم: kodum کدام؟، کِنِر: kener برای چه کسی؟، کِنی:  keni مال کی؟، کوجه: kuja کجا؟

     برخی ضمائر شخصی: فاعلی: مِن (من) تو (تو) وی (او) اِما (ما) شِما (شما) ویشون (آن ها)

مفعولی: مِنِه (مرا) تورِ (تو را) وی رِ (او را) اِمارِ (ما را) شِما رِ (شما را) ویشونِه (آن ها را)

ملکی: مِنی (مال من) تِنی (مال تو) وِنی (مال او) شِمِنی (مال شما) ویشونی (مال آن ها

     برخی افعال امر و نهی: (بَنیش) بشین، (نَنیش) نشین، (هِمالِن) (نوک پاچه ی شلوار یا آستینت را ) بالا بزن (هِنِمالِن) (نوک پاچه ی شلوار یا آستینت را) بالا نزن ، (بوئِر) برو، (نَشو) نرو، (دِپاج) پخش کن، (دِنِپاج) پخش نکن، (دَکُّتِن) بکوب، (دِنِکُّتِن) نکوب، (دِمال هاکُن) دنبال کن، (دِمال نَکُن) دنبال نکن، (وَل هاکُن) کج کن، (وَل نَکُن) کج نکن، (دِسبوج) پر کن، (دِنِسبوج) پر نکن.  

     برخی کلمات که چند معنی دارند

تُک: منقار، لب و دهان، لبه، نوک، بلند ترین نقطه ارتفاعی

دَم : بخار، جلو، لحظه

کِش: ادرار، پیشِ ، کِش (کِشش)

مِن: وزنی برابر با چهل سیر یا سه کیلو، من

نوش: گوارا، نگو بهش

واکُردَن: باز کردن، بازکردن نخ های بافتنی

وَر بیموئَن : برآمدن، تخمیر شدن خمیر، از جا کنده شدن، جوجه شدن تخم پرندگان

وَرآوُر: برآورد، بررسی، تخمین، گویا

وَرکَتَن:  برافتادن، پیچ خوردگی استخوان های دست و پا

وِز: اخم، پف، صدای پشه

وَشنایی: گرسنه ای؟ گرسنگی، حریص

وِنی : بینی، مال او

     برخی کلمات با معانی یکسان

اِسا، اَلحال، اَلونی، حَلا، دیئَر، حَلایی، اَلون: اکنون، به تازگی، تا کنون

اَثَر اووسور، رَج، نوشونَه (نشانه)

پُرتوک، کِش، پیشِ کِش (ادرار)

پِی گیتَن، واکُردَن (باز کردن نخ های بافته شده)

شوِ جُمَه، جُمِه شو (شب جمعه)

شَنگَل، اَجیئَک، اَنگَل، کَتِرا، اُبَل، مامِلَه،  دولَک، نَروک (دول)

شِنو، اوتَنی، حوضِنی ( شنا)

شیردون، مَمَه، سینَه (پستان)

دَنییَه، نییَه (نیست)

صَدَمَه، لَت، لَت و پار (صدمه)

طایِفَه، سو، سو ئو سِلسِلَه، دودِمون، تیرَه (طایفه)

عاصی، سوتوه، مَگَسی، واموندَه، هِلاک، ذِلَّه (خسته و مانده شدن)

عُریون، قات و قورات، عور، قاقاروت، قات، لُخت و عور، دیار، لُخت و پَتی (لخت و برهنه)

نیمو، نیمویَه (نیامد)

نَییر، نَییرِش (نگیر)

وِنی، وینی، دُماغ (دماغ – بینی)

     برخی کلمات هم شکل، امّا با معنی متفاوت

مِیل(اشتها)، میل(چرخ آسیاب که سنگ را حرکت می داد)، میل (چوب مخروطی در ورزش باستانی)، میل (طول دو کیلومتر)

نِشونَه (نشانه)، نَشونَه (نمی رود)

نَطُق (تنبیه)، نُطق (سخنرانی)

نُمونَه (نمونه)، نَمونَه (نماند)

وَرکَت (برکت)، وَرِکِت(پیچ خوردگی استخوان)، وَرکِت (فانی)

وِسَّه (می خواست)، وَسَه (بس است)

وَسمَه( سرمه)، وَسِّمَه (بس است برایم)، وِسِّمَه (می خواستم)

     برخی کلماتی که با تکرار جمع بسته می شوند

تُک تُک: لب ها

چُش چُش: چشم ها

دَس دَس: دست ها

کَلِّه کَلَّه: سرها

گو گو: گاوها

گوش گوش: گوش ها

لِنگ لِنگ: پاها

لو لو: لب ها، کناره ها

لَوی لَوی: دیگ ها

میش میش: میش ها

واش واش: علف ها

وَر وَرَه: بره ها

وِنی وِنی: بینی ها، دماغ ها

برخی   واژه های    نزدیک    به    هم     در

گویش های میگون تهران و سعدی شیراز

فارسی	سعدی	میگونی
اَبرها را	اَبرارِ	اَبرارَ
از بر کردن	اَبَر کِردَن	اَبَر کُردَن
سربازی	اِجباری	اِجباری
خلط سینه	اَخَتُف	اَختُف
صمیمی	اُخت	اُخد
بی خودی	اَدَسی	اَقَصّی
فارسی	سعدی	میگونی
کفش	آرسی	اُرسی
رند	اَرقِه	اِرقَه
از تو	اَزِت	اَزَت
اسهال	اِسال	اِسال
استخوان	اُسِّخون	اُسِّخون
کفگیر	اَسُّم	اَسُّم
زشت است	اُفتَ	اُفتَ
آفتاب	اُفتُو	اِفتاب
کم ترین حد	اَقَلِ کَن	اَقَلِ کَن
اگر هم	اَگَرَم	اَگَرَم
بخت و اقبال	اَلّا بَختَکی	اَلّا بَختَکی
معطّل	اَلّاف	اَلّاف
سر و صدا	اَلَم شَنگِه	اَلَم شِنگَه
آتش	اَلُو	اَلوو
به جز	اَلُّوی	اِلّایُ
امشب	اِمشو	اَمِشو
امروز	اِمرو	اَمرو
امشب	اِمشُو	اَمِشو
آب	اُ	او
برهنه	اور	اور
پر کنده	اوریت	اوریت
افسار	اوسار	اوسال
آن شب	اوشو	اون شو
ملاغه	او گِردون	او گُردون
آبله	اولِه	اولَه
آبله مرغان	اولِه مُرغون	اولَه مُرغون
آن وقت ها	او وَختا	او وَختا
آن وقت تا حالا	او وَختالا	او وَختالا
این چیزها	ای چیا	ای چیا
سرگردان	اِیلون وِیلون	اِیلون وِیلون
ایمان	ایمون	ایمون
آیینه	اِینُه	آینَه
گاو	گُ	گو

     راهنمای فرهنگ: برای هجایای صحیح از حروف لاتین استفاده شده است.

برای صدای کوتاه  اَ (a)

برای صدای کوتاه اِ (e)

برای صدای کوتاه اُ ( o)

برای صدای بلند آ (ā)

برای صدای بلند ای (i )

برای صدای بلند او (u)

برای صدای چ (ch)

برای صدای خ (kh)

برای صدای ش (sh)

برای صدای ق (gh)

بدون ذکر منبع جایز نیست 

گذری بر تاریخ و جغرافیای میگون - فرهنگ لغات(ء - آ)

حرف (ا)

اَ: (a) از

اِ: (e) از اصوات تعجّب و گاهی اعتراض

اَ آما: (a āmā) از ما، ازمون

اَ اوناهان:  (a unāhān) از آن ها، ازشون

اَ عَقل بَکِتَن: (a aghl baketan) گول خوردن و نادان شدن

اَبچّه: (abcheh) صدای عطسه

اَبَّحر: (abbahr) از حفظ، از بر

اَبِر: (aber) ابر، مه

اَبراز: (abraz) ابزار

اَبرو بینگوئَن (abru binguan): ابرو انداختن

اَبرو کَمون: (abru kamun) ابرو کمان

اَبریشُم: (abrishom) ابریشم

اِبشا کُردَن: (ebshākordan) افشا کردن

اِبشا: (ebshā) افشا

اَبلِه: (able) ابله

اُبنَه ای، اُبی:   (obna i)کونی

اَبَهرِ (abbahreh): از برای

اَبَّهر بخونسّن (abbahr bakhunessan ): از حفظ خواندن

اَبول: (abol) مخفف ابواقاسم

اَبِّین بوردَن:   (abbeyn burdan)از بین رفتن

اَبِّین بوردَن، نیست بَویئَن (abbeyn burdan): فنا شدن، تباه شدن

اَپّا بَکِتَن: (appabaketan) از پا افتادن

اَپَّسِش بَر بیموئَن: (appasesh bar bimuan) نیروی مقابله داشتن

اَپُّشدِ، اَ پُشتِ: (apposhdeh) از نسل

اَت (at): یک

اَتّا (attā): حتّی

اُتراق (otrāgh): اقامت

اُتراق هاکُردَن: (otrāgh hakordan) در مسافرت جایی توقّف کردن

اِتفینون، اِتفِنون (etfinun): اعتماد

اِتِلبوس: (etelbos) اتوبوس

اِتِمال (etemal): اهتمال

اَتو: (ato) از تو

اَتو، اَ تِ: (a to) از خود

اُتولبوس: (otolbos) اتوبوس

اِتیاج: (etiāj) احتیاج

اَتِینا (ateynā): خرج بیهوده

اَثاث خُنَه :(asās khonah) لوازم خانه

اثاثیئَه: (asāsiah) لوازم های خانه

اَثَر اوسور، رَج، نوشون :(asar usur) نشانه

اَجّا دَرشیئَن (ajjā darshian ): از جا در رفتن

اِجازِه بِدائَن (ejaze bedāan): اجازه دادن

اِجاق (ejāgh): اجاق، فرزند، نسل

اِجاق به کور (ejagh be kur):‌ اجاق کور، بدون فرزند

اَجّان بُگذُشدَن: (ajjan bogzoshdan) از جان گذشتن

اَجّان بُیذَشد: (ajjān boyzoshd) از جان گذشته

اِجبار (ejbār): زور و قهر

اِجباری (ejbāri): سربازی، زوری، قلری، جبر

اِجدِها (ejdehā): اژدها

اَجِر (ajer): اجر

اُجُر (ojor): آجر

اُجرَد، اِجرَد (ojrad): اجرت

اَجَل گیشتِه بَویئَن (ajal gishte bavian): فرا رسیدن مرگ

اَجَل گیشتَه: (ajal gishtah) اجل رسیده

اَجَن (ajan): بخش هایی از باغ یا زمین زراعی که در یک مرحله آبیاری می شود

اَجِنَّه (ajennah): جن و پری

اَجنَوی (ajnavi): اجنبی

اَجِنِّی، اَزوناهانی، آل (ajenni ): جن

اِجواری، زوری (ejvāri): فقدان اختیار

اَجوج و ماجوج (ajoj o majoj): یاجوج و ماجوج

اَجیر (ajir): آژیر

اَجیر بَویئَن (ajir bavian): گرفتار شدن

اَجیر، نوکَر، اَبیر (ajir): برده، کارگر بی جیره و مواجب، بنده، گرفتار

اَجیری (ajiri): بردگی

اِجیئَک (ejiak): آلت نرینه اطفال

اَچُّش بَکِتَن (achchosh baketan): از چشم افتادن، بی ارزش شدن

اَچُّش بَکِتَن: (achchosh baketan) از چشم افتادن، بی ارزش شدن

اَحّال بوردَن (ahhāl burdan): از حال رفتن

اِحتِرام دَرِنگوئَن: (ehterām  darenguan) احترام کردن

اِحتِرام هاکُردَن (ehteram hakordan): احترام کردن

اِحتِماد (ehtemād): اعتماد

اِحتیاد (ehtiād): احتیاط

اِحِشتَن (eheshtan): قبول کردن

اَخ (akh): اَن، مدفوع

اَخ اَخ (akh akh) اَه اَه

اَخِ تُف (akhe tof): تف غلیظ و بزرگ که از دهان به بیرون پرتاب شود، خلط سینه

اَخ دَکُردَن (akh dakordan): مدفوع کردن

اَخ هآکُردَن (akh hākordan): آب دهان بیرون انداختن، مدفوع کردن

اُخت (ohkt): انس و الفت

اُخت بَویئَن (okht bavian): مانوس شدن

اَختَه (akhtah): پرس کردن بیضه حیوانات (بز نر و الاغ)، خنثی، بی ثمر

اَختِه بَویئَن (akhteh bavian): اخته شدن

اَختِه هاکُردَن (akhteh hākordan): پرس کردن و کوبیدن بیضه حیوانات

اَخِّرس می بَکِنِسَّن (akhkhers mi    bakenessan): از خرس مویی کندن(از خسیس چیزی گرفتن هم غنیمت است)

اُخَک (okhak): حشره ای که بر شاخه ی بید پدید آید و نوعی مواد شکرک گونه از خود بیرون می دهد که از آن نوعی شکلات (عَسَلَک) می ساختند.

اَخم و تَخم هاکُردَن(akhm u takhm  hākordan): بد اخلاقی کردن، اخم کردن همراه با غر غر

اَخمَخ (akhmakh) :احمق

اَخّود بیخود بَویئَن: (akhkhod bi khod   bavian) از خود بی خود شدن

اَخّود دیرگا اوردَن (akhkhod dirgā urdan): از خود ساختن

اَخی: (akhi) اَنی

اَدا و ادفار دیرگا اوردَن، شِکلَک دیرگا اوردَن    (adā u adfār dirgā urdan): ادا و اطوار در آوردن، تقلید کردن

اَدا و اُصول (adā u usul): آداب و رسوم نا مناسب

اَداد و اَرقوم (adad u argum): اعداد و ارقام

اَدخل بَزوئَن، بِسَنجِسَن (adkhal bazuan): تخمین زدن

اَدَّس بِدائَن (addas bedāan):‌ از دست دادن

اَدَّس بَر بیموئَن (adas bar bimuan): توانایی داشتن

اَدَّس بَکِشیئَن (addas bakeshian): از دست کشیدن

اَدَّس بوردَن (addas burdan): از دست رفتن

اَدَّس دَرشیئَن (addas darshian): از دست در رفتن

اَدَّس دیرگا اوردَن (addas dirgā urdan ): از دست در آوردن

اَدَّس کَسی بَکِشیئَن (addas kasi bakeshian): از دست کسی رنج کشیدن

اَدِسَّر، اَسَّر (adessar ): از نو، دوباره، از اول

اَدفار ( adfār): اطوار

اَدفار دِرگا اوردَن: (adfar dergā urdan)  اطوار درآوردن، ادا درآوردن

ادفاری (adfāri): اطواری

اِدفِنون، اِدفینون (edfenun): اعتماد، اطمینان

اَدَّم (addam): تمامی، همه چیز

آدِم بِه دور (ādem beh dur): شخص خجالتی و کم رو

اَدِم قَحدی بیموئَه(ādem ghahdi bimuah): کنایه از کسی که با حرص و ولع غذا می خورد.

