مداح، مداحی و مجالس عزاداری

بنا به دعوت قبلی، جلسه ای از طرف هیئت محبین الرضا (ع) حسینیه ی حضرت امام زین العابدین (ع) شهرک سعدی شیراز برگزار گردید. در این جلسه که مداحان و سینه زنان حضور داشتند، ابعاد مختلف عزاداری ایام محرم مورد بررسی قرار گرفت و بعد از نقد و نظرات حضار، به یک جمعبندی مثبتی رسیده و قرار شد در ایام دهه ی محرم سال 91 که در پیش داریم، به اجرا گذاشته شود. اهمّ مطالب مورد اشاره عبارت بودند از:  

* همانگونه که مقام معظم رهبری فرمودند: به مداح باید به چشم یک معلم نگاه کرد". معلم کیست؟ معلم کسی است که "یزیکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه... معلم در بدو امر خودش و دیگران را تزکیه می کند. در ابتدا یک مداح باید خودش الگویی برای دیگران باشد. نه تنها کلام، بلکه باید رفتار و اعمالش در جامعه به گونه ای باشد که باعث بدبینی نشود. برخی از مداحان با یقه ی باز و گردنبند و انگشتر طلا که قابل دید است؛ به اجرای مداحی می پردازند که این یک جلوه ی نامطلوبی دارد. طوری نباشد که مداحان ما خدای نکرده وقتی از خواندن دست برمی دارند، پشت سر مداح دیگری اقدام به غیبت و ... بنمایند. همچنین مطالبی که برای ارائه به مردم تهیه می کنند مستند و صحیح باشد. یعنی بعد از تزکیه، تعلیم است که باید با مطالعه، تحقیق و جمع آوری مطالب ارزنده و سپس پالایش کردن و تنظیم آهنگ و دسته بندی، آن را برای اجرا در نظر بگیرد. 

برای یک مداح رفتار شایسته، صدای خوب، اجرای خوب، مطالب خوب و مستند خیلی مهم است.

 

* نوع مطلب و خواندن هم خیلی تاثیر دارد. گاهی یک مداح صدای خوبی ندارد، اما کلامش به گونه ای است که جاذبه دارد. گاه کلام تاثیر خودش را می گذارد. گاهی صدا هم هست، اما نوع شعر و مطالبی که تهیه می شود، جاذب نیست. یکی از مجریان می گفت:کلام تو مملو از تصویر است". یعنی نوع کلمات و جملاتی که مورد استفاده قرار می گیرد جاذبه دارد. گاهی صدا و کلام خوب هستند، اما صحیح نیستند. مثل شوری که ایجاد می شود و در حین گفتن" حسین" می گویند:  (سین) که این یک نوع بی حرمتی به اباعبدالله الحسین (ع) می شود. باید در اجرای شور و غیره به گونه ای باشد که کسی اینگونه مطالب را بیان نکند.  

* از مداحان نوجوان و جوانی که در جمع هستند، باید به گونه ای مدیریت شود که هم آنها در این مراسم اجرا داشته باشند و هم سینه زنان از ریتم و آهنگی که دارند باز نمانده و بی نظمی بوجود نیاید. باید توجه داشت که نوجوانان هم باید در اینگونه محافل و مجالس تمرین کنند تا بتوانند در آینده به جرگه ی مداحان بپیوندند.

* اگر یک مداح روضه ای خواند، مداح دیگر به ادامه روضه نپردازد، چون دیگر نه اشکی باقی می ماند و نه اینکه مخاطبین آماده ی ادامه ی روضه هستند. یک مداح هم باید مدیریت مجلس را بر عهده بگیرد.  

* صدای بلند گوها باید به گونه ای باشد که دلخراش نبوده و مزاحمتی هم برای همسایگان بوجود نیاورد و همچنین به گوش حضار آسیب نرساند. نوع گرفتن میکروفون ها هم باید به گونه ای باشد که تا دهان حدود چهار انگشت فاصله داشته باشد . در اینصورت هم جنبه ی بهداشتی آن رعایت و هم اینکه با تماس لب و بینی ارتعاشاتی در صدا ایجاد نخواهد شد.  