اَدِّمال: (addemāl) از پشت سر

اَدِّمالدَر: (addemāldar) از عقب

اِدِنا، اِتِنا (edana): اعتنا

اَدَّنده ی چَپ پِرِسّائَن (addandeh chap   peressāan): از دنده چپ بلند شدن، کنایه از ناراحت بودن

اَدُّهُن بَکِتَن (addohon baketan ): از دهن افتادن، کنایه از سرد شدن غذا

اَدی  (adi): باز هم، دوباره

اَدی اَدی (adi adi): باز هم باز هم، دوباره دوباره

اَدی بوتَن: (adi butan) دوباره گفتن

اَدی هاکُردَن (adi hakordan): دوباره کاری

اَدّیرِ شِیر: (a ddiresher) از دور

اَدّیر: (addir) از دور

اَذُن (azon): اذان

اِذن (ezn): اجازه، رضایت

اِذن بِدائَن (ezn bedāan): اجازه دادن

اِذن هاییتَن (ezn hāyitan): اجازه گرفتن

اِذن هِدائَن (ezn hedayan): رضایت دادن

اِذِیَت کار: (azeyat kār) اذیت کار

اَذیَت کُردَن (azyat kordan): اذیت کردن

اَر (ar): سنگ چینی بدون ملات

اِرادَد: (erādad) ارادت

اِرادَدمَند: (eradadmand) ارادتمند

اَرّاه بِه دَر بَوِردَن: (arrāh be dar baverdan) کنایه از گمراه کردن

اَرّاه به در بَویئَن (arrāh be dar bavian ): گمراه شدن

اَرّاه به دَر کُردَن (arrāh be dar kordan): گمراه کردن

اَرّاه دَر بَوِردَن (arrāh dar baverdan): گمراه کردن

اَرّاه دَر بَویئَن: (arrāh dar baverdan) گمراه شدن

اِرثی (ersi): ژن

اَرج و قُرب داشدَن (arj u gorb dāshdan): گرامی و عزیز بودن

اَرچین (archin): دیواره سنگی، چین خشک و بی ملات

اَرچین هاکُردَن (archin hakordan): دیوار سنگی بدون ملاط کشیدن

اَرخُلُق (arkhologh): آلخالق، کت بلند در گذشته، پوشاک محلی مردان

اُرد (ord): دستور، امر

اُرد بِدائَن (ord bedāan): دستور دادن

اَردِلاک (ardelak): لاک خمیر گیری

اردو (ordu): لشگر

اُردیبِهِشد (ordibeheshd): اردیبهشت

اَرزون (arzun): ارزان

اَرزون بَویئَن (arzun bavian): ارزان شدن

ارزون گِرِسَّن (arzun geressan): ارزان شدن

اَرژَنگ (arjang): گرز

اُرُسی (orosi): نوعی کفش زنانه

اَرشَد (arshad): بزرگ تر

اُرُغ (orogh): آروغ

اَرغَه (arghah): آدم بد جنس و نادرست، رند، فرد جلب، زرنگ و ناقلا

اَرقوم (arghum): ارقام، اعداد

اَرکوپَه (arkupah): پشته، دیوار سنگی

اُرمَک (ormak): پارچه ی لباس زنانه

اَرَه (arah): ارّه

اَرِه بَکِشیئَن (areh bakeshian): اَرِّه کشیدن

اَرَه دسّی (arah dassi): ارّه معمولی

اَرَه دوسر (arah do sar): ارّه بلند با دو دسته که دو نفر برای اره کردن با آن لازم دارد.

اَرَه کُردن (areh kordan ): اره کشی

اَرَه کَمون (arah kamun): اره کمان دار

اَرّو بَوِردَن (arru baverdan): از رو بردن ، خجالت دادن

اُریون (oeyun): نوعی درد گلو

اِزِّ اِلتِماس (ezze eltemās): التماس و زاری

اِزال (ezāl): گاو آهن، چوبی که گاو به دنبال می کشد و با آن در زمین شیار ایجاد می کند.

اَزِّوون بَکِتَن (azzevun baketan): از زبان افتادن ، کنایه از کسی است که از حال رفته وبی رمق شده است.

اَسَّر (assar): از اول (دوباره)

اَسَّر بَکِتَن: (assar baketan) بی عقل شدن

اَسَّر بَیتَن: (assar baytan) آغاز کردن کار

اَسّینِه بَییتَن: (assineh baytan) از شیر گرفتن طفل

اَشِّما: (ashshemā) از شما، ازتون

اَشّیر بَیتَن: (ashshir beytan) از شیر گرفتن

اَصِّدا بَکِتَن: (assedā baketan) از صدا افتادن

اَقَّلَم بینگوئَن: (aghghalam binguan) به حساب نیاوردن

اَکَّسی یِه چی بَکِنِسَّن: (akkasi ye chi  bakenessan) با ترفند از کسی چیزی گرفتن

اَکَّف هِدائَن: (akkaf hedāan) از دست دادن

اَکَّمَر بَکِتَن: (akkamar baketan) کنایه از خسته و درمانده شدن

اَکَّمَر بینگوئَن: (akkamar binguan) کنایه مربوط به سخت از کسی کار کشیدن

اَکّورِه دَرشیئَن: (akkureh darshian) کنایه از عصبانی شدن

اَگُّردَیِه کَسی کار بَکِشیئَن: (aggordayeh kasi kār bakeshian) از کسی سخت کار کشیدن

اَلِّنگ بَکِتِمَه: (alleng baketemah) از پا افتادم

اما بِهتَرون: (amma behtarun) جن (موجود افسانه ی)

امّا: (a mma) از ما

اَنَظَر بَکِتَن: (annazar baketan) از چشم افتادن

اَنَفَس بَکِتَن: (annafas baketan) کنایه از سخت درمانده شدن، خسته شدن

اَنَّفَس بینگوئَن: (annafas binguan) خسته و مانده ساختن

اَنّوو، اَسَر: (anno) از نو، از اوّل

اَوّی: (avvi) از او

اَزوناهانی (azunāhāni): اجنّه، کنایه از انسان بدقیافه، افرادی که رفتاری غیر متعادل دارند.

اُزبَک (ozbak): کنایه از شخص زشت و بد قیافه

اُزیرکا (ozirekā): موذی

اَس (as): اسب

اِس بَردار (esbardār): مرتّب، پی در پی، پشت سر هم

اِس دَر کُردَن (es dar kordan): معروف و مشهور شدن

اَس سووآر (as suār): اسب سوار

اَس سووآری (as suāri): اسب سواری

اِسا بِه بَد (esā be bad): از این پس

اِسا خابَه (esā khābah): دیگه بس است

اِسا کِه (esā ke): حالا که

اِسا، (هِسا) (esā): اکنون، این دفعه، به هر حال، حالا، در این وقت

اِسارَد (esārad): اسارت

اِساس (esās): اساس

اِساس کَشی (esās kashi): اسباب کشی

اِسّائَن (essāan): ایستادن

اِسایی (esāyi): الآنی، تا حالا، تا کنون، تا الان

اِسباب (esbāb):‌ وسایل، ابزار کار، مایه

اِسبِرِس (esperes): اسپرس ، نوعی علف با ساقه های راست و کشیده و گل های خوشه ای آبی و نفش که مانند یونجه برای خوراک دام تولید می شود. ساقه تازه آن و سربرگ های آن را به طور خام یا در غذا خوراک انسان نیز هست.

اِسبِناج (esbenāj): اسفناج

اِسبی (esbi): سفید

اِسبی جِل (esbi jel): پارچه سفید، کفن

اِسبی چُش (esbi chosh): چشمان بی حیا

اِسبی دَسِریئَه (esbi daseria): سفید مانند است

اِسبی کاه (esbi kāh): کاه سفید

اِسبی کَلَّه (esbi kallah): کسی که موهای سرش سفید است.

اِسبی کاه (esbi kāh): کاه سفید

اِسبی کَمَر چال (esbi kamar chāl): سفید کمر چال، محلی در شمال شرقی میگون که در گذشته برای چرای گوسفندان استفاده می شد. امروزه با نهال کاری زبر پوشش طرح های عمرانی شهری قرار گرفته است.

اِسبی می، گُندَک (esbi mi): سفید مو

اِسبیج (esbij): شپش

اِسپارسَّن (espāressan): سپردن

اِسپِرِس (esperes): اسپرس، نوعی علف برای خوراک احشام

اِسپِرَک (esperak): تخته ی چوبی که یک طرف آن را سوراخ کنند و از دسته ی بیل بگذراند تا به بیل برسد. هنگام شخم زدن و یا کار با بیل پا بر آن تخته گذاشته فشاری وارد می کنند تا بیل بهتر در زمین فرو رود و آن را برگرداند.

اِسپَند (espand): اسفند

اِسپول (espul): نام مکانی در ابتدای راه هملون در شمال غربی میگون که دارای چهار دهنه غار به همین نام می باشد. سه دهنه از این غارها برای اهالی شناخته شده و یک غار دیگری را در سال 1378 کشف کردیم که درست در زیر راه می باشد که هیچ گونه دستکاری نشده بود و استالیکت های آن کاملاً سالم و یک چشمه ای هم در درون آن جاری بود.

اسپی (espi): سفید

اسپیج (espij): شپش

اِسپیئَک (espiak): سفیدک

اِستَرچال (estar chāl ): نام کوهی در غرب میگون که در گذشته گندم و جو و ارزن و آهیل کاشته می شد.

اِستِرِسَن،یَه بَزوئَن، یَخ دَوِسائَن  (esteresan): یخ زدن

اِستِرِسَه (esteresah): یخ زد

اُستُقُس (ostoyos): بنیه، قوام، ارکان بدن، آدم قوی و مقاوم

اُستُقُس (osoghos): قرص و محکم، قوام و بنیه

اِستِلِ (اِسِّل) گَل (estel gal): کنار استخر

اِستِل (اِسِّل) (essel): استخر

اِستَمبُلی (estamboli): دمپخت گوجه فرنگی

اُستُوار (ostovār): نام محلی در شمال غرب میگون که قلعه ای تخریب شده هم در آنجا قرار دارد که احتمالاً هم دوره قلعه امامه و مربوط به اسماعیلیان می باشد.

اُستُوار، قائِم بَوِه (ostovār): پا برجا

اِسِّخارَه (essekhārah): استخاره

اُسُّخون، هَسِخون، هَسِّکا (ossokhun): استخوان

اُسُخون بَندی (ossokhun bandi): اسکلت، قوام و ترکیب چیزی

اُسِّخون دار اُستُخُن دار، اُسُّخون دار، هُسِّخون دار (ossekhun dār): مقاوم، اسکلت، قوام و تر کیب چیزی، اصیل، قوی

اُسُخون سَبُک هاکُردَن (osokhun sabok hākordan): کنایه از زیارت رفتن و از گناهان کاستن

اِسدِطاعَد (esdetāad): استطاعت، توانایی مالی

اِسدِفراغ (esdefray): استفراغ

اِسدِقلال (esdeghlāl): استقلال

اَسَّر بَکِتَن (assar baketan): دیوانه شدن، کنایه از دست دادن عقل یا دیوانه شدن

اَسَّر بَکِت (assar baket): دیوانه، بی عقل، خُل

اَسَر بَیتَن (assar baytan): از نو آغاز کردن

اَسَّرِ تَقصیراتِش بُگذَر، حِلال هاکُن (assare taghsiratesh bogzor):عفو کن

اَسَرِ خود وا کُردَن (asare khud uā kordan): خود را آسوده کردن

اَسَرِ خود واکُردَن (assareh khod vā kordan): خود را رهانیدن

اَسَّرِ کَسی دَس بَیتَن (assar kesi das baytan): دست از سر کسی برداشتن

اَسَّر گیتَن (assar gitan): از نو شروع کردن

اَسَّر وا کُردن (assar vakordan): از سر باز کردن، آدم مزاحمی را از خود دور کردن، خود را تبرئه کردن

اَسَر، اَدَسَّر، اَنوو(assar):  از نو، دوباره، از اول

اَسِّرافَت بَکِتَن (asserāfat baketan): از توجّه افتادن

اُسِّرائَت (esserāat): استراحت

اَسَّرِت بینگِن (assaret bingen): عادتت را کنار بگذار

اَسَّرِت َفنَه (assaret kafnah): عادتت را کنار می گذاری

اِسِّرِسَّن (eseressan): سفت شدن مایعات چرب

اَسَّرِش بَکِتَه (assaresh baketah): عادتش را ترک کرد.

اَسَرَک تا سیکِنوو (assarak tā sikenu): کنایه از یک طول زمانی بسیار طولانی مدت

اَسَرَک تا سیکِنویی گَب بَزوئَن (assarak tā sikenu gab bazuan):کنایه از همه جا حرف زدن

اَسَّرِنو (assar nu): دوباره

اِسِس و اَساسِش (eses o asās): باعث و بانی

اِسفارت، اِسفالت (esfārt): آسفالت

اِسفَند (esfand): اسپند

اُسقُس دار (osoghos dār): فرد قوی، بنیه دار و مقاوم

اِسِّکان، اِسِّکام (essekān): استکان

اِسکَمَرچال، اِسپی کَمَر چال (eskamarchāl):  سفید کمر چال، محلی در شمال شرقی میگون مرتفع تر از محل مسکونی و بومی

اِسکِنَه (eskenah): وسیله ای فلزی مانند قلم که در انتهای آن دسته ای چوبی داشته برای سوراخ کردن یا شکافتن جوب از آن استفاده می شد

اِسکِه (eskeh): اسکی

اِسکَه وازی (eskeh vāzi): اسکی کردن

اِسگا (esgā): ایستگاه

اِسگِناس (esgenās): اسکناس

اِسِّل (essel): استخر گلی عمومی برای ذخیره آب آبیاری

اِسِّل (اِستِل، اُستُل) گَل (essele gal): کنار استخر

اَسلِحَه (aslehah): اسلحه

اَسم (asm): اسب

اُسم، نوم (osm): اِسم

اِسم (نوم) دار (دَراکُرد) (esm dār): معروف، مشهور

اِسم بَردار (esm bardār): پشت سر هم اسامی دیگران را با توهین و فحّاشی نام بردن

اِسم بَردار ، اِسمیچی (esm bardār): پی در پی

اِسم بَنوم بَویئَن (esm babum bavian):  بد نام شدن

اِسم بَنومی (esm banumi): بد نامی

اِسم بَنومی داشتَن (esm banumi  dāshtan): آبرو ریزی داشتن

اِسم بَوِردَن (esm baverdan): نام بردن

اِسم بَیتَن (esm baytan): نامگذاری

اَسمِ چال(asme chal):  کوه جنوبی میگون که دارای شیب تند و صخره ای است.

اِسمِ چی، اِسم بَردار (esmechi): مرتّب، پشت سر هم، پی در پی

اِسم دار، اسم و رسم دار (esm dār): مشهور, معروف

اِسم در کُردن (esm dar kordan): معروف شدن

اِسم دَرِنگوئَن (esm darengoan): نام نهادن

اِسون، هَر، اَر، کو (esun): کوه

اَسّییِو (assiyu): آسیاب

اَسّییِو بون (assiyubun): آسیابان

اَسیر کُردَن (asir kordan): بازداشت کردن

اَسیری، اَشگ (asiri): اشک، غربت

اَسیری بَریتَن (asiri baritan): اشک ریختن

اَسیری چُش (asiri chish): اشک چشم

اَش خور (ash khor): فردی که تازه به سربازی و خدمت زیر پرچم رفته باشد

اِشارَش مِنِمَه (eshārash menemah): حوالش با من است

اُشتُر (ostor): شتر

اُشتُری بار (ostori bar): بار شتر

اِشتِها صاف هاکُردَن (estehā sāf hākordan):مهیّا برای غذا خوردن شدن

اِشتِهاد (estehād): اجتهاد

اِشخَر (eskhar): شاخه های بریده شده ی درخت بید که قسمت های نازک آن برای خوراک دام و قسمت های کلفت آن مصرف سوخت دارد.

اَشَد(ashad) :  شهادتین

اِشدِها (esdehā): اشتها

اِشدِها نِدارمَه(eshdehā nedārmah) : اشتها ندارم

اِشدِها نِداشتَه (esdehā nedāstah): اشتها نداشت.

اِشدیاق (esdiay): اشتیاق

اِشَر بِدا (esar bedā): اشاره داد.

اَشرَمَه (ashramah): چرم کلفتی که روی کپل حیوان باربر می بستند

اِشغِنجَک، پُق بَزوئَن (eshghenjak): با دل گریستن، ترکیدن بغض، سکسکه، هق هق گریه

اِشکار (eshkār): شکار

اِشکار چی (eshkarci): شکار چی

اَشکُلِه سَرَه (ashkoleh sarah): موی سر شانه نخورده و مرتّب نشده، موی سر به هم ریخته

اُشکُم (oshkom ): شکم

اُشکُم بِدائَن ( oshkom bedā an): شکم دادن، خمیده شدن ستون یا دیوار در اثر بار زیاد، خمیده شدن چیزی در اثر فشار

اُشکُم بَدُزیئَن (oshkom badozzian ): شکم به داخل فرو بردن

اُشکُم بَکُردَه (oshkom bakordah): چاق شد

اُشکَم بَند (oskom band): کمر بندی که به گرد شکم بسته می شود

اُشکُم بَیی (oshkom bayi): شکم باره، شکم چران

اُشکُم پَرَست (oskom parast): شکم پرست، شکمو

اُشکُم پیه بیاردَن (oshkom pih biārdan ): چاق شدن، شکم پیه آوردن

اُشکُم رَوِش (oskom raves): اِسهال

اُشکَم، اُشکَمبَه، بیتیمبَه (oshkom): شکم

اُشکُمِت کارد بَخورِه (oshkonet kard bakhoreh): شکمت کارد بخورد(نفرین)

اُشکُمِت لَت بَخورِه (oshkomet lat bakhureh): تمسخری به معنای این که امیدوارم شکمت گرسنگی بکشد

اُشکُمی سَر بوئِرد، اُشکُمبَیی (oshkom sar buerd): شکمو

اِشکِنَه (eshkenah): غذایی که با آب داغ و پیاز داغ و روغن درست می شود و با نان می خورند

اَشک بَریتَن (ask baritan): اشک ریختن

اِشکار (eshkār): شکار

اِشکِلَک (eskelak): قلمه ی کوتاه درخت

اُشکُم بَدُزِّیئَن (oshkom badozian): شکم به داخل بردن

اُشکُم پیچَه (oshkom pichah): درد شکم

اُشکُم رَوِش (oshkom ravesh): اسهال

اُشکُم مُزی (oshkom mozi): مزد در حد شکم سیر کردن

اِشکُمبَه (eshkombah): شکمبه

اُشکُمبَیی، بَخور (oshkombayi): شکمو

اُشکُمی سَر بَفِتَن (oshkomi sar bafetan): روی شکم خوابیدن

اُشکُمی سَر بوئِرد (oshkomi sar buerd): شکمو

اُشکُمی سَر کَتَن (oshkomi sar katan): روی شکم افتادن

اُشکُمی گَل، دِلی گَل (oshkomi gal): دور و بر شکم

اِشگِلَک (eshgelak): استخوان ساق گوسفند یا چوبی اندازه آن که برای بستن دو عدد جوال روی چارپایان استفاده می شود، قلمه ی کوتاه درخت

اِشگِنَه (eshgenah):اشکنه، غذایی با آب و پیاز و روغن که با نان خورده می شود.

اِشگیلَک (eshgilak): حلقه ی نخی که کیسه های بار را دوزند تا دو لنگه ی بار را با آن با هم ببندند

اِشمی (eshmi): نگاه می کنیم

اِشناسنیئَن (eshnāsian): شناختن

اِشنُفَه، اِشنوفَه، کُهَه (eshnofah): عطسه

اِشنَه (eshnah): نگاه می کند

اِشنوسَّن (eshnussan):  شنیدن

اِشنوفِه کَتَه (eshnufeh katah): به عطسه افتاد.

اِشنوفِه نکن (esnufeh nakon): عطسه نکن

اَشون، اَشونی شو، اَشونی کَذایی (ashun): دیشب

اَشونِه بَکِتَن (ashuneh baketan): مانده و کوفته شدن

اِصالَد (esālad): اصالت

اِصبِهون، اِصفِهون (esbehun): اصفهان

اَصخَر (askhar): اصغر

اَصِّدا بَکِتَن (assedā baketan): از صدا افتادن، کنایه از فردی که بی رمق شده نای حرف زدن ندارد .

اَصِرافَت بَکِتَن (aserāfat baketan): از توجّه افتادن

اصل و اَساسَش (asl o asāsash): باعث و بانی اش

اَصلا (aslā): اصلاً

اُضافَه (ozāfah): اضافه

اِطاحَت هاکُن (etāhat hākon): اطاعت کن

اِطاعَد (rtāad): اطاعت

اطاهَت (etāhat): اطاعت

اُطراق کُردن (otrāgh kordan): اقامت کردن

اَطفار (atfār): اطوار

اَطفاری (atfāri): ناز پرورده و بهانه گیر

اَعیوب (ayub): عاجز و کور

اَعیون (ayon): اعیان

اُغ (ogh): صدایی که در موقع استفراغ از گلو بیرون می آید

اُغُر بِه خیر (oghor be kheyr): صبح بخیر

اَغِّی اَغِّی (aghey aghey): اَه اَه

اِفادُر (efador): مرحم

اِفادُر بَزونَه (efador bazunah): مرحم زدند، دارو زدند.

اِفادُر، مَلهَم (efador): تسکین

اِفادَه (efādah): نخوت و تکبر، فخر فروشی

اِفادَه ای (efādai): متکبر

اِفادَه ای (efādai): متکبِّر و خودخواه

اِفادِه نوشون بِدائَن (efadah nushun  bedāan): فخر فروشی کردن

اِفادور وِینِش (efādor veynes): مرحم می خواهد.

اِفادور، مَلهَم (efādor): مسکن

اَفاقَه کُردن (efāgheh kordan): فایده داشتن، کافی بودن، اثر بخش بودن

اِفاکی (efāki): اندکی

اِفاکی بُگذِشتَه اَ شو (efāki bogzeshtah a shu): اندکی گذشته از شب

اُفت (oft): کم

اِفتاب (eftāb): آفتاب

اِفتابِ بَرَهوت (eftābeh barahut): کنایه برای کسانی که تاسی سر دارند و اشعه ی آفتاب آن ها را اذیت می کند

اِفتاب بَزو (eftāb bazu): برآمدن آفتاب

اِفتاب بُلَن (eftāb bolan): کنایه از بخت و اقبال والا

اِفتاب بَیتَن (eftāb baytan): آفتاب گرفتن

اِفتاب پُشت، آفتاو پُشت (eftāb posht): وقت ظهر

اِفتاب پِی، اِفتاب پَس، اِفتاب دیم (eftāb pey):  عصر

اِفتاب رو (eftāb ru): رو به آفتاب

اِفتاب سَر، اِفتابِ سَری (eftāb sar): سر صبح یا سر صبحی

‌اِفتابِ سو (eftāb su): طلوع آفتاب

اِفتاب کَشَه (eftab kashah): رو به آفتاب

اِفتاب مَل زَندَه (eftāb mal zandah): آفتاب می درخشد

اِفتاب میون (eftāb miun): میانهی روز

اِفتاب هِدائَن (eftāb hedāan): آفتاب دادن

اِفتاب، آفتاو (eftāb): آفتاب

اِفتابِه سَر، اِفتاب سَری (eftābeh sar): تیغه ی آفتاب

اِفتابیئَه (eftābiah): آفتابی است

اُفتادَه (ofdādah): نجیب، سر به زیر

اُفتادِه بیئَن (oftādah bian): با تواضع بودن

اُفتادَه، آدِمِ اُفتادَه (oftādah): سر بِه زیر و فروتن

اُفتادَیی (oftādayi): فروتنی

اِفتاوَه (eftāvah): آفتابه

اِفتاوی، اِفتابی (eftāvi): آفتابی

اِفداب (efdāb): آفتاب

اِفداب بَزو (efdāb bazu): آفتاب زد.

اِفداب بَزوئَه (efdāb bazuah): برآمدن آفتاب

اِفداب بُلَند (rfdābe beland): کنایه از بخت و اقبال خوب

اِفداب بَیتَه (efdāb baytah): آفتاب گرفتن

اِفداب رو (efdāb ru): رو به آفتاب

اِفداب بَییتَن (efdāb baytan): آفتاب گرفتن

اِفداب پُشد (efdab posd): ظهر، سر ظهر

اِفداب دیم (efdāb dim): رو به آفتاب

اِفداب دیمَه (efdāb dimah): محدوده ی آفتاب گیر

اِفدابِ سَر (efdāb sar): ظهر، وسط روز

اِفدابِ سَرِ کوه (efdābeh sare kuh): آفتاب سر کوه (کنایه از کسی که پایان عمرش نزدیک است)

اِفدابِ طولوع (eftāb tulu): طلوع آفتاب

اِفداب کَشَه (efdāb kasah): آفتاب رو، پهنه ی آفتاب گیر، رو به آفتاب

اِفداب گِرِسَّن (efdāb geressan): آفتاب شدن

اِفدابِ گَرم (efdābeh garm): آفتاب گرم

اِفداب گیر (efdāb gir): رو به آفتاب

اِفداب گیرَه (efdāb girah): رو به آفتاب است.

اِفداب میون(efdāb miun): وسط روز، ظهر

اِفداب هِدائَن (efdāb hedā an): آفتاب دادن

اِفداب، آفداب (efdāb): آفتاب

اِفدابَه (efdābah): آفتابه توالت و دستشویی،

اِفدابی(efdābi):  آفتابی

اِفدِخار (efdekhār): افتخار

اِفدِدا (efdedā): افتتاح

اِفدِضا (efdezā): افتضاح

اَفرا (afrā): نوعی درخت

اَفراز (afrāz): فراز، بلندی

اَفسُنَه (afsonah): افسانه

اَفسونَیَه (afsonayah): افسانه است

اَفشون (afshun): افشان

اُفطار (oftār): افطار

اِفلیج (eflij): زمینگیر، فلج

اَفسُنَه (afsonah): افسانه

اَفی (afi): افعی (کنایه از ناقلایی و زرنگی) هِنتیئَه اَفی= مثل افعی می ماند = خیلی زرنگ است

اَفِّی اَقِّی (aghghey aghghey): اصواتی برای بیان تمسخر و اعتراش معادل اَه اَه

اُق (ogh): استفراغ

اِقبال (اِقوال) (eghbāl): اقبال ثروت، دارایی، مال و اموال

اَقَبل(aghabl):   از قبل

اُقِّت نَنیشِه (oghghet naniseh): حالت به هم نخورد.

اَقثَریَّت (aghsariyyat): اکثریّت

اِقرار هاکُردَن (eghrār hākordan): معترف شدن

اُقِّش نیشتَه (oghghes nistah): حالش به هم خورد.

اَقَص، اَقَصی، دَس دَسی (aghasi): از سر قصد و عمد

اَقَل (aghal): تخمین

اَقَلاً (aghalan): تخمیناً، حداقل

اَقَلِش (aghalesh): حداقلش

اَقَلَّکَن، اَقَل، اَقَلّا (aghallakan): حداقل

اَقَلَم بَکِتَن (aghghalam baketan): از قلم انداختن، به حساب نیاوردن

اَقَلَم بینگوئَن (aghalam bingoan): به حساب نیاوردن

اِقلیم، آدِمون، مَردُمون (eghlim): همه کس

اَقلیم دوندِنَه (eghlim dundenenah): همه کس می دانند

اُقَّ، هُق (ogham): تهوّع، استفراغ

اَقِّی (aghey): صوتی که در موقع ناراحتی و دل خوری از کار و رفتار کسی ادا می شود

اَکابِر (akāber): بزرگان، مدارس قدیم

اَکّار بَکِتَن (akkār baketan): ناتوان و ضعیف شدن

اَکُّردَش نادِمَه (akkordas nādemah): از کارش پشیمان است

اَکَّسی (akkesi): از کسی

اَکَّمَر بَکِت (akamar baket): شخص از مردی افتاده

اَکَّمَر بَکِتَن (akkamar baketan): از کمر افتادن

اَکَّمَر بینگوئَن (akkamar binguan): از کمر افتادن (کنایه از کسی سخت کار کشیدن)

اَکّورِه دَرشیئَن (akkureh darsian): از کوره در رفتن

اَکّیسِه بَخوردَن (akkiseh bakhordan): از اصل سرمایه خوردن

اَکار بَکِتَن (akar baketan): از کار افتادن، ناتوان شدن

اَکار دَرشیئَن (akar darshian): از تکلیف شانه خالی کردن

اِکبِری، اِکبیری (ekberi): زشت و بد ترکیب

اِکبیر (ekbir): کثیف

اَکَت و کول بَکِتَن (akkat o kul baketan): خسته و کوفته شدن

اَکَمَر بَکِتَن، اَنَفَس بَکِتَن (akkamar baketan):خسته شدن، از کمر افتادن، کنایه از کسی که از مردی افتاده است .