* سینه زنی و مراسم عزاداری باید به گونه ای باشد که مدعوین و مخاطبین پس از اتمام مراسم، چیزی یاد بگیرند. باید یک مهد کودک، پیش دبستانی، دبستان، راهنمایی، دبیرستان و یک دانشگاهی باشد که هر شرکت کننده در هر سن و سال، و در هر مرتبه و مقامی که هست، از آن بهره ببرد. تمامی اعمال و رفتار معصومین (ع) آموزنده است. تمامی حرکت امام حسین (ع) از ترک مدینه تا بدو ورود به مکه و در ادامه تا کربلا و عاشورا و تاسوعا ... ، درس های اخلاقی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و تربیت خانوادگی نهفته است. یک دوره از درس اخلاق خانواده در این صحنه ها موج می زند. رفتار مادر با فرزند، رفتار فرزند با مادر، رفتار پدر با خانواده، رفتار برادران با خواهران و بالعکس، رفتار امام با دشمنان و الی آخر. اینجا یک دانشگاهی است که اگر در پای منبر و روضه و مداحی کسی چیزی یاد نگیرد، جای بسی تاسف است.  

* مسوولان سینه زنی باید خیلی دقت به ریزه کاریهای اخلاقی و غیره داشته باشند. گاهی با ورود شخصی یکی از مداحان یا اعضاء هیئت، دست تازه وارد را می گیرد و به جلو هدایت می کنند. این عمل خیلی زشت و باعث بدبینی جمع حاضر می شود. در سینه زدن و عزاداری هیچگونه برتری وجود ندارد. هر کس در هر سن و سال و هر شخصیت اجتماعی که دارد در پیشگاه امام حسین (ع) و هیئت عزاداران برابر است. اگر دست شخص تازه وارد را بگیریم و به بالای صف هدایت کنیم، اینجا یک برداشت سویی می شود برای دیگرانی که به مراتب با آمدن هر فردی به قسمت پایین مجلس هدایت می شوند، یک نوع بدبینی بوجود می آورد. مجالس عزاداری، بالا و پایین ندارد. مداح، سینه زن، هیئت امنا، موسسین، بانیان، کفشداری ها، نظافت چی ها، همه و همه یک چیز را دنبال می کنند و آن هم اشاعه ی فرهنگ امام حسین (ع) است.  برای مثال حاج سیاوش فهندژ، که شاید راضی هم نباشد نامش برده شود.ایشان بالا و پایین مجلس برایش فرقی ندارد.گاه او را در ابتدای درب ورودی می بینیم و گاهی در بین جمعیت و حتی گاهی در میان بچه ها می نشیند.گاه او را در حال جارو زدن و گاه در حال انجام کارهای دیگری که شاید برای خیلی از بزرگان مجالس دیگر، علیرغم اینکه می گویند در عزاداری امام حسین فلان است و فلان! اما برایشان سخت باشد که بگویند شما از کنار در ورودی و در حال دست به سینه شدن بیایید و جارو بزنید!اما حاج سیاوش فهندژ این کار را انجام می دهد و همین است که بچه های محل عاشق بی ریایی اصحاب حسینیه ی امام زین العابدین (ع) هستند.

* سینه زنان و کلیه ی کسانی که در جمع عزاداران قرار می گیرند، باید حرمت عزاداری را حفظ نمایند. گاهی ماندن یک نفر در خانه بهتر از ورودش به چنین اجتماعاتی است. گاهی یک نفر با اعمال و رفتارش باعث بدبینی افراد دیگر می شود. هر تازه وارد و مخصوصاً نوجوانان و جوانانی که تازه وارد چنین مجالس و محافلی می شوند، اعمال و رفتار بانیان و صاحبان مجالس و کلیه ی عزاداران می تواند او را مجدداً ترغیب نماید و یا اینکه با دیدن اولین برخورد و رفتار ناشایست از کسانی که در جمع عزاداران قرار دارند، او را از اینگونه مجالس و محافل دل آزرده و یک خاطره ی تلخی برای او باقی بماند.  

* مراسم عزاداری از ساعت ۲۰ شروع و در ساعت 23 به اتمام می رسد. رئوس برنامه ها عبارتند از:  

قرائت کلام الله مجید

زیارت عاشورا

سخنرانی

روضه خوانی و مداحی  

*هر شب روضه خوانان و مداحان باید برای یکی از بزرگان عاشورایی مدیحه سرایی نمایند. روضه ی حضرت فاطمه (س)، شهادت حضرت مسلم (ع)، ورود حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) و یاران به کربلا، شهادت حضرت رقیه (س)، روضه ی حضرت زینب (س)، شهادت اصحاب ( جناب حر (ع)، حبیب بن مظاهر، ...) ، شهادت حضرت قاسم بن الحسن (ع)، شهادت حضرت علی اصغر (ع)، شهادت حضرت علی اکبر (ع)، شهادت حضرت عباس (ع)، شهادت حضرت عبدالله بن الحسن (ع)، شهادت امام حسین (ع)، شام غریبان