اَکَمَر بِینگوئَن (akkamar binguan): کنایه از کار کشیدن سخت از کسی

اَکوره دَر بَوِردَن (akkureh dar burdan): از کوره در رفتن

اَکیسَه بَخُردَن (akkiseh bakhordan): از اصل مال خوردن ، کار بدون فایده و بدون سود

اَگِر (ager): اگر (اگه)

اَگُردَش کار بَکِشیئَن (agordash kār bakeshian): از کسی سخت کار کشیدن

اَگِردِن خود در کُردَن (aggerden khod  dar kordan): از عهده خود خارج کردن

اَگِردِنِ کَسی بَکِتَن (agerdene kasi baketan):  از عهده ی کسی بیرون شدن

اَگِردِن واکُردَن (agerden vā kordan): از عهد خود خارج کردن

اَگِنا (agenā): وگرنه، اگرنه

اَگِه (ageh): اگر

اَگِه تُرشی نَخورییِه چی بونی (ageh torshi nakhori ye chi buni): جمله ای برای به تمسخر گرفتن کار و رفتار دیگران

اَگِه گَزَک دَس هادِه (ageh gazak das     hādeh):  آگر فرصتی بشود

اَگِه نا (age nā): اگر نه

اَگِه نی اِی (ageh ni ey): اگر نیایی

اَگِه، مَگِه (ageh): اگر

اَل (al): نور، برق

اَل (al): برق آسمان

اَل اون (alun): الان

اَل بَزو (al bazu): برق زد (آسمان)

اَل بَزوئَن (al bazuan): برق زدن آسمان

اَل عَلیون (al ayun): لخت، لخت لخت

اَل لِه (al leh): عقاب

اِلِ وِحرون، سَر بَگیشت (eleh vehrun): سرگشته

اِلا، وا (elā): باز

اِلّا تو (ellā to): به جز تو

اِلا دار (elā dār): باز نگهدار

اِلا دارِشِش (elā dāreses): بازش نگه دار

اِلا زِلیکا، اِلّا زیلیکا (ela zilikā): تا ابد

اِلا کُنِش (elā kones): بازش کن

اِلا کُنِش هارشَم (elā kones hārsam): باز کن ببینم.

اِلا کُن، اِلا کُنِش (elā kon): بگستران

اِلا کور (elā kur): چشم باز اما کور، کنایه از قدر نشناسی، (بیماری اِلاکور بیشتر در گاوها مورد توجّه بود)، کنایه از سر به هوایی و بی دقتی و نمک نشناسی

اِلا نَکُندَه (elā nakondah): باز نمی کند.

اِلا نَوونَه (elā navunah): باز نمی شود.

اِلّا هِنتی بِه (ellā henti beh): غیر از این است

اِلّا،(ellā):   به غیر

اِلّا، اِلّا لِلّه (ellā): فقط، بی چون و چرا، فقط و فقط، تنهای تنها

اِلا، اِلایی (elā): به جز، غیر از اینه

اَلاف بیئَن، این وَر و اون وَرِه اَلَکی (allāf bian): پلکیدن

اِلاکُن، واکُن (elā kon): باز کن

اِلالَه (elālah): آلاله ، لاله

اَلاون: (alun) الآن

اِلاویزینَه (elāvizinah): باقیمانده میوه ها و به خصوص گردو پس از چیدن و جمع آوری آن ها توسط باغ داران

اِلاویزینِه کُردَن (elāvizineh kordan): جمع آوری میوه های باقیمانده پس از برداشت محصول توسط افراد غیر مالک باغ توسط افراد غیر مالک (اجداد میگونی ها اِلاویزینه را حلال می دانستند).

اِلایی هِنتی بِه (elāyi henti beh ): غیر از اینه، این طور بود.

اَلبَت، اَلبَتَه (albat): البته

اُلتُزوم (oltozum): تعهّد داد

اِلتِفاد (eltefād): التفات، توجّه

اَلحال (alhāl): اکنون، هم اکنون

اَلخُلُق (akholigh) لباس قدیمی

اُلدُرَم بُلدُرَم (oldorom bodorom): رجز خوانی

اَلدَنگ (aldang): دشنامی است به معنای بی عار، ولگرد، بی غیرت و دیّوث

اَلَرگ (alarg): گیاه گلپر

اَلَرگ گوش (alarg gush): قارچی که در کنار بوته ی گلپر رشد می کند

اَلَرگ، اَلَگ گوزا، کُلپَر (alarg): بوته ی گلپر

اُلُّرَم بُلُّرَم (olloram bolloram): رجز خانی و تهدید

اَلِف (alef): کوچک (یِه اَلِف یالَک = یک بچّه ی کوچک)

اَلَک کُردَن (alak kordan): بیرون انداختن

اَلَک کُردَه (alak kordah): دور انداخت.

اَلَک کُنِش (alak kones): دور بیاندازش

اَلکُهل (alkohol): الکل

اَلَکی (alaki): الکی، بی خودی، بی اساس

اَلَک دُلَک (alak dolak): الک دولک، یک بازی که با حداقل یک چوب کوتاه به نام الک و یک چوب بلند به نام دولک انجام می شود.

اَلَک کُردَن، کُنار اِنگوئَن (alak kordan): دور انداختن

اَلکُلم (alkolm): الکل

اَلکِهُل (alkehol): الکل

اَلُم (alom): شیبدار، زمین بلند و ناهموار، پرتگاه

اَلَم شَنگَه (alam shangah): جار و جنجال، آشوب، بلوا

اَلَنگ (alang): انگل، آویخته

اَلِّنگ بَکِتَن (alleng baketan): از پا افتادن

اَلِنگ بَکِت (alleng baket): از پا افتاده

اَلِّنگ و پر بَکِتَن (alleng o par baketan):  از دست و پا افتادن

اَلَنگ و والَنگ (alang o vālang): بلاتکلیف

اَلَنگو (alangu): دست بند زنانه

الَه: (aleh) شاهین (الَه بند، فکر می کنم به خاطر همین پرندگانی که روی آن پرواز می کردند و لانه می ساختند به همین نام مشهور شده است.

اِلِه بِلِه کُمَه (eleh beleh komah): چنین و چنان می کنم

اَلِه بَند (alehband): نام یکی از صخره های میگون

اِلَه و وِلَه (eleh velah): چنین و چنان

اِلَه و وِلَه کُردَه (eleh veleh kordah): چنین و چنان می کرد

اِلِه وِلِه هاکُردَن (eleh veleh hākordan): چنین و چنان کردن (به حالت مسخره)

اَلِه وِهرون، سَر بَگیشت (eleh vehrun): حیران

اَلو (allu): شعله آتش

اَلو هَرون (alu harun): سرگشته و حیران

اَلوات (alvāt): شخص بی بند و بار و هرزه

اَلوار (alvār): تخته ی کلفت و دراز و صاف

اَلواط، هَرزَه،بی عار، هَمَه جایی (alvāt): هرزه، آدم خوش گذران ، بیکار

اَلواطی (alvāti): خوش گذرانی

اَلوالی (alvāli ): آلبالو

اَلوالی خُشکَه (alvāli khoshkah): آلبالو خشکه

اَلوالی دار (alvāli dār): درخت آلبالو

اَلوالی هَسَگ (alvāli hassak): هسته ی آلبالو

اَلوکَک (alukak): هر نوع حشره

اَلّون، اَلّونی، اِسا، اِسا کِه (allun): الان

اَلونی (alluni): این وقت ها، تازگی

اَلّونی اِیمَه (alluni eymah): الان می آیم.

اَلوو (alu): شعله ی آتش، شعله ی آتش، الو

اَلوو بَیتَن، گُر بَیتَن (alu bautah): آتش گرفتن

اَلوو بَییتَه (alu bayetah): آتش شعله ور شد.

اَلوو نَدِه (alu nadeh): شعله ورش نکن

اِلیاد (elyād): چادر نشین ها

اَلیجَه (alijah): پارچه ای از نوع کرباس راه دار

اَلیجَه (alijah): پیراهن کوتاه مردانه، پارچه ای از نوع کرباس راه دار

اَلَیَحال (aloyahāl): با این همه

اَلیق (aliy): خوراک احشام

اَلئون، الئونی، الونی، الون (alun): الآن

امّا بِهتَرون (ammā behtarun): جن، اجنّه، از ما بهتران

امّا بیاردَن (amma biārdan): در معامله انجام یافته اعتراض وارد کردن، ایراد گرفتن، بهانه گرفتن

امّا بَییتَن (ammā bayetan): ایراد گرفتن و در معامله دبّه کردن

اِما دی، اِماهان دی (emā di): ما هم

اِما، اِماهون، اِماها (emā): ما

اِماج (emāj): نوعی آش

اُماج (omāj): نوعی خمیر گلوله ای شکل که با آن آش می پزند.

اِمالَه (emālah): تنقیه، شاف

اِمالِه هاکُردَه (emāleh hākordan): تنقیه کرد

امامزادَه سید مُرسلین (emāmzādah sed morsalin ): امامزاده سیّد میرسلیم، مقبره آن حضرت در سادات محل میگون قرار دارد. در سال های گذشته اقدام به فضا سازی و ساخت گنبد و ضریح آن حضرت نموده که مشتاقان از سراسر ایران بویژه رودبارقصران برای زیارتش به آنجا مشرف می شوند. مزار اکثر شهدای میگون هم در جوار این آرامگاه قرار دارد.

اِماهان (emāhān): ما، امثال ما

اِمایی (amāyi): فرد بسیار تمیز و وسواسی

اَمبار (ambār ): انبار

اَمبار کاه (ambare kāh): کاهدان

اَمبار هیمَه (ambāre himah): انبار هیزم

اُمبار، اُمباری، اُمباردی (ombār): سپس، بعداً

اَمباری (ambāri): انباری

اَمبُر (ambor): انبر، انبر دستی

اَمبُری (ambori): انبر کوچک

اُمبِلانس، آمبِلانس (ombelāns): آمبولانس

امِتِحون (emtehun): امتحان

اُمَد نَیُمَد دارنه (omad nayomad  dārnah):  آمد و نیامد داره

اَمر و عَطا (amro atā): امر، فرمان، دستور

اَمر و عَطات خِیلیئَه (amro atāt       kheyliah):   امر و فرمانت خیلی است

اَمر، اُرد، فَرمون (amr): دستور

اَمَرد، کوسَه (amard): بی ریش

اَمَردی بَکِتَن (amardi baketan): توان جنسی از دست دادن

اَمرو صُبی (amru sobi): امروز صبح

اِمِرزیدَه (emerzidah): آمرزیده

اِمرِکا (emrekā): آمریکا

اَمرو (amru): امروز

اَمرو اِفتاب میون (amru eftāb miun): سر ظهر امروز

اَمرو بَمیرَم باوَر فَردا بَمیرَم باوَر (amru bamiram bāvar fardā bamiram bāvar):  امروز بمیرم قابل باور کردن است فردا بمیرم قابل باور است (کنایه از نزدیک بودن زمان مرگ برای کسی)

اَمرو چاشتی (amru cāsti): عصر امروز

اَمرو صُبی (amru sobi): صبح امروز

اَمرو عَصر (amru asr): امروز عصر

اَمروز و فَردا کُردَن، سَر پیچِه کُردَن (amru o fardā kordan): دفع الوقت کردن

اَمروزَه ، اِسایی (amruzah): امروزه

‌اَمروزَ، اِسا (anruz): امروز

اَمروزی، حالایی (amruzi): امروزی

اَمروزیئَه (amruziah): خیلی امروزی است

اَمرویی (amruyi): امروزی

اِمریکا، اِمرِکا (emeikā): آمریکا

اَمِسال (amesal): امسال

اَمِشُو (ameshu): امشب

اَمشی (amshi): نوعی حشره کش در قدیم

اِمکون (emkun): امکان

اَمِن (amen): از من

اَمُن (amon): امان، پناه

اَمِنِر (amener): به خاطر ما

اَمِنی (ameni): مال ما

اَمِنی پَند (ameni pand): طرف ما

اَمِنی تیکِّه نیئَه (ameni tikeh niah): مناسب ما نیست

اَمِنی چَم (ameni cham): محدوده ی ما

اَمِنی دیار، اَمِنی وِلایَت (ameni diār): سرزمین ما

اَمِنی سَر دوئَه (ameni sar duah): به ما زور می گوید

اَمِنی سی، اَمِنی گَلی، اَمِنی دیمَه (ameni si): اطراف ما

اِمِنی عایِدی (ameni āyedi): سهم ما

اَمِنی قُود، اَمِنی قَوت (ameni ghud): روزی ما

اَمِنی کارکِرد، اَمِنی بَهر (ameni kār kerd): محصولات ما

اَمِنی لوو دَرَه (ameni lu darah): نزدیک ماست

اِمِنی مِلک (amemi melk): آبادی ما

اَمِنی وِرا (ameni verā): سمت ما

اَمنیئَه (amniah): سرباز

اِمو (emu): می آمد

اَمون (amun): امان، پناه

اَمون (amun): تحمّل، صبر

اَمون (amun): عاصی

اَمون (amun): فرصت

اَمون اَدَسِّت (amun a dasset): وای از دستِ

اَمون اَز، فَقون اَز (amun az): ای داد از

اَمون نِدائَن (amun nedāan): فرصت ندادن

اَمونت (amunat): امانت

اَمونَتی (amunati): امانتی

اَمونَد (amunad): امانت

اِمویی (emuyi): می آمدی

اِمید (emid): امید

اِمیدوار، آبِسَّنِ زَن (emidvar): زن آبستن

اَمِّیدون دَرشیئن (ammeydun darshian): از تکلیفی شانه خالی کردن

اَمیر زادَه (amir zādah): فرزند امیر

اُن (on): آن

اُن (اون) دوور (on dur): آن زمان

اُن (اون) مِسونا (on mesunā): آن وقت ها، آن موقع ها، آن زمان ها، آن ایام، آن هنگام

اُن بار (onbār): آن مرتبه ، آن دفعه

اِندا، میزون (endā): اندازه، میزان

اِندی (andi): این قدر ( مقدار زیاد)

اُن دوور (ondur): آن نوبت

اُن رِیَه (on riah): آن ردیف یا آن راسته

اُن سَنگ، اون سَنگ (on sang, un  sang): آن سنگ

اُن کِش، اُن دوور، اُن چِنِش (on kesh): دفعه ی بعد

اُن کَشَه (on kashah): آن پهنه

اُن گَل، اُن گَلی (on gal): آن تنگه

اُن مِسون (on mesun): آن هنگام

اُن وِرا (on verā): آن طرف ها

اُن(اون) دوور (on dur): آن موقع، آن هنگام، آن وقت

اُن، اون، اُنَه، اونَه (on): آن

اَنّا بَکِتَن (anna baketan): از رمق و نیرو افتادن

اَناخِشی پِرِسائَن (anākheshi  peresāan): از ناخوشی برخواستن

اَنّاخِشی دِرگاموئَن (annakhesi  dergamuan): از بیماری برخاستن، بهبودی بیماری

اِنار (enār): انار

اَنبار کُردن، پَسُفت هاکُردَن (anbār kordan): انبار کردن ، ذخیره

اَنبارِ هیمَه، هیمَه ای اَنبار (anbāre himah): مخزن هیزم

اُنبار، اُمبار (anbār): بعد

اَنباری، اَمباری (anbāri): مخزن

اَنبُرَک (anborak): انبر کوچک

اَنتَر (antar): بوزینه، میمون

اِنتِرتاش (entertās): مدلی از کامیون

اِنتِقوم بَییتَن (entegum baytan): انتقام گرفتن

اَنتِمون (antemun): این مقدار از زمان، تا حالا، زمان دور

اِنتی (اینتِری) (enti): این طوری، این گونه، این طور

اِنتی بَوِه گِه: (enti baveh geh): اینطور شد که

اِنتی نَوِی با  خُب بِه (enti navebā khob beh): این طور نمی شد خوب بود

اِنتی نیئَه (enti niah): این جوری نیست

اِنتی، اینتِری، هِنتی (enti): این طوری

اِنتیاز (entiaz): امتیاز

اَنجِکِرَک (anjekerak): آسیاب سنگی کوچک و قابل انتقال، سنگ سوراخ داری که در استخر نصب می کنند و آب از آن بیرون می آید و قابل باز و بسته شدن است. مدخل دایره مانند در مجاری آب

اَنجِکسُن (anjekson): آمپول

اَنجِکسُن بَزو (anjekson bazu): آمپول زد

اُنجَه (onjah): آن جا

اِنجَه اِنجَه (enjah enjah): تکّه تکّه، ریز ریز

اَنجوم (anjun): انجام

اَنجی کِرَک (anji kerak): آسیاب سنگی کوچک و قابل حرکت

اَنجیل (anjil): انجیر

اِندا، اِندازَه (endā): اندازه، میزان (یِه جامَکی اِندا= به میزان یک کاسه)

اِندا (endā): مقدار، اندازه

اَنَدَرون (andarun): داخل، درون

اِندور، اِندورین (endur): بعداً

اَندونوک (andunuk): کوچک، اندازه ی کوچک

اَندونوک دار (andunuk dār): درخت کوچک

اِندوور (endur): دفعه ی دیگر

اُندوور (ondur): آن موقع، آن وقت

اَندوونوک، کوشکَک، اَندیئَک (andunuk): کوچک

اَندی (andi): این قدر، این همه، از پس، آن قدر ، هِی، مدام

اَندی بو تا هَتَکِت وَتَک گِردِه (andi bu tā hataket latag gerdeh): توهینی به این معنی که آنقدر بگو تا جانت به در رود، آنقدر بگو تا حرفت تمام شود

اَندی بوتی (andi buti): این قدر گفتی

اَندی تَنگ نَیرِش (andi tang nayiresh): این قدر سخت نگیر

اَندی جور نَوِرِش (andi jur naveresh): آن قدر بالایش نبر (مهمّش نکن)

اَندی جیر نیارِش (andi jir niāresh): آن قدر کوچکش نکن

اَندی خُتِه نَییر (andi khodteh nayir): این قدر پز نده

اَندی دی بیراهِه نونَه (andi di birahah nunah):  زیاد هم اشتباه نمی کند

اَندی سَر نَکُّتِن (andi sar nakoten): این قدر سر و کلّه نزن

اَندی سَر و بِن نَییر (نَکُنِش) (andi sar o ben nayir): هی موضوعی را تکرار نکن یا کش نده

اَندی سَمَن دارمَه کِه یاسَمَن دِلَش گُمَه (andi saman dārmah ke yāsaman delash gomah): کنایه از این که آنقدر گرفتارم که گرفتاری کوچک برایم بی معنی است

اَندی شِیر (andi sheyr): از این فاصله ی دور، این همه جا

اَندی کِه (andi ke): تا این اندازه که

اَندی کِه (andi ke): آن مقداری که، این همه

اَندی کِه سَر دَرَه هَمون اَندی دِی بِن دَرَه (andi ke sar darah hamun andi di ben darsh): کنایه از کسی یا چیزی که نیم آن معلوم و مشهور است

اَندی گَب نَزِن (andi gab nazen): زیاد حرف نزن

اَندی گَتِه نَکُنِش (andi gateh nakones): آن قدر بزرگش نکن

اَندی گَتَیَه (andi gatayah): خیلی بزرگ است

اَندی نَپِلِک (andi napelek): این قدر پَرسِه نزن

اَندی نَفِس (andi nafes): این قدر نخواب

اَندی وَر نَشو (andi var nashu): آن قدر دست نزن

اَندی، اَندی دی (andi): زیاد

اَندین (andin): این قدری، آن قدری (از لحاظ اندازه)

اَندین بِه (andin beh): این قدری بود، آن قدری بود.

اَندینَه (andinah): این قدر

اَندینِه بِه (andineh beh): به این اندازه بود

اَندونوکَه، یِه زَزوکَه (anduduk): کوچک است

اَندیئَک، یِه زِرّوک، یِه زوروک، یِه چُس مِثقال (andiak): مقداری اندک

اَندیئَک شِیر (andiak sheyr): جای کم

اَنزِلی (anzeli ): تعدادی زنگ کوچک و مهره هایی که برای زیبایی و زینت چارپایان به انتهای پالان بسته می شود.

اَنسِر (anser): مردی که توان حامله کردن ندارد.

اِنسون (enson): انسان

اِنسون نیئی (ensun niei): انسان نیستی

اِنسونون (ensonon): انسان ها

اِنسونیّت(ensuniat): انسانیت

اَنّظَربَکِتَن (annazar baketan): از چشم افتادن

اَنعوم (anum): انعام

اَنَّفَس بَکِتَن (annafas baketan): از نفس افتادن، خسته شدن

اِنکار کُردَن، دَبَّه بَکُردَن (enkār kordan): جر زدن

اِنکان (enkan): امکان

اَنگ (ang): انگیزه، باعث، تهمت

اِنگار بَکُردَن(آکُردَن) (engār kordan): ترک کردن ، نادیده گرفتن

اِنگار چِه هاکُردَه (هاکُردَه) (engar che   hākordah): بی اعتنایی کرد

اِنگار کُردن (engār kordan): ترک کردن ، نادیده گرفتن

اِنگار هاکُردَن (engār hākordan): ترک کردن، رها کرذن

اِنگارَه (engārah): طرح و نقشه

اِنگارَه بَریتَن (engārah baritan): طرح ریختن

اِنگاری (engāri): انگار

اَنگُشدَر، اَنگُشدَری، اَنگوشدَری، اَنگوشدَر  (angoshdar): انگشتر

اَنگَل (angal): پستان دام

اَنگَل (angal): آلت تناسلی پسر بچّه یا آلت تناسلی حیوانات نر

اَنگَل (angal): طفیلی، مزاحم

اَنگَل (angal): نوک آویزان پستان گاو

اَنگَل نِواش (angal nevāsh): آویزان به کسی نباش

انگُلی (angoli): انگشت کردن

اَنگُم، اَنگُرُم (angom): صمغ درخت

اَنگور کُل (angur kol): بوته ی انگور

اَنگور کُلی دِلَه (angur koli delah): داخل بوته ی انگور

اَنگورِهی چُش (anguraye chosh): تخم چشم

اَنگوری (anguri): اَنگور فروش

اَنگوری حَبَّک (anguri habak): حبه ی انگور

اَنگوشت (angusht): انگشت

اَنگوشتَر (angushtar): انگشتر، انگشتری

اَنگوشتَری (angushdari): حلقه

اَنگوشتونَه، خِفتی (angushtunah, khefti): انگشتر، انگشتانه

اَنگوشدَر (angusdar): انگشتر

اَنگوشدَری (angusdari): انگشتر، انگشتری

اَنگولَک هاکُردَن (angulak hākordan): با انگشت به کسی ور رفتن

اَنگولَک کُردن (angulak kordan): با انگشت به کسی ور رفتن، کنایه از سر به سر کسی گذاشتن

اَنگی بِه خیالِش نیئَه، رَهِش نَییرنَه (angi be khiales niah):انگیزه ای ندارد.

اَنگیلیسی: (angilisi): چراغ انگلیسی

اُنَه (اونَه) رِ هیئِر (هیر) (onah re hier): آن را بردار

اَنوم (anum): انعام

اِنون (enun): دَلیل

اَنیسِّر (aniser): مردی که توان حامله کردن ندارد

اَنیمون (animun): پشیمان

اَنیمونی (animuni): پشیمانی

اَه (ah): صوتی که در هنگام نفرت از چیزی بیان می شود.

اَه اَه (ah ah): صوتی که در موقع اظهار نفرت از چیزی ادا می شود

اِهتِماد (ehtemād): اعتماد

اَهرین (ahrin): حوضچه ای در کنار سنگ آسیاب که سنگ به هنگام خرد کردن گندم آرد را بدان جا ریزد.

اِهِشتَه، بِهِشتَه (eheshtah): ممانعت نمی کرد

اَهل (ahl): مردم یک محل

اَهل (ahl): نَجیب، سَر بِه راه، شایسته، شخص حرف گوش کن و عاقل

اهلِ بَخیَّه (ahl bakhiah): وارد کار، مطّلع

اَهل و عَیال (ahl o ayāl): افراد خانواده

اَهل و نااَهل (ahl o nā āhl): کس و ناکس

اَهوش بَوِردَن (ahush baverdan): از هوش رفتن

اِهِلمَه (ehelmah): می گذارم

اُهو، اُهُی (oho): حرف ندا یا تحقیر

اُهُی (okoy): آهای

اُهُی کی ای (okoy ki ie): آهای کی هستی

اُهُی، اُهوی (ohoy): ای

او (u): آب

او اِ فِراوون (ue ferāvun): آب فراوان

او اَمبار (u ambār): آب انبار، مخزن آب

او اَنگ (uang): آب ربزش بینی

او باریکَه (u bārikah): آب کم، درآمد کم

او بَخوردَن (u bakhordan): آب خوردن

او بِداشتَن، اوباری (u bedāstan): آبیاری کردن

او بِدائَن (u bedāan): داخل آب انداختن، آبیاری کردن

او بَرَه (u barah): محلی از نهر بزرگ و سراسری که آن جا را می بندند و آب به کشتزار یا ملک هدایت می کنند

او بَریتن (ubaritan): آب ریختن

او بَزوئَن (ubazuan): آب زدن

او بَکَشییَن (ubakeshiyan): آب کشیدن، عفونتی شدن زخم در اثر تماس با آب

او بَریتَه (u baritah): آب ریخت

او بُلُردِه بَوِیَه (u bolordeh baveyah): آب جوشید.

او بِلِردیئَه (u belerdayah): آب جوش است

او بوردَن، او بَویئَن (u burdan): آب رفتن، کوتاه شدن لباس در اثر شستن

او بَوِیَه (u baveyah): آب شدن

او بیاردَن (u biārdan): آب آوردن

او بَیتَن (u baytan): آب گیری کردن

او بیموئَن (u bimuan): آب آمدن

او پاج (u paj): آب پاش

او پَز (u paz): آب پز

او پَس هِدائَن (u pas hedāan): آب پس دادن

او تَنی، حوضِنی، شِنو (utani): آب تنی

او تیل بَوِیَه (u til baveyah): آب گل آلود شد.

او جار (u jār): درخت نارون

اوخورَه، اوخوری (u khora u khori): آب خوری، لیوان، جایی که آب برای خوردن باشد

او دِپاتَن (u depātan): آب پاشیدن

او دَرِنگوئَن (u darenguan): آب انداختن

او دَس (u das): آبی که با آفتابه برای شستن دست قبل و بعد از غذا در لگن می ریختند

او دَکِتَه، او راه کَتَه (u daketah): آب افتاد

او دِمالا (u demālā): در مسیر آب نهر رفتن و موانع داخل آب را بر طرف کردن

اودون (udun): آب ودانه

او دو (u du): آب دوغ

او دوغ (udugh): آب دوغ

او دونَه (udunah): آب و دانه

او دَییتَن (u dayitan): آبگیری کردن

او رِ تیل کُردَن (u re til kordan): آب را گل کردن

او رَ تیل نَکُنین (u re til nakonin): آب را گل نکنید

او رِ لی هاکُردَن (u re li hākordan): آب نهر عمومی را از سر منشاء یا از ابتدای ورودی به رودخانه باز (رها) کردن

او راه (u rāh): راه آب، گذرگاه آب

او زیرِ کاهَه (u zirekāhah): راز دار است

او شِلی (u sheli): نخستین آبیاری در سال زراعی جدید که به دلیل نرم بودن و تشنه بودن زمین بسیار سخت انجام می شود.

او صاف کُنَک، او کین زَنَک، او دُزَّک (u sāf konak):  حشره ای که بر روی آب راه می رود و مردم معتقد بودند حرکت این حشره روی آب باعث صاف شدن آب می شود

او طِلا (u telā): آب طلا

او کَتَن (u katan): در آب افتادن

او کُردَن (u kordan): آب کردن

او کین زَنَک (u kin zanak): حشره سَنجاقَک

او گِز (u gez): آب نفوذ کرده در غذا، پخت اولیه

او گوردون (u gordun): آب گردان

او گوشد (u gusd): آب گوشت

او گیرِت نینَه اَگِه نا شِنوگَرِ قَهاری هَسی (u giret nina aghenā shenugareh ghhahari hassi): کنایه از این که موقعیت فراهم نیست وگرنه تو هم ذاتاً استعداد انجام کارهایی را داری

او گیری هاکُردَن (u giri hakordan): آب گیری کردن

او لَمبَر بَزو (u lambar bazu): آب در یک جا جمع شده و بالا آمده و موج می زند.

او لَمبو (u lambu): آب لمبو (میوهی رسیده و آبدار)

او موقَع، اون دورون (u moghah): آن زمان

او نَشت کُردَن، تَرَشُّح (u nasht kordan, tarashoshh):چکه

او نِکی (uneki): آن یکی

او نَم (u nam): پاشیدن اندکی آب به چیزی

او هادِش (u hādes): به او آب بده

او هِدائَن (u hedāan): آب دادن

او هِراژِنی بَوِیَه (u herājendeni baveyah):  آب در زمین پخش شد.

او هِوا (u o hevā): آب و هوا

او و دون (u o dun): آب و دانه

او و نون دار (u o nun dār): آب و نان دار

او و هِوا (u o hevā): آب و هوا

او وارَه (uvārah): آواره

او وِرا (uverā): آن طرف، آن جا، آن سمتی

او وِرایی (u verāyi): آن طرفی، آن سمتی

او، اوئَه (u): اسپرم

اِوارَه (evārah): آواره

اواِندون، اِسِّل (u endun): آب بندان

اواَنگ، سِک (uang): اَن دماغ

اِواهری (evāhri): نوعی گیلاس زودرس که اغلب توسط پرندگان از جمله زاغ ها خورده می شود.

اوبَخُردَن (u bakhordan): آب خوردن

او بِداشتَن (u bedashtan): آبیاری کردن

اوبَویئَن (u bavian): آب رفتن

اوبَیتَن (u baytan): آب برداشتن

اوپاچ (u pach): آب پاش

اوپَز (u paz): آب پز

اوپَس هِدا (u pas hedā): آب پس دادن

اوت بار دَرَه (ut bār darah): کنایه از این که مرگت نزدیک است

اوتَرَه (utarah): مرزه

اوتِلِمَه (utelmah): تخم مرغ نارسیده

اوتَنی، حوضِنی، شِنوو (utani): آب تنی

اوتیل (util): آب گل آلود

اوجا (ujā): درخت آزاد ، نارون

اوجار (ujār): سرشاخه های برگدار درختان (عموماً بید و تبریزی)

اوچِک (uchek): قطراتی که از سقف بچکد.

اوچِلیک (uchelik): چیزی که بسیار خیس است و آب از آن می چکد.

اوچینِ بیار (ucineh biār): پلاستیک را بیار

اوچین(uchin):  uchinپلاستیک

اوخورَه (ukhorah): نام مکانی در میگون است، برخی بر این باورند که نیاکان ما برای نام چشمه از این کلمه استفاده می کردند. اگر لهجه ی میگونی را زیر مجموعه ی زبان طبری بدانیم، در ترجمه ی سوره کوثر قرآن کریم که در چندین دهه قبل از این که محققین به فکر جمع آوری لغات طبری بیافتند به زبان طبری ترجمه شده است، در باب کوثر همان "چُشمَه" ترجمه شده است.«إنّا أعطَیناکَ الکَوثَرَ» اما ترا هادائیم یا محمد (ص) وهشتی خونی چشمه

اوخورَه (u khora): جایی که آب برای خوردن باشد، نام محلی در میگون

اوخوری (u khori): آب خوری، لیوان، پارچ

اودار (udār): خیس

اودِپاچییَن (udepāji yan): آب پاشیدن

اودَس (udas): آبی که با آفتابه لگن برای شستن دست قبل و بعد از غذا می آوردند.

اودَس (udas): آبی که به هنگام بستن نان دست را با آن خیس می کردند.

اودوغ (udugh): آب دوغ

اودون (udun): آب و دانه ی پرندگان و طیور خانگی

اَوِر (aver): ابر

اورا (urā): راه آب

اوراز، قُز (urāz): سربالایی تند و ناهموار، جای شیب دار

اورازَک (urāzak): نام محلی در شرق میگون

اورازی (urāzi): سربالایی

اَوری (avri): ابری

اورین (urin): پر پر، له شده

اوزا (uzā): مایه خمیر سنتی در تهیّهی نان، آردی که آن را با اندکی مایهی ترش خمیر کرده می گذاشتند تا ترش شود و سپس آن را به جای مایه ی خمیر به کار می بردند

اوزیرِکا (uzirekā): آب زیرکا، دورو، دُوپوسَّه

اَوَس (avas): به این زودی ها

اوسّا (ussā): استاد، بنا، سبزی صحرایی شبیه برگ چغندر و اسفناج

اوسّا کار (ussā kār): بنّا، استاد کار

اوسال (usāl): افسار

اوسال پارِه کُردَن (usāl pāreh kordan): یاغی شدن ، سرخود شدن

اوسال سَرخود (usāl sar khod): افسار سرخود، شخص سرکش و یاغی

اوسال سَری (usāl sari): مقدار پولی که خریداران چهارپا یان به کسی که افسار آن ها را به دست می گیرد می دهند.

اوستی، اوسّی (usti): آستین

اوستی جور زوئَن (usti jurzuan): آستین بالا زدن

اوستینَگ (ustinag): آستینکی که هنگام پختن نان در تنور استفاده می شود.

اوسَر (avsar): افسر

اُوسوس (avsus): افسوس

اوسی (usi): آستین

اوسی جور زوئَن (ussi jue zuan): آستین بالا زدن، همت کردن

اوسی سَر (usi sar): روی آستین

اوسّین، اوسّی (ussin): آستین

اوسّینَک، بال اؤسِّین (ussinak): دستکش پارچه ای که هنگام پخت نان زنان به دست می کردند تا دستشان در برابر حرارت تنور کمتر دچار مشکل بشود

اوش بار دَرَه (us bar darah): کنایه از این که مرگش نزدیک است.

اوش بَکِتَه (ush baketah): افتادن آب از چیزهای آب دار و شسته

اوشُر (u shor): آبشار

اوشُرَک (u shorak): آبشار کوچک

اوشَنگُلَک (ushangolak): آب ریزش بینی، نوعی علف سبز که در حواشی مسیر حرکت آب رشد می کند

اوشون (ushun): اوشان

اوصاف کُنَک (usaf konak): حشره ای آبزی که دایره وار بر سطح آب گردش می کند.

اوُقات تلی (ughāt tali): اوقات تلخی

اوصول (usul): کار زشت با انگشت

اوصول بَیتَن (usul baytan): با انگشت کار بد با کسی کردن، کنایه از آزار جنسی با ور رفتن و انگشت گذاشتن

اوف (uf): کلمه ای که برای اظهار درد به خصوص در کودکان به کار می رود.

اوفتویَه، اوفتاوَه (oftuyah): آفتابه

اوفَه (ufah): سرفه ی پی در پی گوسفند

اوفو (ufu): بیماری عفونی سُم پای چهارپایان

اوقات تَلی (ughat tali): اوقات تلخی

اوکُردَن (ukordan): آب کردن

اوکَش (ukash): آب کش برنج، صافی

اوگِز (ugez): آب گرفته شده، پخت اولّیه، آب گرفته شدن (منظور غذایی که بوی آب بدهد)

اوگَوردون (ugurdun): آب گردان، ملاقه بزرگ

اوگوشت (ugusht): آب گوشت

اوّلِ چِل چِلیشَه (avvaleh celcelisah): تازه اوج توانمندی جنسی اش است (در یک مرد در سن حدود چهل سالگی به بعد می باشد)

اَوَّلِ وَختی (aval vakhti): زودی

اَوَّل، اون مِسّون، اون مِسّونی (aval): قبل

اَوَلا (avalā): ابتدا، از اول

اَوَلا هِنتی نَوِه (avalā henti naveh): ابتدا اینطور نبود

اولاد، یال، وَچَه، فَرزَند (ulād): زاده

اولَب (ulab): پهلو

اولَمبو (ulambu): آب لنبو ، میوه رسیده و آب دار

اولَه (ulah): آبله

اولَب (ulab): پَهلو (بخشی از بدن)

اولگو (ulgu): الگو

اولَمبو (ulambu): آب لنبو

اولَه (ulah): تاول، آبله

اولِه بَییتَن (uleh baytan): آبله گرفتن

اولِه بَییتِنَه (uleh bayitenah): آبله گرفتند.

اولَه دَر کُردن (uleh darkordan): آبله در آوردن، تاول زدن

اونا ها (unāhā): آن جاست.

اولِه دَرکُردَن (uleh dar kordan): آبله در آوردن

اولِه دَکُتِنا (uleh dakotenā): آبله کوبید

اولِه دَکُّتِنائَن (uleh dakkotenāan): آبله کوبیدن

اولِه دیرگا اوردَه (uleh dirgā urdah): آبله گرفت

اَوَلی چین (avail chin): برداشت نخستین محصول همانند یونجه

اَوَلی، یِکُمی، یِکُمین (avali): نخستین

اوم بار دَرَه (um bār darah): آب را گذاشتم روی اجاق (کنایه از این که زمان مرگم نزدیک است)

اوم بار، اون وار، اون باردی، اون باری (um bār):  آن دفعه

اوم مِسون (um mesun): آن وقت، آن موقع، آن هنگام

اوم مِسونا (um mesunā): آن وقت ها، آن موقع ها، آن هنگام ها

اومَد نَیومَد دارنَه (umad nayumad dārnah):  آمد و نیامد دارد.

اومَد نَیومَد دارنَه (umad nayumad dārnah): آمد و نیامد دارد

اومِّسون (ummesun): وقتی

اون (un): آن

الاون (alun): الان

اون اِندا (un endā): آن اندازه

اون بار، اون باری، اون باردی، اون وَختی (un bār): آن مرتبه

اون پَر (un par): آن طرف، اتاق دیگر

اون پَند (un pand): آن بخش زمین

اون پِی دیم (un pey dim): آن گوشه، آن کنار

اون تُک (un tok): آن بلندی: آن نوک

اون جاهانَک (un jāhānak): آن جاهای کوچک، آن جاها

اون جِهون، اون دِنیا (un jehun): آخرت و دنیا

اون چِک (un chek): آن نبش

اون حِواری (un hevāri): آن مسیر، آن جهت

اون حِواری (un hevāri): آن محدوده

اون دَس (un das): آن طرف (تو اون دَس بور مِن اِیمَه / تو لَس لَس بور مِن اِیمَه)، محله آن طرف رودخانه ، هریک از محله های اطراف رودخانه نسبت به محله دیگر

اون دَم (un dam): لحظه، آن لحظه

اون دور (un dur): بهداً

اون دور دورا (un dur durā): آن قدیم ها

اون دُورون (un durun): آن دور دورا

اون دورین، اون کِش(un durin): نوبت بعدی، آن نوبت

اون دوور (un dur): آن موقع، آن دفعه، نوبت بعدی (وقت، زمان، هنگام)

اون دیم (un dim): آن جهت، آن طرف

اون دیم گاه (un dimgāh): آن محدوده

اون دیمَه (un dimah): آن منطقه، آن محدوده، آن جا

اون رِیَه (un riah): آن راسته(ردیف، جهت، مسیر)

اون سَر (un sar): آن طرف

اون سَرا (un sarā): آن طرف ها

اون سَری (un sari): آن دنیا، آخرت، آن طرفی

اون سِری (un seri): آن دفعه، آن وقت

اون سوک (un suk): آن جا

اون سی (un si): آن طرف، آن سمت

اون سیکّی سَر (un siki sar): بالای آن بلندی

اون کارَه، یِه کارَه (un kārah): فاحشه

اون کارَیَه، کارَیَه (un kārayah): هرزه است

اون کَلَّه (un kalah): آن بالا

اونِ کی (uneki): بعدی

اون گَزَک (un gazak): آن زمان، آن موقع

اون گَل (un gal): آن طرف

اون گَلِ هارِش (un galeh hāresh): آن باریکه را ببین، این تنگه را ببین

اون گَل، اون گَلی (un gal): آن جا

اون گیرا گیری دِلَه (un girā giri delah):  در آن گرفتاری

اون لَک (un lak): آن جا، آن مکان

اون مِسون، اون مِسونا، اومباردی (un mesun):  آن وقت

اون مُسونا (un mosunā): آن وقت ها، قبلا، قدیما

اون مِسّونا، سابِق بَر این (un mesunā): گذشته ها

اون موقِع کِه دَوِ رَصَد کُردِنَه مِن مَوال دَوِیمَه (un mogheh ke daveh rasad kordrdenah men mavāl dayimah): کنایه از بی بهره بودن از چیزی و شانس نداشتن

اون واری (un vāri): آن دفعه ای

اون وِرا (un verā): آن سمت، آن جهت، آن طرف

اون وِرا اون وِرا (un verā un verā): آن طرف ها

اون وِرایی (un verāyi): آن طرفی

اون وَری (un vari): آن طرفی

اون وَقت کِه خوش خُشونِت بِه (un vakht  ke khosh khoshunet beh): آن هنگام که خوشحال بودی

اوناها (unāhā): آنجاست

اوناهاش، اوناهاشَه (unāhāsh): آن جاست

اوناهان چیئَه؟ (unāhān ciah): آن ها چیست؟

اوناهانِر، اونِهانِر، وِشونِر (unāhāner): به خاطر آن ها

اوناهانَک (unāhānak): آن ها

اوناهانَک دَوِه شینَه (unāhānak dave  shinah): آن ها داشتند می رفتند.

اوناهانِنَه (unāhānenah): آن ها هستند، آن ها می باشند.

اوناهانَه (unāhānah): آن ها را

اونبار، اون باردی (unbār): آن دفعه، آن وقت

اونتی (unti): به آن شکل

اونجاهان (unjāhān): آن جاها

اونجَه (unjah): آن جا

اونَرِه (unareh): آن را

اونِکی (uneki): آن یکی

اونَه (unah): او ، آن، آنکس

اونَه دی (una di): آن هم

اونَه رِ دَرِنگِن گَلِش (unah re darengen galesh): آن را بیانداز رویش

اونَه رِ هادِه (unah re hādeh): آن را بده

اونِه شِمِنی شینَه (unah shemeni shinah): آن مال شماست

اونِه مِنِه بوتَه (uneh menah butah): او به من گفت

اونِها، اُنِها (unehā): ببین آن است

اونِهان (unehān): آنها، آنان

اونِهانِر (unehāner): به خاطر آن ها

اونِهانَک (unehānak): آن ها، آنان

اونِهایَه (unehāyah): آن جاست

اَوِنی دِرگا اوردَن (aveni dirgāurdan): کنایه از آزردن کسی بعد از محبت به وی

اَوِّنی (avveni): از دماغ

اونَیِر، وِنِر (unayer): برای او

اونیک (unik): آبنیک (روستایی در رودبار قصران)

اونَیَه (unayah): آن است

اونَیی لایِقَه (unayi lāyeghah): شایسته ی آن است

اونَیی واسون (unayi vāsun): برای آن

اوهِدایَن (uhedā an): آب دادن، داخل آب کردن

اوهو (uho): آهای

اوهوی (ohoy): آهای

اووضاع  (uzā): اوضاع

اووقات تَلی (ughāt tali): اوقات تلخی

اوولاد (ulad): بچّه ها

اووَنگ (uvang): آونگ

اووه، اووو (uh): لفظی که هنگام تعجّب بر زبان می رانند. معادل وای وای

اُوئَمبار (uambār): آب انبار، مخزن آب

اووَنگ (uvang): آونگ

اوهِدایَن (uhedā an): آب دادن

اوهِوا (uhevā): آب و هوا

اویار (uyār): آبیار

اویاری (uyāri): آبیاری

اَیاغ (ayāgh): رفیق صمیمی، مانوس، یار غار

اَوی (avi): از او، ازش

اوی (oy): واژه ی ندا مثل ای

اوئَک، آبَک (uak): نام کوهی در شمال شرقی میگون که چشمه ای هم دارد. در کنار چشمه غار کوچکی قرار داشت که در تابستان ها مملو از یخ بود. مردم و مخصوصاَ بستنی فروشان برای نگهداری محصولات خود به کوه آبک رفته و این یخ ها را به منزل می آوردند.

اوئَم بار دَرَه (uam bār darah): آبم مشغول داغ شدن است (کنایه از نزدیک بودن مرگ)

اوئَنگ، سِک (uang): آب ریزش بینی

اوئَه (uah): مِنی، اسپرم مرد

اویِه ناطَلَبیدِه مُرادَه (ue nātālābeda morādah): آب ناطلبیده مراد است. کنایه از پیشدستی در امر خدمت

اویی (uyi): آبی (غیر دیمی)، محصول آبی

اویی دِلِه اِنگوئَن (uyi deleh enguan): داخل آب انداختن

اویی لَم لَم (uyi lam lam): موج های کوچک آب

اویی وَعو (uyi vau): صدای غرش آب

ای اِندا (ei enda): این اندازه

ای ای ای، آی آی (ie ie ie): عبارت و واژه هایی که برای بیان خشم و عصبانیّت به کار می رفت

ای دَم (ei dam): لحظه، این لحظه

ای دیم گاه (ei dim gāh): این محدوده

ای دیمَه (ei dimah): این محدوده

ای راسَّه (ei rāssah): این ردیف، این جهت، این مسیر، این سمت

ای رَقَم، اِنتی، هِنتی (e ragham): این گونه، این طور

ای زودیا، حَلا حَلا (i zudiā): به این زودی

ای کَشَه (i kashah): این پهنه

ای گَلی، ای گَل (i gali): این باریکه، این تنگه

ای گَلینی دِلَه (i galini delah): داخل این باریک

ای لو (i lu): این گردنه

ای لویی سَر (i luyi sar): سر این گردنه

ای هیری ویری دِلَه (i hiro viri delah): تو این شرایط نامساعد

ای وار (ei vār): این بار، این دفعه

ای واری (ei vāri): این دفعه ای

ای وِرا (ei verā): این طرف، این جا، این سمتی

ای وِرایی (ei verāyi): این طرفی، این سمتی

ای، اینَه (i): این

اَی، اَیی (ay): مدفوع به زبان کودکان

اَیاد بوردَن، یاد هاشیئَن (ayad burdan): از یاد رفتن

اَیاز (ayāz): باد صبا، نسیم ملایم، باد سحرگاهی، هوای بیرون خانه در شب

اَیاغ بَویَن (ayāgh bavian): رفیق وصمیمی شدن

اَیاق (ayāgh): اُخت، انس و الفت، همپایه، یار غار

اَیاق گِرِسَّن (āyāg geressan): اُخت شدن، مانوس گشتن

اَیاق، جان جانی، جُون جُونی (ayāgh): صمیمی

ایتِراض (eterāz): اعتراض

ایرات (irād): ایراد

ایرَقَم (iragam): این قدر (مقدار زیاد)

ایرون (irun): ایران

ایرونی (ieuni): ایرانی

ایرونیون (iruniun): ایرانیان

ایز (iz): پی (نشان)، حقیقت، رد پا، کنه کار

ایزِ پِیدا کُردَن (iz peyda kordan): رد پا یافتن

ایژدِها (ijdehā): اژدها

ایسفَند (isfand): اِسپَند

ایسکی، اِسکَه (به ندرت) (iski): اسکی

ایسگاه ،اِسگا، (isgāh): ایستگاه، میدان اصلی میگون که محل پارکینگ و ایستگاه مسافران به رودبارقصران و تهران می باشد.

ایسگایی دور (isgāyi dur): دور میدان

ایش (ish): آوایی که در موقع اضطراب و شنیدن خبر به کار می رود، وای آه

ایش (ish): آه

ایش (ish): آوایی که هنگاه ترس و اضطراب بیان می شود

ایش ایش (ish ish): وای وای، آه آه، آخ آخ

ایشُن (ishon): ایشان

ایل و تِبار(il o tabār):  ایل و تبار

ایمُن (imon): ایمان

ایمُن بییاردن (imon bi yārdan): ایمان آوردن

ایناها (ināhā): این جاست

اینجَه (injah): این جا

این سَری (insari): این طرفی

اِیوُن (eyvon): ایوان

ایل، سوو (il):  طایفه

ایلچی (ilci): فرستاده، سفیر، قاصد

ایلی پایی (ili pāyi): چادر نشینی

ایمام زادَه، امام زادَه (imām zādah): امامزاده (کنایه از آدم پاک و ساده)

اِیمَه (eymah): می آیم

ایمون (imun): ایمان

ایمون بیاردَن (imon biārdan): ایمان آوردن

این اَندی (in andi): این همه

این باری، این کِش (inbāri): این بار، این دفعه

این بَند (in band): این بخش، این قسمت

این بیابونی نی دِلَه (in biabuni delah): این جای وسیع

این پَند (in pand): این بخش زمین

این پِی (in pey): این گوشه، این کنار، این پشت

این پِی سی (in pey si): این گوشه، این کنار

این پِی، این سَمت و سی (in pey): این سمت و سو

این جاهار (injāhār): این جاها

این جَه (injah): این جا، این محدوده

این جِه یَخ سوتَه (injah suah): این جا یخ زده است

این حِواری (in hevāri): این مسیر

این دوور (in dur): این مرتبه

این دَس (indas): این طرف

این دَس (indas): محلّه ی این طرف رودخانه

این دَس اون دَس چِه گُنَه گُه نَخور (in das un das che goneh goh nakhor): کنایه از دست و پا چُلُفتی بودن و بی عرضگی

این دَس اون دَس کُردَن، اِن لِنگ اون لِنگ کُردَن، پُشتِ گوش اِنگوئَن، لِنگ لِنگ هاکُردَن (in das un das kordan): تعلّل کردن

این دورین (indurin): نوبت فعلی، این نوبت

این دوور (in dur): این دفعه، این بار، این نوبت

این دیم (in dim): این طرف

این دیمَه، این سی، این وَر، این سو، این گَل (in dimah): این جهت

این رَدَه (in radah): این راسته، این ردیف

این رَقَم (in ragham): این طور، این گونه

این رَگَه، این حِواری (in ragah): این مسیر

این سُنَّت هِکِتَه (in sonnat heketah): این رسم برانداخته شد

این سی (in si): این طرف

این کِش تو بِرا (in kesh to berā): این بار تو بیا

این کِش و واکِشی دِلَه (in kish o vākeshi delah): در این بحبوحه

این کِش، این دوور (in kesh): این بار

این گَل، این گَلی (in ghal): این جا

این گُلَه (in golah): این بوته، این نقطه

این گُلِه پِی (in goleh pey): پشت این بوته

این گیرا گیر (in girā gir): در این بحبوحه

این لایَه (in lāyah): این نصفه

این لَک (in lak): این جا

این لِنگ و اون لِنگ هاکُردَن (in leng o on leng hākordan): معطّل کردن

این مِسونا (in mesunā): این زمانه

این هِدی وِدینی دِلَه؟ (in hedi vedi ni delah): توی این شرایط؟

این هیری ویری نی دِلَه؟ (in hiri viri ni delah): توی این شرایط؟

این وَر اون وَر (in var un var): این طرف و آن طرف

این وِرایی (in verāyi): این طرفی

این وَری (in vari): این طرفی

ایناها (ināhā): این جاست.

ایناها هیرِش (ināhā hiresh): ‌اینجاست بردارش

ایناهاش، ایناهاشَه (ināhāsh): این جا است

ایناهان، اینِهون، اینوهون (ināhān): این ها

ایناهانَه (ināhānah): این ها را

ایناهانِه هیئِر (هیر) (ināhānah hier): این ها را بردار

اینجاهار (ن) (injāhār): این جاها

اینجَه (injah): این جا

اینجَه اینجَه (injah injah): شَقِّه شَقِّه

ایندوری (induri): این دفعه

ایندورین، ای کِش، ای دوور (indurin): نوبت فعلی

اینَرِه (inareh): این را

اِینَه (eynah): می آید.

اینَه (inah): این

اینَه دی (inadi): این هم

اینَه دی رَه (inah di rah): همچنین

اینَه رِ جا گیر (ئیر) (inah re jā gir): این را بلند کن

اینَه رِ هِماردِن (inah re hemārden): این را نشان بده

اینَه مارچی سینَه رِ گاز بَیتَه (ineh marchi sinah re gāz gitah): کنایه از اوج بد جنسییک نفر

اینِها (inehā): این است، اینجاست

اینِها، اینجِه کَتَه (inehā): اینجاست

اینِهان، اینِهون (inehān): این ها

اینِهانَه (inehānah): این ها (را)

اینِهایَه (inehāyah): اینجا هست

این وِرا (in verā): این طرف

اِینی؟ (eyni): می آیی؟

اینَیَه (inayah): این است

اینَیِه کِه (inayeh ke): به خاطر این که

اَیون (ayun): اعیان

اِیوُن، اِیوون، سَکو (eyvon): بالکن

الکُهُل (alkohol): الکل

الوالی داری اِندا (alvāli dāri endā): اندازه ی درخت آلبالو

الّونی (alloni): هم اکنون، همین الآن

الئون (alun): الان

حرف (آ)

آ(ā):  حرف تصدیق که گاهی حالت شگفتگی و حیرت دارد. مخفف آها یعنی آری

آ(ā):  مخفف عنوان آقا. مانند: آ محمّد

آب نِوات (ab nrvāt): آب نبات

آب و رَنگ دار (āb o rang dār): خوش رنگی

آبا(ābā):  آباء، اجداد

آبادی (ābādi): روستا

آبجی، دَدَه (ābji): خواهر

آبچّه (ābchah): عطسه

آبچین (ābchin) نایلون، کیسه پلاستیکی

آبرو بَوِردَن (ābru baverdan): آبرو بردن

آبرو بَریتَن (ābru baritan): آبرو ریختن

آبِدون و سَرسَبز(ābedun o sar sabz): آباد و سرسبز

آبِدون(ābedun):  آباد

آبِدونی(abeduni):  آبادی

آبِرو (āberu): حرمت

آبرو بَریتَن (āberu baritan): آبرو ریزی کردن

آبِرو بَریجاندِنائَن(āberu  barijāndenāan): آبرو ریختن

آبرو دار (ābroodār): با آبرو

آبِسّن (ābessan): آبستن، حامله

آبِسَن بَوِه، اُشکُمِش پیش بیمو (ābesan baveh): آبستن شد

آبشور ( ābshor): آبشار،  آبشار کوچکی در جنوب میگون و درابتدای جاده به سمت فشم قرار دارد.

آبَمیرَم (ābamiram): فدایت شوم

آب نِوات (āb nevāt): آب نبات

آپارتی (āpārti): پررو و هتّاک، دو رو

آتاشخال (ātāshkhāl): خرت و پرت و خرده ریز بی ارزش

آبِندون (ābendun): سد آبی

آبی دَسِری بِه(ābi daseri beh):  مانند آبی بود

آپارتی (āpārti): پر رو و هتاک

آتاشخال (ātāshkhal): خورده ریز بی ارزش چیزها

آتِشَک (āteshak): آبِله، نوعی کوفت

آتِشَک (āteshak): نوعی کوفت

آتو(āto):  نقطه ضعف

آثار اوثوری (āsār usur): آثار

آثار، آثار اوثور(āsār):  اثر

آجا، جاندار، قَزّاق، سَرواز (ājā): سرباز

آجان، آژان (ājān): پلیس، امنیه

آجَن (ājan): بخش هایی از باغ یا زمین زراعی که در یک مرحله آبیاری می شود

آجیر (ājir): آژیر

آجیش(ājish):  لرز، لرز پیش از تب، لرز در اثر سرما

آجیش هاکُردَن (ājish hākordan): لرز پیش از تب دچار شدن

آجیشی، آجیش بَزَه، چُمُرون بَزَه (ājishi): سرمایی

آجین(ājin):  نهرهای کوچک که با بیل در آبیاری درست می کنند.

آجیه (ājih): شیار و پستی و بلندی در سنگ آسیاب

آجیه کردن (ājih kordan): شیاردار کردن سنگ آسیابی که در اثر سایش سطح آن صاف وصیقلی می شود.

آجیِه هاکُردَن(ājieh hākordan):  آج یا شیار زدن به سنگ با کلنگ مخصوص

آجیئَه (ājiah): آج

آجیئَه بَزوئَن (ājiah bazuan): آج زدن سنگ آسیاب با سنگ مخصوص

آخ (ākh): صوت درد و تاسف که معمولاً همراه با کلمات بابا و ننه ادا می شود.

آخ آخ (ākhākh): از اصوات در مقام افسوس

آخ، آخ بابام، آخ نَنَم، آخ بابا، آخ نَنَه (ākh): کلمه ای برای ادای درد و تاسف که معمولاً با کلمات بابا و ننه همراه است

آخا لولو(ākhā lulu):  لولو، موجود خیالی برای ترساندن بچّه

آخِر (ākher): آخُر، حجره های کوچک داخل طویله برای ریختن علوفه برای چهارپایان

آخَرِ زَمون(ākhareh zamun):  زمان آخر

آخِر سَر (ākher sar): آخرکار ، دست آخر

آخِش (ākhesh): آخیش، آهی که همراه با کلمه ای از زبان خارج می شود و بستگی به نوع تلفّظ آن دارد. اگر حرف (خ) با شدّت بیان شود برای ادای احساس راحتی و لذت و شادی به کار می رود، و اگرحرف (خ) به آهستگی بیان شود، مفهوم افسوس و ماتم را بیان می کند. بیشتر این آه کشیدن ها پس از نوشیدن یک جرعه آب برای رفع عطش بیان می شود. امیدوارم به جای آخش و یا آخیش رمز مقدس "یا حسین(ع)" بیان شود.

آخَر سَرِ دوور(ākhar sar dur):  آخر سر، دست آخر

آخِر سَری (akher sari): آخری

آخِر(ākher):  حجره های کوچکی که داخل طویله برای ریختن علوفه چهارپایان استفاده می شود. محل غذا برای دام

آخِرَد (ākherad): آخرت

آخِرِش، آخِرَش (ākheresh): بالاخره

آخِش (ākhesh): چه خوب

آخُن (ākhon): آخوند، ملا، شیخ

آذُقَه (āzoghah): آذوقه

آخُند، مُلّا (ākhond): معلم مذهبی

آخِیش، آخِش (ākheysh): صوتی که در خوشی و لذت ادا می شد

آدِم (ādem): آدم، نوکر

آدِمِ اُستُقُسدار (ādemeh ostoghosdar): شخص قوی و با بنیه

آدِمِ اُفتادَه (ādemeh eftādah): فرد نجیب

آدِمِ اوزیرِکا (ādemeh u zirekā): تودار

آدِم بَپِت (ādem bapet): آدم باتجربه

آدِم بِه دور (ādem bedur): شخص غیر اجتماعی، شخص خجالتی

آدِمِ پوک (ādemeh puk): شخص سبک مغز و کلّه پوک

آدِمِ تَلِ رَگ دار (ādemeh taleragh dār): آدم نچسب

آدِمِ تُندیئَه (ādemeh tondiah): آدم عصبی و برانگیخته ای است

آدِمِ جَلدیئَه (ādemeh jaldiah): شخص تیز و زرنگ و فرز و چابک است

آدِم حِسابی (ādemeh hesābi): شخص صاحب قدر و منزلت

آدِم داشتَن (ādem dāshtan): پارتی داشتن

آدِمِ دَس خُشک (ādemah das khoshk): آدم بی خبر

آدِمِ زَمینَه دار (ādemah zamineh dār): آدم معتبر

آدِمِ غُرساق، غُرساق آدِم، غُرساق (ādemeh ghorsāgh): شخصی که توان و نیروی کافی دارد

آدِمِ غِیر (ādemeh gheyr): آدم غریبِه

آدِمِ لَچَریئَه (ādemeh lachariah): آدم پلیدی است

آدِم، تَنابَندَه (ādem): آدم

آدِم، نووکَر (ādem): نوکر

آدِمونِ خان(ādemuneh khān): نوکرهای خان

آدِمونِ مِهرِوون(ādemuneh mehrevun): آدم های مهربان

آدِمون(ādemun):  آدم ها

آدِمیزاد (ādemizād): آدمیزاد

آدِمیزاد نِینِه اِدفِنون کُردَن(ādemizādeh neyneh edfenun kordan): نباید به آدم اطمینان کرد

آذُقَه (āzoghah): آذوقه

آذین (āzin): زینت

آرا گیرا (āragirā): آرایش، آرایش شده، مهیا شده، بزک شده

آرد اُو (ārdu): آبی که برای خمیر درست کردن با آب مخلوط می شود.

آردِ تود (ārdetud): توت کوبیده و آرد شده

آردِ لاک (ārdelak): سینی مخصوص آرد از جنس چوب

آردِتوت(ārdetut):  توت کوبیده و آرد شده

آردَک (ārdak): صفت سیب رسیده و آرد شده

آردَک گِرِسَّن(ārdak geressan):  نرم شدن و رسیدن سیب

آردَکِ آردَک بَوِه (ārdak ārdak baveh): خرد خرد شد

آردَک بَوِه (ārdak baveh): خرد شد

آردَک بَییتَن(ārdak baytan):  نَرم شدن و رسیدن سیب

آرُسمَه(ārosmah):  فَک

آرُغ (ārogh): آروغ

آرُغ بَزوئن (ārogh bazuan): آروغ زدن

آروارَه (ārvārah): آرواره ، فک

آرُم، آروم (ārom): آرام

آرمون (ārmun): آرمان، آرزو، مراد، ایده آل، امید

آرُغ (ārogh): بادگلو ، آروغ

آرَنگ (ārang): خاک قرمز رنگ

آروارَه(ārvārah):  فک، آرواره

آروسمَه (ārosmah): فک پایین

آروم (ārum): آرام، ساکت

آروم بویئَن (ārum bavian): آرام شدن

آروم کُردَن (arum kordan): تسلی

آروم گیر(ārum gir):  آرام باش

آروم نَییرنَه(ārum nayernah):  آرام نمی گیرد

آرومِش، فوروز (ārumesh): آرامش

آریَه ای (āriayi): قرضی

آز (āzā): رنج، آزار، زجر، ستم، ناراحتی، اذیت

آزا بَدی (āzābadi): زجر دیده

آزا بَکوشت (āzā bakusht ): نفرینی که به چارپایان گفته می شود. یعنی با زجر مردن، مرگ با زجر و اذیّت

آزا دارنی(āzā dārni):  مرض داری (توهین)

آزاد بَوی یَن (āzād baviyan): آزادشدن

آزِگار، آزِگا (āzegār): زمان ممتد، کامل، و طولانی (یِه عُمرِ آزِگا)، آزِگار

آزارُم(āzārom):  نشانه ها و اثر ناراحت کننده ای که در اطراف زخم پیدا می شود.

آزِردَه (āzerdah): آزرده

آزِردِه بَوِیَه(āzerdeh baveyah):  آزرده شد

آزِگار، بِه کُل، پاک، تَموم، تِمون، تِموم، یِه قَلَم، یِه دَس (āzegār): تمام

آژان(ājān):  مامور، سرباز، پلیس

آس و پاس (ās o pās): بی چیز

آساشگاه،(āsayeshgāh):  آسایشگاه

آسّر کاری (āssar kāri): لکّه گیری دیوار

آسدَر(āsdar):  آستر

آسَّر (āssar): پارچه زیرین لباس، آستری

آسِمُن قُرُمبَه (āsemon ghorombah): رعد ، رعد و برق

آسِمون (āsemun): آسمان

آسِمون ریسمون هاکُردَن (āsemun rismun hakordan): کنایه از تلاش برای توجیه کاری

آسِمون قُرُمبَه، قُر قُرِ مازون(āsemun ghorombah): رعد و برق

آسِمون، قُبَّه، کَهو قُبَّه (āsemun): آسمان

آسِمونا (āsemunā): به آسمان

آسِمونی دِلَه تیر و کَمون بَزو (āsemuni delah tir o kamun bazu): قوس و قزح در آسمان پیدا شد

آسِنی (āseni ): قصه، داستان، معما

آسودَه (āsudah): آسوده ، راحت

آسُن (āson): آسان

آسِنیک (āsenik): قصّه های کوتاه، داستانک

آسودَه(āsudah):  آسوده

آسون(āsun):  آسان

آسی (āsi): خسته و درمانده

آش اماج (āsh omāj): آشی با خمیرهای گلوله ای

آش بَپِتَن (āsh bapetan): آش پختن

آش رُشتَه (āsh roshtah): آش رشته

آشتی بِدائن (āshti bedā an): آشتی دادن

آشِ با جاش بَخُوردَن (āsh bā jāsh bakhordan):کنایه از غارت

آش بَپِتَن، کنایه از توطئه کردن (āsh  baprtan): آش پختن

آش پشت پا (āsh poshteh pā): آش نذری که بعد از رفتن مسافران می پزند.

آش کَشک (āsh kashk): آش مخلوط با کشک ساییده شده

آش هاشی کُنِش(āsh hāshi konesh): بمالانش

آش هاشی(āsh hāshi):  مالیده

آش ولاش (āsholāsh): زخمی و دارای جراحت های بزرگ

آش، نون (āsh): هر نوع خوراکی

آشتی هاکُردَن (āshti hākordan): آشتی کردن

آشتی کُنون (āshti konun): آشتی کنان

آش سِج (āsh sej): آش همراه قره قروت

آشخال (āshkhāl): آشغال

آشخُر (āshkhor): فردی که تازه به سربازی  و خدمت زیر پرچم رفته باشد.

آشدی(āshdi):  آشتی

آشِرمَه(āshermah):  چرم کلفتی که روی کپل حیوان بارکش می نهند.

آش هاشی بَوِه(āshi hāshi baveh): مالیده شد.

آغُر راهی (āghor rāhi): توشه ی راه زائر

آغِز(āghez):  آغاز، اولین شیر حیوان نو زاییده

آفت بَزو(āfat bazu):  آفت زد

آفتاب بَرِهوت (āftāb barehut): اواخر پاییز تا اواخر زمستان (کنایه برای کسانی که طاسی سر دارند و اشعه)

اِفجَه (efjah): عطسه، صدای عطسه

آفَد(āfad):  آفت

آفِنداس، دازَک (āfendās): وسیله ای شبیه ساتور دسته کوتاه و هلالی شکل که برای بریدن و قطع کردن شاخ و برگ های درختان استفاده می شود.

آق بالا سَر (āgh bālā sar): کنایه از فضول، رییس و سرور، مراقب

آق بانو(āgh bānu):  نوعی پارچه ی نخی بزرگ

آقا بالا سر (āghā bālā sar):

آقا بَلِه(āghā baleh):  فردی که از خود نظری ندارد و همیشه گفته های دیگران را تایید می کند.

آقا موندِنَه(āghā mundenah):  مثل آقا می ماند

آقا(āghā):  سَرور و بزرگ، شوهر، پدر

آقام(āghām):  سرورم، شوهرم، پدرم

آقبانو (āgh bānu): نوعی پارچه ی نخی نازک

آقُر (āghor): سفر

آقُر آکُردَن(āghor ākordan):  عزم سفری کردن

آقُر به خیر(āghor be kheyr):  سفر به خیر

آل (āl): دیوی خیالی که برای زائو ایجاد مشکل می کند.

آقُر راه(āghor rāh):  صدقه ی سفر

آقُر هاکُردَن (āghor hākordan): عزم سفر کردن

آکِلِه بَییت(ghkeleh bayet):  جُزام گرفته

آکِلِه دارنی؟(ākeleh dārni): جزام داری؟ (نوعی توهین)

آکِلَه (ākelah): بیماری جذام، خوره

آل آشغال (āl āshghal): آت و آشغال

آل اِشکِنَه (āl eshkenah): قلّاب چوبی برای کج و در دسترس قرار دادن سر شاخه های درختان

آل بَدینَه (āl badinah): آل دیدند

آلاخُن والا خُن (ālākhon valākhon): سرگردان و بی سر و سامان

آل بَدیئَن (āl badian): آل دیدن

آل دَکِتَن (āl daketan): گرفتار کابوس شدن

آلِ زَنَک(āle zanak): جنّ مادّه

آلاشخال(ālāshkhāl):  آت و آشغال

آلِش (ālesh): تعویض لباس

آلخالُق (ālkhalogh): لباس قبا مانند و میان باز کوتاه تر از قبا که زیر آن یا روی پیراهن و جلیقه می پوشیدند.

آلِش بیئَن، شِکِل نِدار (alesh bian): شکل و قیافه ی خوبی نداشتن

آلِش دَکِش هاکُردَن(ālesh dakesh hakordan): عوض کردن

آلِش دَگِش، عَوَض دَگِش (ālesh dagesh): جا به جایی

آلِش کَنَه (ālesh kanah): چنگک چوبی برای خم کردن شاخه های بلند درخت برای چیدن میوه هایش

آلِش، بَدَل، عَوَض بَدَل (ālesh): عوض

آلِشگِنَه(āleshgenah):  چنگک چوبی برای خم و پیش آوردن شاخه های درخت سیب یا آلبالو و گیلاس برای چیدن میوه های آن

آلِشی (āleshi): بد قیافه و بد ترکیب، بدلی، شخص عوضی، بد جنس، عوضی

آلُفتَه (aloftah): بی کس و سر به زیر

آلِمَه (ālemah): چوب بلند و نازکی که برای گردو چینی استفاده می شود.

آلَنگ، اَنگَل (alang): طفیلی

آلو (alu): جفت در زایمان

اما(āmā):  ما

آماده کُردَن (āmādeh kordan): آماده کردن

آماده بینه (āmādeh baynah): آماده شدند

آوارَه (āvārah): آواره

اماهان(āmāhān):  ماها

آمباردی، آمباری(āmbārdi):  بعداً

آمپور (āmpur): آمپول

آمُخت (āmokht): تربیت، شخصّیت، تربیت

آمُختَه(āmokhtah):  عادت کرده، پرورش یافته، تربیّت شده

آمد (āmad): مبارکی

آمد داشتن (āmad dāshtan): مبارک بودن

آمَد کُردَن (āmad kordan): برکت بخشیدن

آمَد هاکُردَن(āmad hakordan):  برکت و مبارکی بخشیدن

آمَد و شُد داشدَن(āmad o shod dāshdan): رفت و آمد داشتن

آمُرزیدَه (āmorzidah): آمرزیده

آمِل(āmel):  آمُل

آمِلی زَنَک (āmeli zanak):  زَن آمُلی

آمِلی(āmeli):  آمُلی

آن بار (ān bār): آن مرتبه

آن باردی، اون باری، اون مِسون (ān bārdi): بعداً، آن وقت

آنباردی(ānbardi):  بعداً، سپس

آنتریک(ānterik):  تحریک

آُنسَری (onsari): آن سمت ها

آنی، آنَن (āni): بلافاصله

آه و نالِه بَکُردَن (āho nāleh bakordan): آه و ناله کردن

آها آها، آهان آهان (āhā āhā): بله بله

آها ناها:  (āhā nāhā) آره یا نه

آهان (āhān): آها

آهِر(āher):  لعابی که از نشاسته یا کتیرا و آرد سازند و نخ و پارچه را به آن بیالایند تا پس از خشک شدن سفت و ستبر شود.

آهَک چارو (āhak chāru): آهک و ساروج

آهَم بَییرِت سُراغ سَرگِردونِت هاکُنِه (āham bayireh sorāgh sargerdunet hakoneh): یک نفرین دیگر میگونی

آهِن(āhen):  آهن

آهِنگر (āhengar): آهنگر

آهِنگِرَک (āhengerak): نام مکان زراعی و باغی در جنوب غربی میگون، چشمه ای هم در منتهی الیه این مکان قرار دارد.

آهِنگَری(āhengari):  آهنگری

آهیل (āhil): نوعی عدس

آهیلو (āhilu): غذایی که با آرد آهیل درست می شود.

آوادی(āvādi):  آبادی

آوارَه، بی خُنِمون (āvārah): در به در

آواز (āvāz): صدا، صوت خوش

آواز بخوندن، آواز بَخونِسَن، آواز سَر هِدائَن (āvāz bakhundan): آواز خواندن

آوازَه(āvāza):  آوازه، شهرت، اعتبار

آوان(āvān):  آبان

آوِدونی (āveduni): آبادانی

آوِسَّن، آوِستَن (āvessan): آبستن

آها (āhā): آری، بله

آهای(اوهوی) (āhāy): های ، حرف ندا

آوِستَنِ زَن (āvestane zan): زن آبستن

آوِسَن بَویئَن (āvessan bavian): آبستن شدن

آون سَری (un sari): آن طرفی

آیشِم (āyshem): آویشن

آیِندَه (āyendah): آینده

آینَه (āyna): آیینه

آینَه بندُن، آینِه بَندوون (āynebandun): زیور و آرایش دادن اماکن

آییزنَه، زوما (āyiznah): باجناق ، شوهر خواهر

آییش (āyish): آیش، استراحت دادن زمین زراعی با عدم کاشت یا تغییر کاشت گیاهان مثلا از جو وگندم به لوبیا وسیر و سیب زمینی یا علوفه مانند یونجه و اسپرس

آیین کُردَن (āyin kordan): ختنه کردن

آیینَه (āyinah): آینه

بدون ذکر منبع جایز نیست / سعید فهندژی سعدی